Πόσο άφθονο είναι σε νερό και πως δημιουργήθηκε το θρυλικό Πηγάδι του Μιαούλη;
«Πηγάδι του Μιαούλη, ποὺ ἔμεινε ιστορικό μαζὶ μὲ τὸ μικρὸ νησάκι Γυαλὶ καὶ μὲ τὴν ἡφαιστειακὴ Νίσυρο , ποὺ ἔγραψε σελίδες δόξας μὲ τῶν ἡρωικῶν παιδιῶν της τη συμμετοχὴ σὲ κάθε δύσκολη περίσταση τῆς ἱστορίας της», Αθηνά Ταρσούλη τη δεκαετία του ΄40.
Στον απόηχο των εκδηλώσεων από τα 200 χρόνια της Ναυμαχίας Κω-Γέροντα και τον ρόλο του Πηγαδιού του Μιαούλη, στο τελικό αποτέλεσμα της ηρωικής μάχης του 1824.
«Αυτό το νερό έχει τη θεραπευτική ιδιότητα στο στομάχι. Είναι απλό μα ποτέ δεν εξαντλείται. Άντρες και κοπάδια ξεδίψασαν από το μικρό πηγάδι κι όμως είναι πάντα γεμάτο. Τραβάτε από κει νερό με αφθονία και ανανέωστε την βασανισμένη από τον ζυγό ψυχή σας και δυναμώστε την», είχε πει ο αρχιμανδρίτης Εμμανουήλ Καρπάθιος για το νερό του μικρού πηγαδιού.
Όμως, πόσο άφθονο είναι σε νερό και πως σχηματίστηκε το Πηγάδι του Μιαούλη, με βάθος 4-5 μέτρων;
Πες το τύχη!
Μοίρα, κωλοφαρδία ή πες το όπως θες...
Έπρεπε να γεννηθούν δύο ηφαιστειακές νησίδες χωρίς ιζηματογενή πετρώματα. Μια γέφυρα ξηράς μετά από φυσικές διεργασίες 50000 χρόνων, να τις ενώσει και ιζήματα της να παγιδεύσουν ένα περιορισμένο υδροφόρο σώμα ανάμεσα σε δύο αδιαπέραστα στρώματα βράχων. Να σκεπαστεί με τον καιρό από φερτά υλικά και να μετατραπεί σε υπόγεια δεξαμενή νερού. Το νερό υπό πίεση να εκφορτίσει από μόνο του χωρίς αντλία λιγοστές σταγόνες οι οποίες να φτάσουν στην επιφάνεια και πριν από 2 αιώνες, να τις δει ένας νεαρός ο οποίος αργότερα θα καθοδηγήσει ένα ναύαρχο που εσπευσμένα ψάχνει νερό για να ξεδιψάσει τον στόλο του. Σκάβει λίγο και ο υπό πίεση πόρος εκτοξεύεται σαν πίδακας. Αυτό το νερό θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην έκβαση της ναυμαχίας Κω-Γέροντα.
«Πέντε, έξι πλατάνια, που φυτεύτηκαν εκεί ίσως από αυτούς που έχτισαν το πηγάδι, ρίχνουν τη σκιά τους, ο επισκέπτης νιώθει την ανάσα της ελευθερίας» σημειώνει Μανώλης όπως τον έλεγε ο πάππους μου. Το νερό του πηγαδιού είναι σε ένα ηφαιστειακό μέρος, δεν αντέχει την πίεση και εγκλωβισμένο ψάχνει την πολυπόθητη ελευθερία του.
Αυτό είναι το «αρτεσιανό φρέαρ» του Μιαούλη στο Γυαλί- το πηγάδι που ανοίχτηκε με λίγο σκάψιμο, λόγω της αρκετής θετικής πίεσης που ήταν εγκλωβισμένη στον υδροφόρο ορίζοντα μεταξύ αδιαπέραστων πετρωμάτων.
Το πηγάδι που υπέδειξε το νισυράκι και αργότερα παπά Γιάννης Ζαπέτης στον Μιαούλη βρίσκεται σε ιζηματογενή πετρώματα της Κάμπας, της ξηράς που γεννήθηκε τα τελευταία εκατοντάδες χρόνια. Όπως όλα τα άλλα αρτεσιανά πηγάδια μας θυμίζει ότι είναι μια από τις πιο έξυπνες και βιώσιμες πηγές νερού.
.jpeg)
Δεν είναι όλοι οι υδροφόροι ορίζοντες αρτεσιανοί. Η επαναφόρτιση τους γίνεται όταν ο υδροφόρος ορίζοντας βρίσκεται σε υψηλότερο υψόμετρο από την κεφαλή του φρεατίου.
Σε μέρη όπου τα υπερκείμενα αδιαπέραστα πετρώματα σπάνε από αρμούς ή ρήγματα, το νερό μπορεί να διαφύγει μέσω αυτών για να ανέβει στην επιφάνεια ως αρτεσιανές πηγές. Σε ορισμένες περιοχές, τα αρτεσιανά πηγάδια είναι μια σημαντική πηγή νερού, ειδικά σε άνυδρες πεδιάδες δίπλα σε υψώματα που δέχονται βροχοπτώσεις όπως στην Κισσηρούσα του Γυαλιού.
Σχηματίστηκε επειδή ένας περιορισμένος και κεκλιμένος υδροφόρος ορίζοντας επέτρεψε τη διείσδυση του νερού και λόγω επαρκούς πίεσης που ανάγκασε το νερό να βγει στην επιφάνεια.Ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας παγιδεύτηκε ανάμεσα σε δύο αδιαπέραστα στρώματα και αυτό επέτρεψε στο νερό να αποθηκευτεί υπό πίεση.
Πόσο διαρκεί;
Το αρτεσιανό φρεάτιο του Μιαούλη θα διαρκέσει για όσο διάστημα εισέρχεται επαρκής βροχόπτωση στον υδροφόρο ορίζοντα ανάντη από το φρεάτιο για να διατηρήσει την πίεση στον υδροφόρο ορίζοντα. Η πίεση του θα διατηρηθεί όσο η ποσότητα του νερού που εισέρχεται, υπερβαίνει αυτή που εξάγεται από τον υδροφόρο ορίζοντα.
Η διάρκεια ζωής ενός αρτεσιανού φρέατος μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με διάφορους παράγοντες, όπως η υγεία του υδροφόρου ορίζοντα, οι γεωλογικές συνθήκες και η ανθρώπινη δραστηριότητα. Μερικά είναι γνωστό ότι διαρκούν για δεκαετίες - ή ακόμα και έναν αιώνα.
Το πηγάδι του Μιαούλη ξεδίψασε τους Ιταλούς και περιήλθε σε αδράνεια για πολλά χρόνια για αυτό τον λόγο δεν έχει στερέψει.
Η ποιότητα του πηγαδιού
Τα αρτεσιανά συστήματα πήραν το όνομά τους από την επαρχία Artois στη Γαλλία, όπου μελετήθηκαν για πρώτη φορά πηγάδια όπως αυτά.
Σε γενικές γραμμές, το νερό από αυτά είναι εξαιρετικής ποιότητας. Θεωρείται ένα από τα πιο ποιοτικά νερά λόγω της μακράς διαδικασίας συσσώρευσης και του φυσικού φιλτραρίσματος του, γεγονός που το καθιστά λιγότερο ευαίσθητο στη μόλυνση. Επιπλέον, συχνά περιέχει φυσικά ορυκτά όπως ασβέστιο, φθόριο και ηλεκτρολύτες, τα οποία παρέχουν σημαντικά οφέλη για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων.
Ωστόσο, η ποιότητα του νερού μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το βάθος του πηγαδιού.
Ενώ τα αρτεσιανά πηγάδια έχουν πολλά οφέλη, υπάρχουν ορισμένα μειονεκτήματα. Η κακή ποιότητα του νερού μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα εάν το πηγάδι δεν ελεγχθεί σωστά πριν από την κατανάλωση. Το βάθος του φρέατος, οι τύποι πετρωμάτων, η διαδικασία εξόρυξης και η κατασκευή μπορούν όλα να επηρεάσουν την ποιότητα του νερού. Πηγάδια που βασίζονται στο νερό, όπως οι βαθείς σχηματισμοί ψαμμίτη μπορεί να έχουν συγκεντρώσεις αρσενικού που μπορεί να είναι επικίνδυνος για την υγεία. Το αρτεσιανό νερό υπόκειται σε οποιονδήποτε από τους τυπικούς ρύπους που μπορούν να βρεθούν σε οποιαδήποτε πηγή νερού χωρίς επεξεργασία - βακτήρια, ιούς, μόλυβδο, χρώμιο, και άλλα. Αν βρεθεί κάτι από αυτά συνιστάται το κλείσιμο κάθε αρτεσιανού φρεατίου που έχει νερό κακής ποιότητας.
Αν η ροή του νερού στο αρτεσιανό πηγάδι αφεθεί ανεξέλεγκτη, πολλά υπόγεια νερά θα πάνε χαμένα. Για παράδειγμα, ένα ρέον αρτεσιανό πηγάδι που ρέει με ρυθμό 10 USgpm καταλήγει να σπαταλά 14.400 γαλόνια ημερησίως, που μεταφράζεται σε 5,25 εκατομμύρια γαλόνια ετησίως[USGS]. Καθώς χάνονται περισσότερα υπόγεια ύδατα, η περιοριστική πίεση μειώνεται και τελικά, το αρτεσιανό πηγάδι μπορεί να σταματήσει να ρέει ή να ρέει με μειωμένες πιέσεις.
Ακόμη οι ανεξέλεγκτες ροές μπορούν να προκαλέσουν διάβρωση του εδάφους και καθίζηση, να προκαλέσουν ανησυχίες για την ασφάλεια, να καταστρέψουν τον εξοπλισμό και τις κατασκευές και να σπαταλήσουν υπόγεια ύδατα.
Ένα νήμα πέρα από τη δόξα
Το του Ζαπέτη πηγάδι έγραψε πράγματι ένδοξες σελίδες στην ιστορία μας, όμως το νερό δεν είναι ένας ανεξάντλητος πόρος.Ακόμη και στα αρτεσιανά πηγάδια, μπορεί να στερέψει, να εξαντληθεί. Είναι βλέπεις στη φύση των πραγμάτων να χάνονται.
Πέρα από τη χαρά για τη σπουδαία ανάδειξη του μετά από δύο αιώνες, δυστυχώς απουσίαζε μία στοιχειώδης περιβαλλοντική ατζέντα από τα θεσμικά όργανα για ένα τόσο επίκαιρο-καυτό θέμα.
Περίμενα να ειπωθεί από τους συμμετέχοντες κάτι για το νερό, τη δύναμη του και τις καταστάσεις που θα αντιμετωπίσουμε τα επόμενα χρόνια... στη δικιά μας «Ανθρωποκτόνο» περίοδο, όπου το είδος μας μακριά από φυσικές διεργασίες και μπροστά από μια οθόνη με αλγορίθμους, «έξυπνες» λύσεις θα προσπαθεί να σχεδιάσει ένα καλύτερο αύριο.
Καμία αναφορά σε θέματα περιβαλλοντικά που θα μας απασχολήσουν έντονα το άμεσο μέλλον.Χωρίς ευαισθητοποίηση, σκέψεις, προτάσεις αντιμετώπισης της λειψυδρίας και της κλιματικής αλλαγής που βιώνουμε.
«Και μονομιάς, το καλοκαίρι κατέρρευσε σε φθινόπωρο» όπως το είχε πει ο Oscar Wilde.
Μου θύμισε τη νοσηρή επανάληψη του Ιούλη, την αφόρητη μοναξιά στο γραφείο της τοπικής κοινότητας Κω χωρίς ένα δίδαγμα, ενοχές και άμεσες δράσεις για τον καθρέπτη της φύσης, τον σοφό αρχηγό που μας γέννησε, μας έφτασε ως εδώ και χωρίς αυτόν κανένας πολιτισμός μας δεν θα μπορούσε να υπάρξει.
Αν πρέπει να συνοψίσω το Πηγάδι του Μιαούλη: Στο νου μου έρχεται το ορθά διατυπωμένο από τον Mark Twain: «Το ουίσκι είναι για να το πιεις, το νερό για να τσακωθείς». Πάντα το νερό ήταν στο επίκεντρο μεγάλου μέρους της σύγκρουσης και του πόνου του κόσμου μας, αυτό πρέπει να μας διδάξει με κάθε τρόπο.
Γεωδίφης
περισσότερα,
«Πέντε πόδια από το Τείχος»
https://geogeodifhs.blogspot.com/2022/12/e-book-2023.html
https://www.bio-sol.ca/en/artesian-well/#:~:text=An%20artesian%20well%20is%20typically,in%20a%20flowing%20artesian%20well.
https://www.usgs.gov/special-topics/water-science-school/science/artesian-water-and-artesian-wells?qt-science_center_objects=0#qt-science_center_objects
https://www.daleswater.co.uk/what-is-an-artesian-well/