Τι οδήγησε τους Νεάντερταλ στην εξαφάνιση;

Σπάνιος αρχαιολογικός χώρος αποκαλύπτει «εκπληκτική» συμπεριφορά Νεάντερταλ στους πρόποδες των Πυρηναίων.

Η αρχαιολόγος του ANU, Δρ. Sofia Samper Carro, λέει ότι οι ιδέες που βρέθηκαν στο Abric Pizarro αμφισβητούν τις ευρέως διαδεδομένες πεποιθήσεις ότι οι Νεάντερταλ κυνηγούσαν μόνο μεγάλα ζώα.Από: Sofia Samper Carro

Μια αχαρτογράφητη περιοχή στους πρόποδες των Νοτίων Πυρηναίων στην Ισπανία παρέχει πληροφορίες για μια ελάχιστα γνωστή περίοδο της ιστορίας του Νεάντερταλ, προσφέροντας στοιχεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους αρχαιολόγους να αποκαλύψουν το μυστήριο της πτώσης τους, σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας (ANU).

Η έρευνα δημοσιεύεται στο Journal of Archaeological Science.

Το Abric Pizarro είναι μία από τις λίγες τοποθεσίες παγκοσμίως που χρονολογούνται από 100.000 έως 65.000 χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που ονομάζεται MIS 4. Οι ερευνητές έχουν συγκεντρώσει εκατοντάδες χιλιάδες τεχνουργήματα, συμπεριλαμβανομένων πέτρινων εργαλείων, οστών ζώων και άλλα στοιχεία, παρέχοντας σημαντικά δεδομένα για τον Νεάντερταλ τρόπο ζωής εκείνη την εποχή—σε μεγάλο βαθμό άγνωστος στην ανθρώπινη ιστορία μέχρι τώρα.

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι οι Νεάντερταλ ήταν σε θέση να προσαρμοστούν στο περιβάλλον τους, αμφισβητώντας τη φήμη των αρχαϊκών ανθρώπων ως αργόποδων ανθρώπων των σπηλαίων και ρίχνοντας φως στις δεξιότητές τους επιβίωσης και κυνηγιού.

Η επικεφαλής συγγραφέας και αρχαιολόγος του ANU, Δρ Σοφία Σάμπερ Κάρο, είπε ότι τα ευρήματα δείχνουν ότι οι Νεάντερταλ γνώριζαν τους καλύτερους τρόπους για να εκμεταλλευτούν την περιοχή και την επικράτεια και ήταν ανθεκτικοί στις σκληρές κλιματικές συνθήκες.

«Τα εκπληκτικά ευρήματά μας στο Abric Pizarro δείχνουν πόσο προσαρμοστικοί ήταν οι Νεάντερταλ. Τα οστά ζώων που ανακτήσαμε δείχνουν ότι εκμεταλλεύονταν με επιτυχία τη γύρω πανίδα, κυνηγούσαν κόκκινα ελάφια, άλογα και βίσονες, αλλά και έτρωγαν χελώνες και κουνέλια του γλυκού νερού, κάτι που συνεπάγεται έναν βαθμό σχεδιασμού που σπάνια εξετάζεται για τους Νεάντερταλ», είπε.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτές οι νέες ιδέες αμφισβητούν τις ευρέως διαδεδομένες πεποιθήσεις ότι οι Νεάντερταλ κυνηγούσαν μόνο μεγάλα ζώα, όπως άλογα και ρινόκερους.

«Μέσα από τα οστά που βρίσκουμε, τα οποία εμφανίζουν σημάδια κοπής, έχουμε άμεση απόδειξη ότι οι Νεάντερταλ ήταν ικανοί να κυνηγούν μικρά ζώα», είπε ο Δρ Σάμπερ Κάρο.

«Τα οστά σε αυτήν την τοποθεσία είναι πολύ καλά διατηρημένα και μπορούμε να δούμε σημάδια για το πώς οι Νεάντερταλ επεξεργάζονταν και έσφαξαν αυτά τα ζώα.Η ανάλυσή μας για τα τεχνουργήματα από πέτρα καταδεικνύει επίσης διακύμανση στον τύπο των εργαλείων που παράγονται, υποδεικνύοντας την ικανότητα των Νεάντερταλ να εκμεταλλεύονται τους διαθέσιμους πόρους στην περιοχή».

Το να ρίξει φως σε αυτήν την κρίσιμη μεταβατική περίοδο βοηθά τους αρχαιολόγους να έρθουν πιο κοντά στην επίλυση ενός μυστηρίου που μαστίζει τους ερευνητές για δεκαετίες: τι οδήγησε τους Νεάντερταλ στην εξαφάνιση;

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η εύρεση τοποθεσιών όπως το Abric Pizarro, από αυτή τη συγκεκριμένη και όχι καλά καταγεγραμμένη περίοδο, δίνει πληροφορίες για το πώς ζούσαν οι Νεάντερταλ όταν οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν βρίσκονταν ακόμη στην περιοχή και δείχνει ότι ευημερούσαν.

«Η μοναδική τοποθεσία στο Abric Pizarro δίνει μια γεύση της συμπεριφοράς του Νεάντερταλ σε ένα τοπίο που περιπλανήθηκαν για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια», είπε ο Δρ Σάμπερ Κάρο.

«Οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν πριν από περίπου 40.000 χρόνια. Ξαφνικά, εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι εμφανιζόμαστε σε αυτή την περιοχή των Πυρηναίων και οι Νεάντερταλ εξαφανίζονται. Αλλά πριν από αυτό, οι Νεάντερταλ ζούσαν στην Ευρώπη για σχεδόν 300.000 χρόνια.

«Ήξεραν ξεκάθαρα τι έκαναν. Ήξεραν την περιοχή και πώς να επιβιώσουν για πολύ καιρό.Αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα για αυτόν τον χώρο, να έχουμε αυτές τις μοναδικές πληροφορίες για το πότε οι Νεάντερταλ ήταν μόνοι και ζούσαν σε σκληρές συνθήκες και πώς ευδοκιμούσαν πριν εμφανιστούν οι σύγχρονοι άνθρωποι».

Χάρη στις σύγχρονες τεχνικές ανασκαφής, το Abric Pizarro και άλλες κοντινές τοποθεσίες του Νεάντερταλ παρέχουν λεπτομερή δεδομένα για την κατανόηση της συμπεριφοράς του Νεάντερταλ.

«Σχεδιάζουμε 3D κάθε κατάλοιπο που βρέθηκε μεγαλύτερο από ένα έως δύο εκατοστά. Αυτό κάνει το έργο μας αργό, και ανασκάπτουμε μερικές από αυτές τις τοποθεσίες για πάνω από 20 χρόνια, αλλά μετατρέπεται σε μια μοναδική ακριβή καταγραφή των τοποθεσιών», είπε ο Δρ. Samper Carro.

«Μας ενδιαφέρει πώς συνδέονται τα διαφορετικά δεδομένα μεταξύ τους, από πέτρινα εργαλεία μέχρι κόκαλα και εστίες. Αυτή η πιο ενδελεχής ανασκαφή δίνει στους αρχαιολόγους πληροφορίες για το πώς ζούσαν οι Νεάντερταλ και πόσο καιρό βρίσκονταν σε μια περιοχή.

«Δεν είναι μόνο τα μεμονωμένα υλικά που μας δίνουν ενδείξεις, αλλά και πού ακριβώς βρίσκονται σε σχέση με άλλα υλικά στον χώρο που μας βοηθούν να καταλάβουμε πώς και πότε οι Νεάντερταλ επισκέπτονταν αυτές τις τοποθεσίες. Εγκαταστάθηκαν εκεί ή απλώς περνούσαν;»

Η ερευνητική ομάδα περιελάμβανε επίσης επιστήμονες από το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης (CEPAP-UAB).

Γεωδίφης με πληροφορίες από Journal of Archaeological Science 

περισσότερα,

Sofia C. Samper Carro et al, Living on the edge: Abric Pizarro, a MIS 4 Neanderthal site in the lowermost foothills of the southeastern Pre-Pyrenees (Lleida, Iberian Peninsula), Journal of Archaeological Science (2024). DOI: 10.1016/j.jas.2024.106038

Journal of Archaeological Science 

Australian National University