Το αρχαιότερο γνωστό βιβλίο της Ευρώπης;

Πώς οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το αρχαιότερο γνωστό βιβλίο της Ευρώπης, αποκαλύπτοντας γνώσεις για την αρχαία θρησκεία και τη φιλοσοφία που δεν είχαν δει ποτέ.

Απανθρακωμένος από τις φλόγες μιας νεκρικής πυράς, ο Πάπυρος του Δερβενίου έχει αποδειχτεί ένα συναρπαστικό -και μπερδεμένο- τεχνούργημα.

Ο πάπυρος του Δερβενίου, που πήρε το όνομά του από την τοποθεσία όπου βρέθηκε, πιστεύεται ότι χρονολογείται μεταξύ 340 και 320 π.Χ. 

Στις 15 Ιανουαρίου 1962, αρχαιολόγοι στην Ελλάδα ανέσκαβαν τον τάφο ενός Μακεδόνα ευγενή κοντά στη Θεσσαλονίκη, όταν αποκάλυψαν κάτι απίστευτο. Ανάμεσα στις στάχτες μιας νεκρικής πυράς, εγκλωβισμένης σε καμένη λάσπη, βρισκόταν ένας κύλινδρος παπύρου — ο πρώτος που βρέθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η χρονολόγηση του εγγράφου και η ανακάλυψη της λογοτεχνικής του φύσης οδήγησαν στη συνέχεια την UNESCO να το ανακηρύξει ως το αρχαιότερο βιβλίο της Ευρώπης.

Ο πάπυρος του Δερβενίου , που πήρε το όνομά του από την τοποθεσία όπου βρέθηκε, πιστεύεται ότι χρονολογείται μεταξύ 340 και 320 π.Χ. Στο χειρόγραφο που αντιγράφει, το οποίο πιθανότατα γράφτηκε στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ., τη μοίρα της ψυχής μετά το θάνατο και παραδίδει μια πραγματεία για ένα ποίημα που αποδίδεται στον Ορφέα , τον ήρωα ποιητή και μουσικό της ελληνικής μυθολογίας.

Ο Ρίτσαρντ Τζάνκο , κλασικιστής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, αποκάλεσε τον πάπυρο «το πιο σημαντικό νέο στοιχείο για την ελληνική φιλοσοφία και τη θρησκεία που ήρθε στο φως από την Αναγέννηση». Αλλά, προσθέτει, «είναι επίσης το πιο δύσκολο να γίνει κατανοητό, και όλη η εργασία σε αυτό είναι αναπόφευκτα μια δουλειά σε εξέλιξη». Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η φωτιά που διατήρησε τον πάπυρο —σώζοντάς τον από τη φθορά που συνήθως προκαλείται από την υγρασία του ελληνικού εδάφους— τον κατέστρεψε επίσης.

«Υπήρχαν κομμάτια που ήταν εντελώς μαυρισμένα και κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει αν υπήρχαν γράμματα πάνω τους», είπε στο Associated Press το 2006 η αρχαιολόγος Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, τότε διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης , που φιλοξενεί τον πάπυρο.

Όταν οι ερευνητές ξεκόλλησαν προσεκτικά τον κύλινδρο, συνέλεξαν περίπου 266 θραύσματα. Τελικά μοίρασαν τα θραύσματα σε 26 σωζόμενες στήλες κειμένου , όλες με τα κάτω μισά τους καμένα. Μια σχετικά πλήρης έκδοση του κειμένου δεν θα δημοσιευόταν παρά σχεδόν 50 χρόνια αργότερα.

Οι μελετητές διαφωνούν για τον πιθανό συγγραφέα του έργου, αλλά ο μυστηριώδης συγγραφέας φαίνεται να ήταν οπαδός του φιλόσοφου Αναξαγόρα . Το κοινό του βιβλίου φαίνεται να είναι επίδοξοι θρησκευτικοί μυημένοι του Ορφισμού, της λατρείας που ακολούθησε τις διδασκαλίες του Ορφέα.

Αν και πολλές από τις πρακτικές τους παραμένουν άγνωστες, οι Ορφικοί πιστεύεται ότι ήταν μονοθεϊστικοί. Απείχαν από την κατανάλωση κρέατος και εστίασαν τη ζωή τους στην αγνότητα, αντανακλώντας τις διδασκαλίες του Αναξαγόρα ότι η ψυχή επιβιώνει μετά τον θάνατο και μόνο οι αγνοί θα σωθούν. Οι παραλληλισμοί του ορφισμού με τον Χριστιανισμό κάνουν τον πάπυρο ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον παράθυρο στις πνευματικές πρακτικές που αναδύονταν στην περιοχή εκείνη την εποχή.

Φιλοσοφία των Ορφικών Μυστηρίων - Ο Πάπυρος του Δερβενίου - Μύθος του Ορφέα και Αρχαία Ελληνική Επιστήμη.

Εκτός από τις θρησκευτικές γνώσεις που προσφέρει ο πάπυρος, η ερμηνεία του συγγραφέα ενός χαμένου πλέον ορφικού ποιήματος αποκαλύπτει πληροφορίες για την ελληνική φιλοσοφική σκέψη της εποχής. Στην πραγματεία, ο συγγραφέας γράφει ότι το ποίημα, που αναφέρεται στη γέννηση των θεών, πρέπει να ληφθεί ως αλληγορία και όχι κυριολεκτικά. Το επιχείρημα του ανώνυμου συγγραφέα περιλαμβάνει αναφορές που δείχνουν πώς αρκετοί Έλληνες φιλόσοφοι αντιλήφθηκαν τον φυσικό κόσμο.

Καθώς η τεχνολογία βελτιώνεται και επιτρέπει την καλύτερη ανάγνωση του χειρογράφου, οι μελετητές συνεχίζουν να συζητούν για το περιεχόμενο του εγγράφου και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να συναρμολογηθούν τα θραύσματα με την ελπίδα να αποκτήσουν ακόμη περισσότερη γνώση της ελληνικής θρησκείας και της φιλοσοφίας της εποχής.

Όπως γράφει ο Janko , «Διακυβεύονται πολλά στην προσπάθεια επίλυσης του γρίφου αυτού του παπύρου».

Γεωδίφης με πληροφορίες από το Smithsonian Magazine 

https://www.smithsonianmag.com/smart-news/how-archaeologists-discovered-europes-oldest-known-book-revealing-never-before-seen-insights-into-ancient-religion-and-philosophy-180985818/