Η σημασία της Ετοιμότητας
Το καλοκαίρι ζήσαμε στην Καρδάμαινα,Κω μια δυσάρεστη, απρόσμενη κατάσταση που θα μπορούσε να αποβεί μοιραία, καθοριστική για την τοπική κοινωνία , την οικονομία και όχι μόνο.
Υπήρξαν ελλείψεις και αδυναμίες στον σχεδιασμό και την εκτέλεση. Στο τέλος όλα πήγαν καλά, και δεν ζήσαμε τραγωδίες, όμως αυτό δεν θα γίνεται πάντα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, να βελτιωνόμαστε και να παρακολουθούμε τις δράσεις και τη διεθνή εμπειρία σε ανάλογα θέματα. Περιμένοντας ένα ακόμη πιο θερμό καλοκαίρι, εδώ είναι κάποιες σκέψεις και προτάσεις για τους κατοίκους, φορείς και τις τοπικές κοινότητες.
Οι εκκενώσεις από φυσικές καταστροφές μπορεί να διαρκέσουν πολύ περισσότερο από ό,τι αναμένουν οι άνθρωποι, επομένως οι προσομοιώσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάσωση ζωών και στην αποφυγή του χάους.
Όταν μια ειδοποίηση πυρκαγιάς φτάσει στο κινητό σας τηλέφωνο, μπορεί να προκαλέσει κάθε είδους συναισθήματα ακόμη και σύγχυση. Μπορεί να ρίξεις μια ματιά έξω και να μη δεις καπνό.
Στην απέναντι πλευρά του δρόμου, οι γείτονές σας έχουν ανάμεικτες αντιδράσεις: Ο ένας κάνει χαλαρά βόλτα τον σκύλο του, ένας άλλος ετοιμάζει ήρεμα μια μικρή τσάντα, ενώ ένας τρίτος φαίνεται να ετοιμάζεται για να πάει στο μπάνιο του.
Μπορεί να φτάσει μία ειδοποίηση που σάς συμβουλεύει να είστε έτοιμοι για να «πάρετε τα πράγματα» σας, αλλά στη συνέχεια μπορεί να επικρατήσει πανικός καθώς συνειδητοποιείτε ότι δεν είστε έτοιμοι. Έτσι, ψάχνετε τον τοπικό ιστότοπο διαχείρισης έκτακτης ανάγκης, τον δήμο ή κάποιο αρμόδιο για καθοδήγηση και ανακαλύπτετε πόσα πράγματα έχετε παραβλέψει: σημαντικά έγγραφα όπως πιστοποιητικά γέννησης, έναν επιπλέον φακό, τα φάρμακα των παιδιών σας, έναν φορτιστή τηλεφώνου και διάφορα άλλα.
Προτού μπορέσετε να συγκεντρώσετε τις σκέψεις σας, έρχεται μια δεύτερη ειδοποίηση, αυτή τη φορά που σας λέει να «απομακρυνθείτε». Πακετάροντας το αυτοκίνητο, τσακώνοντας με τα παιδιά ή με μια ανυπάκουη γάτα, μπορεί να αισθανθείτε φρενήρεις μπροστά στον κίνδυνο.
Καθώς βγαίνετε έξω, συναντάτε ένα μποτιλιάρισμα στο δρόμο σας, με ένα μαύρο νέφος καπνού να υψώνεται κοντά και τους γείτονες να φορτώνουν ακόμα τα αυτοκίνητά τους. Αυτό το χάος υπογραμμίζει ένα σενάριο χειρότερης περίπτωσης για εκκενώσεις από δασικές πυρκαγιές - ένα σενάριο που μπορεί να προκαλέσει καθυστερήσεις, να αυξήσει τους κινδύνους για τους εκτοπισμένους και να περιπλέξει την πρόσβαση για τους ανταποκριτές έκτακτης ανάγκης.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ερευνητές που μελετούν τους φυσικούς κινδύνους αναπτύσσουν τρόπους για να βοηθήσουν τις κοινότητες να αναγνωρίσουν πού οι κάτοικοι χρειάζονται τη μεγαλύτερη βοήθεια και να αποφύγουν τα σημεία συμφόρησης εκκένωσης ενόψει μελλοντικών καταστροφών.
Η σημασία της προετοιμασίας
Η σύγχυση είναι κοινή ενόψει των καταστροφών και υπογραμμίζει την ανάγκη προετοιμασίας των κοινοτήτων και των ατόμων. Οι καθυστερήσεις στην εκκένωση ή η αδυναμία ασφαλούς εκκένωσης μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες, όχι μόνο για όσους προσπαθούν να διαφύγουν αλλά και για τους διαχειριστές έκτακτης ανάγκης που εργάζονται για τη διαχείριση της κρίσης.
Αυτές οι καθυστερήσεις συχνά πηγάζουν από έλλειψη ετοιμότητας ή αβεβαιότητας σχετικά με το πότε και πώς να ενεργήσουν.
Μια μελέτη επιζώντων από μια πυρκαγιά στην Αυστραλία που σκότωσε 172 ανθρώπους στην πολιτεία της Βικτώριας το 2009 διαπίστωσε ότι τα 2/3 των επιζώντων ανέφεραν ότι είχαν εφαρμόσει ένα υπάρχον σχέδιο φυσικής καταστροφής, ενώ οι ερευνητές βρήκαν ότι η πλειοψηφία όσων πέθαναν είτε δεν το έκαναν, δεν είχαν ακολουθήσει ένα σχέδιο καταστροφής ή δεν μπορούσαν να το πράξουν.
Οι μετεωρολόγοι είχαν προειδοποιήσει ότι έρχονται υψηλές θερμοκρασίες με πολύ χαμηλή υγρασία και ότι οι δημόσιοι συναγερμοί είχαν εκδηλωθεί για τον υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς. Ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τους κινδύνους και τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά σημάδια γύρω τους-όπως πόσο καπνό βλέπουν, οι επιλογές των γειτόνων τους ή η ακόμη ενιαία διατύπωση της ειδοποίησης-θα επηρεάσει άμεσα την ταχύτητα της απόκρισής τους.
Η προηγούμενη εμπειρία με εκκένωση λόγω καταστροφής έχει επίσης αντίκτυπο.
Η ταχεία αύξηση του πληθυσμού τα τελευταία χρόνια στη διεπαφή εδαφών-αστικών περιοχών όπου η ανθρώπινη ανάπτυξη συναντά περιοχές επιρρεπείς σε πυρκαγιές- σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι με λίγη ή καθόλου εμπειρία με τις δασικές πυρκαγιές ζουν σε περιοχές με κίνδυνο πυρκαγιάς.
Οι άγριες,φυσικές περιοχές τείνουν επίσης να έχουν λιγότερες διαδρομές εκκένωσης, καθιστώντας τις μαζικές εκκενώσεις πιο δύσκολες και χρονοβόρες.
Επιπρόσθετα η όλη κατάσταση γίνεται πιο πολύπλοκη επειδή οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές συμβαίνουν σε περιοχές που δεν είναι ιστορικά επιρρεπείς σε τέτοια γεγονότα και σε περιόδους του χρόνου που παραδοσιακά θεωρούνται εκτός της εποχής των δασικών πυρκαγιών.
Αυτή η νέα πραγματικότητα έχει αφήσει τις κοινότητες και τις ομάδες αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης να αντιμετωπίζουν πρωτόγνωρες προκλήσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για εκκενώσεις.
Τα μοντέλα υπολογιστών μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των κινδύνων
Για να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, ερευνητές αναπτύσσουν συστήματα για να βοηθήσουν τις κοινότητες να διαμορφώσουν πώς είναι πιθανό να ανταποκριθούν οι κάτοικοί τους σε περίπτωση καταστροφής.
Τα αποτελέσματα μπορούν να βοηθήσουν τα πληρώματα έκτακτης ανάγκης να κατανοήσουν πού είναι πιθανό να εμφανιστούν σημεία συμφόρησης κατά μήκος των οδών εκκένωσης, ανάλογα με το χρονοδιάγραμμα της ειδοποίησης και την κίνηση της πυρκαγιάς.
Μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους υπεύθυνους πυρόσβεσης να κατανοήσουν πού μπορεί να χρειαστεί να ειδοποιηθούν οι γειτονιές πιο γρήγορα ή να χρειάζονται περισσότερη βοήθεια για την εκκένωση.
Μία ομάδα στο Ινστιτούτο Κινδύνων και Ανθεκτικότητας στο Κλίμα στο Boise State University εργάζεται σε ένα από αυτά τα έργα. Ερεύνησαν κοινότητες σε όλο το Αϊντάχο και το Όρεγκον για να αξιολογήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι που ζουν στις περιοχές διεπαφής εξοχής και πόλης αντιλαμβάνονται τους κινδύνους πυρκαγιάς και προετοιμάζονται για εκκένωση.
Χρησιμοποιώντας τις έρευνες, μπόρεσαν να καταγράψουν δεδομένα αποφάσεων σε επίπεδο νοικοκυριού, όπως ποιες διαδρομές εκκένωσης θα ακολουθούσαν αυτοί οι κάτοικοι, πόσα αυτοκίνητα σκοπεύουν να οδηγήσουν και πού θα εκκενώσουν.
Μπορούν επίσης να μετρήσουν πόσο προετοιμασμένοι θα ήταν οι κάτοικοι να εκκενώσουν ή αν πιθανότατα θα έμεναν και θα προσπαθούσαν να υπερασπιστούν το σπίτι τους. Με αυτά τα δεδομένα, μπόρεσαν να προσομοιώσουν πόσο χρόνο θα χρειαστούν οι ομάδες αντίδρασης έκτακτης ανάγκης για να εκκενώσουν μια ολόκληρη κοινότητα με ασφάλεια όπως π.χ Ζιά ή ακόμη η πρωτεύουσα μετά από μια φωτιά στα υψώματα...
Τα μοντέλα θα μπορούσαν επίσης να δείξουν πού είναι πιθανό να προκύψουν δυσκολίες με τις εκκενώσεις και να βοηθήσουν τους κατοίκους να κατανοήσουν πώς μπορούν να προσαρμόσουν τα σχέδια εκκένωσης για μια ασφαλέστερη απόδραση για όλους.
Γεφύρωση του χάσματος μεταξύ συνειδητοποίησης και δράσης
Ένας από τους βασικούς στόχους μιας έρευνας είναι να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ ευαισθητοποίησης και δράσης. Ενώ πολλοί κάτοικοι σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε πυρκαγιές κατανοούν τους κινδύνους, η μεταφορά αυτής της γνώσης σε συγκεκριμένες προετοιμασίες παραμένει μια πρόκληση.
Η έννοια του «πακέταρε και φύγε», για παράδειγμα, προωθείται ευρέως αλλά συχνά είναι ελάχιστα κατανοητή. Βασικά είδη όπως φάρμακα, σημαντικά έγγραφα και προμήθειες για κατοικίδια συχνά παραβλέπονται μέχρι να είναι πολύ αργά.
Η σαφής και έγκαιρη επικοινωνία κατά τη διάρκεια κρίσεων πυρκαγιών είναι επίσης απαραίτητη.
Προειδοποιητικά μηνύματα εκκένωσης τύπου:είσαι σε κίνδυνο, δηλαδή «ετοιμάσου, προσαρμόσου, προχώρα» έχουν σχεδιαστεί για να προτρέπουν συγκεκριμένες ενέργειες, αλλά η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από το ότι οι κάτοικοι κατανοούν και εμπιστεύονται το σύστημα.
Οι καθυστερημένες αποκρίσεις ή τα μικτά σήματα μπορεί να δημιουργήσουν σύγχυση. Καθώς ο κίνδυνος πυρκαγιάς αυξάνεται για πολλές κοινότητες, η ετοιμότητα δεν είναι πλέον προαιρετική - είναι αναγκαιότητα.
Οι ειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης δεν διαφέρουν ανάλογα με την πόλη , τον νομό, επομένως το τοπικό γραφείο διαχείρισης έκτακτης ανάγκης πρέπει να εργαστεί από πριν και να προετοιμάσει το έδαφος . Η προετοιμασία μπορεί να βοηθήσει τις κοινότητες να περιορίσουν μερικές από τις πιο καταστροφικές επιπτώσεις των πυρκαγιών.