Πως τα ποτάμια των Ιμαλαΐων επηρέασαν τους αρχαίους πολιτισμούς του Ινδού;

Τοπογραφικός χάρτης που δείχνει τη βορειοδυτική Ινδία και το Πακιστάν, τα μεγάλα ποτάμια των Ιμαλαΐων και τη διανομή των αστικών οικισμών της κοιλάδας του Ινδού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς οι πιο σημαντικές συστάδες αστικών οικισμών του Ινδού δεν βρίσκονται δίπλα σε σύγχρονα ενεργά μεγάλα ποτάμια των Ιμαλαΐων. Εικόνα: Ρ. J. Mason / S. Gupta (Imperial College London) (Δεδομένα για το χάρτη από την NASA και το U.S. Geological Survey)

Οι πρώτοι καλλιεργητικοί πολιτισμοί της Ν. Ασίας αναπτύχθηκαν στα δυτικά της κοιλάδας του Ινδού, σε μία περιοχή που έγινε γνωστή ως πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού. 

Ο Ινδός [ή Harappan] Πολιτισμός αποτέλεσε μια κοινωνία της Εποχής του Χαλκού, που αναπτύχθηκε κυρίως στις βορειοδυτικές περιοχές της Νότιας Ασίας [5.300-3.300 χρόνια πριν] περίπου την ίδια ώρα που οι αστικοί πολιτισμοί αναπτύσσονταν στη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο.

Αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι πολλοί από τους αρχαίους οικισμούς του Ινδού αναπτύχθηκαν στις όχθες ενός ποταμού που ονομάζεται Ghaggar-Hakra στη βορειοδυτική Ινδία και το Πακιστάν.Ο κόσμος πίστευε ότι αυτό ήταν ένα μεγάλο ποτάμι των Ιμαλαΐων που στέρεψε, είτε λόγω των κλιματικών ή τεκτονικών διεργασιών. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες δεν είχαν εντοπίσει πόσο καιρό πριν το ποτάμι στέρεψε, και είχαν υποθέσει ότι έρεε ενώ τα αστικά κέντρα του Ινδού αυξήθηκαν, και ότι έπαιξε ενεργό ρόλο στην ανάπτυξή τους.

Μια  μελέτη, με επικεφαλής ερευνητές από το Imperial College του Λονδίνου και το Ινδικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Κανπούρ, έχει τώρα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ένα μεγάλο ποτάμι των Ιμαλαΐων δεν έρεε παράλληλα με την ανάπτυξη των αστικών οικισμών του Ινδού Πολιτισμού. Αυτή η έρευνα δείχνει πώς τα αρχαία αστικά κέντρα δεν ήταν απαραίτητο αναγκαίο να αναπτυχθούν ενώ έρεε το ποτάμιο σύστημα.

Ο καθηγητής Sanjeev Gupta, από το Τμήμα Γεωεπιστήμης και Τεχνολογίας στο Imperial, δήλωσε:. «Τα ευρήματα αμφισβητούν την τρέχουσα κατανόησή μας για το πώς ξεκίνησε η αστικοποίηση σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς και μεγάλωσε σε σχέση με τους φυσικούς πόρους. Σε αντίθεση με τις τρέχουσες πεποιθήσεις, ήταν η αποχώρηση ενός μεγάλου ποταμού, παρά η άφιξή του, η οποία προκάλεσε την αύξηση των αστικών κέντρων του Ινδού.»

Η  μελέτη δείχνει ότι ένα μεγάλο ποτάμι των Ιμαλαΐων, ο ποταμός Sutlej, έρεε κατά μήκος του ίχνους του ποταμού Ghaggar-Hakra αλλά γρήγορα άλλαξε πορεία προς τα ανάντη 8.000 χρόνια πριν. Αυτό σήμαινε ότι 3.000 χρόνια αργότερα, όταν οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Ινδού, υπήρχε μόνο μία εγκαταλελειμμένη μεγάλη κοιλάδα του ποταμού που καταλαμβανόταν από εποχική ροή του ποταμού εξαιτίας των μουσώνων αντί ενός μεγάλου ποταμού των Ιμαλαΐων.

Οι ερευνητές λένε ότι το χρονικό διάστημα μεταξύ της μετατόπισης της πορείας του ποταμού και των οικισμών του Ινδού Πολιτισμού δεν παρατηρήθηκαν αστικοί οικισμοί κατά μήκος του καναλιού του ποταμού.

Ο καθηγητής Rajiv Sinha, συν-συγγραφέας από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Kanpur, δήλωσε: «Γνωρίζουμε τώρα ότι, δεδομένης της σωστής συνθήκης, οι κοιλάδες που έχουν χάσει τα ποτάμια τους μπορούν να χρησιμεύσουν ως πηγή νερού με μικρότερο κίνδυνο καταστροφικών πλημμυρών όσων ζουν δίπλα σε ένα μεγάλο ποτάμι ».

Για να προσδιοριστεί το χρονοδιάγραμμα του ποταμού, η ομάδα διάτρησε τους πυρήνες μέσα από την αποξηραμένη κοίτη του ποταμού Ghaggar-Hakra και ανέλυσε τα στρώματα των ιζημάτων του ποταμού που είχαν δημιουργηθεί με την πάροδο του χρόνου. Για να ανακαλύψουν πότε τα ιζήματα είχαν αποτεθεί από τον ποταμό ενώ έρεε, χρονολόγησαν κόκκους από ορυκτά που έλαβαν από το ίζημα, σε εργαστήριο στη Δανία. Όταν τα ιζήματα θάφτηκαν κάτω από το έδαφος, η φυσική ακτινοβολία υποβάθρου είχε ως αποτέλεσμα την αποθήκευση ενέργειας σε κόκκους ορυκτών όπως σε χαλαζία και άστριο. Εάν οι κόκκοι ορυκτών δεν εκτίθενται στο φως, η ποσότητα ενέργειας συσσωρεύεται και αντιπροσωπεύει το χρόνο από την ταφή τους. Οι επιστήμονες μπόρεσαν να μετρήσουν την αποθηκευμένη ενέργεια στο εργαστήριο και να εντοπίσουν πότε θάφτηκαν τα στρώματα των ιζημάτων. Αυτή η μέθοδος, μπορεί επομένως να πει πότε ο ποταμός έρεε για τελευταία φορά.

Η ομάδα ήταν επίσης σε θέση να εντοπίσει ποια είναι η αρχική πηγή των ιζημάτων των ποταμών, δείχνοντας ότι ο ποταμός Sutlej των Ιμαλαΐων κάποτε έρεε κατά μήκος του Ghaggar-Hakra το αποξηραμένο κανάλι του ποταμού ή παλαιοκανάλι.

Βρήκαν ότι μετά από τον ποταμό Sutlej άλλαξε πορεία, η ουλή όμως έμεινε στο τοπίο ενήργησε ως τοπογραφικό χαμηλό για να συλλάβει τη ροή του ποταμού κατά τη διάρκεια των μουσώνων. Αυτό σημαίνει ότι αν και δεν ζούσαν σε μόνιμο ποταμό, οι οικισμοί του Ινδού εξακολουθούσαν να ωφελούνται από μια πηγή νερού.

Η ομάδα ήταν επίσης σε θέση να καθορίσει από που προήλθε το αρχικό υλικό στο ποτάμι από γεωχρονολόγηση ορυκτών κόκκων, όπως ζιρκόνιο και μίκα, αποκαλύπτοντας την προηγούμενη πορεία του ποταμού.

Οι περισσότεροι μεγάλοι αρχαίοι αστικοί πολιτισμοί, όπως της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας, σχηματίστηκαν γύρω από μεγάλα ποτάμια, έτσι ώστε οι συνέπειες αυτών των ευρημάτων εκτείνονται πολύ πέρα ​​από τον Ινδό ποταμό. Η έρευνα στον τομέα αυτό έχει εστιάσει το ενδιαφέρον για το ρόλο της ξήρανσης των ποταμών που οδηγεί σε εγκατάλειψη των αστικών κέντρων από τις αρχαίες κοινότητες. Ωστόσο, οι ερευνητές στη πρόσφατη μελέτη δείχνουν ότι η δουλειά τους θα μπορούσε να βοηθήσει τους αρχαιολόγους να ρίξουν μια νέα ματιά στην εξέλιξη της αστικοποίησης στις αρχές του πολιτισμού.

Γεωδίφης

Πηγή- Nature Communications /phys.org