Ακόμη και τα μικρότερα πλάσματα έχουν μια καταπληκτική ιστορία να πουν

Στρωματόλιθοι στον κόλπο Shark στη Δυτική Αυστραλία. Φωτογραφία: Paul Harrison/Wikimedia Commons. Κάτω διατομή ενός απολιθωμένου στρωματόλιθου όπως εμφανίζεται στην Αίθουσα Παλαιοντολογίας του Morian Hall.

Οι άνθρωποι όταν επισκέπτονται τα μεγάλα μουσεία παλαιοντολογίας, οι περισσότεροι είναι τόσο ενθουσιασμένοι που βλέπουν τους δεινόσαυρους όμως συχνά περνούν από απολιθώματα τα οποία φαινομενικά είναι ασήμαντα, και συνήθως δεν δίνουν σημασία όπως τους μικροσκοπικούς ιζηματογενείς στρωματόλιθους(στρώμα + λίθος) .

Οι στρωματόλιθοι είναι δομές που δημιουργούνται από κυανοβακτήρια και είναι πολύ σημαντικοί για τη μελέτη της παλαιοντολογίας, διότι δεν είναι μόνο μερικά από τα παλαιότερα παραδείγματα των απολιθωμένων μορφών ζωής στη Γη, που χρονολογούνται 3.500 εκατομμύρια χρόνια, αλλά είναι επίσης εν μέρει υπεύθυνοι για την εξέλιξη σε πολύπλοκες μορφές ζωής στον πλανήτη μας!

Κατά τη διάρκεια της Προκάμβριας εποχής, η οποία εκτείνεται από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια πριν σε 546 εκατομμύρια χρόνια πριν, μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως τα κυανοβακτήρια ήταν οι μόνες μορφές ζωής πάνω στη Γη. Εκείνη την εποχή η Γη θα ήταν ένα εχθρικό περιβάλλον για τα περισσότερα από τα φυτά και τα ζώα που βλέπουμε σήμερα, επειδή υπήρχαν πολύ χαμηλότερα επίπεδα οξυγόνου στην ατμόσφαιρα.

Ευτυχώς, τα κυανοβακτήρια παράγουν τα δικά τους τρόφιμα μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης. Ένα υποπροϊόν αυτής της διαδικασίας είναι το οξυγόνο. Για εκατομμύρια χρόνια, εκατομμύρια αποικίες κυανοβακτηρίων αύξησαν σταδιακά το επίπεδο του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα, ανοίγοντας το δρόμο για τις πιο σύνθετες μορφές ζωής . Ακούγεται τρελό; Λοιπόν ακούστε αυτό: Η χλωροπλάστη στα φυτά είναι ένα συμβιωτικό κυανοβακτήριο που εξελίχθηκε για να παράγει τρόφιμα για το φυτό, σε αντάλλαγμα για ένα σπίτι. Έτσι, όχι μόνο δεν άλλαξαν το περιβάλλον, αλλά συνέβαλαν στην οικοδόμηση της πιο περίπλοκης ζωής στη Γη.

Εκατομμύρια χρόνια πριν, ρηχές θάλασσες σε όλο τον κόσμο θα έμοιαζαν όπως αυτή που συναντάμε σήμερα στο Shark Bay, της Αυστραλίας. Οι αποθέσεις των απολιθωμένων δομών από στρωματόλιθους βρίσκονται σε όλο τον κόσμο. Το μοναδικό σχήμα τους δημιουργείται όταν τα στρώματα ανθρακικού ασβεστίου αποτίθενται γύρω από τις βακτηριακές αποικίες ως αποτέλεσμα της εξάντλησης του διοξειδίου του άνθρακα στο νερό γύρω από τις αποικίες. Ως αποτέλεσμα η κρούστα αυτού του υλικού γύρω από την αποικία αυξάνεται, όταν τα νέα βακτήρια μεγαλώνουν στην κορυφή της κρούστας. Με το πέρασμα του χρόνου, στρώμα με στρώμα έχει δημιουργήσει αυτές τις παράξενες, στήλες από κυανοβακτήρια.

Διαφορετικοί τύποι των κυανοβακτηρίων υπάρχουν ακόμα σήμερα, αλλά παράγουν στρωματόλιθους μόνο σε πολύ λίγες περιοχές, όπως ο όρμος Shark Bay. Οι παλαιοντολόγοι πιστεύουν ότι η εξαφάνιση της πλειονότητας των «ύφαλων» από στρωματόλιθους ήταν λόγω της εξέλιξης της βοσκής από θαλάσσια ζώα, όπως τα σαλιγκάρια ή κοχλίες, τα οποία καταναλώνουν τα βακτήρια σε ένα ρυθμό που εμποδίζει τέτοιες μεγάλες δομές από τη διαμόρφωση. Αυτές τις μέρες θα βρείτε στρωματόλιθους μόνο σε μέρη που είναι εχθρικά προς τις περισσότερες άλλες μορφές ζωής, όπως η περίπτωση του Shark Bay όπου το νερό είναι υπεράλμυρο.

Τα κυανοβακτήρια είναι οι αφανείς ήρωες του αρχαίου κόσμου. Χωρίς αυτά και τις επίμονες προσπάθειες για φωτοσύνθεση των μονοκύτταρων οργανισμών, ο κόσμος θα ήταν ένα πολύ διαφορετικό μέρος. Οι στρωματόλιθοι είναι ένα τέλειο παράδειγμα για το πώς ακόμη και τα μικρότερα πλάσματα μπορεί να έχουν μια καταπληκτική ιστορία να πουν.

 

Γεωδίφης

Πηγές

1.Βικιπαίδεια

2.blog.hmns.org/