Τι προκαλεί τα θηλυκά χαρακτηριστικά στα αρσενικά ψάρια;

Τα κοράλλια Acropora sp. που αναπτύσσονται σε τεχνητά υποστρώματα στο χώρο μελέτης του Underground Restaurant. Από: Noa Shenkar.

Τρως το καλαμάρι, το απολαμβάνεις και νομίζεις ότι όλα είναι καλά με τη διατροφή σου. Όμως, τι θα έλεγες σε κάποιον που θα σου επεσήμαινε ότι εν αγνοία σου μπορεί να καταναλώνεις υπολείμματα από ναρκωτικά που απορροφώνται από τα ψάρια στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Η σουλφαμεθοξαζόλη, ένα αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται για λοιμώξεις του αναπνευστικού και του ουροποιητικού συστήματος, βρέθηκε στο 93% των κοραλλιών σε μία δειγματοληψία.

Μία νέα μελέτη έχει δείξει ότι ίχνη από 10 κοινά φαρμακευτικά προϊόντα εντοπίστηκαν σε κοράλλια στον Κόλπο του Εϊλάτ. 

Πόσο ανησυχητικό μπορεί να είναι;

Μελετητές από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Steinhardt εντόπισαν ίχνη 10 κοινών φαρμάκων σε δείγματα κοραλλιών που συλλέχθηκαν τόσο από ρηχές όσο και από βαθιές τοποθεσίες στον Κόλπο του Εϊλάτ. 

Της ανησυχητικής μελέτης ηγήθηκε η καθηγήτρια Noa Shenkar της Σχολής Ζωολογίας του TAU, της Σχολής Επιστημών της Ζωής και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Steinhardt και η φοιτήτρια Gal Navon, σε συνεργασία με το εργαστήριο Υδροχημείας με επικεφαλής τον καθηγητή Dror Avisar στο Porter School of Environment and Earth Sciences του TAU. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Environmental Pollution.

«Σε αυτήν την πρώτη στο είδος της μελέτη, πραγματοποιήσαμε μια μεγάλης κλίμακας έρευνα για την ανίχνευση φαρμακευτικών ουσιών στα κοράλλια», λέει η Shenkar. «Δοκιμάσαμε 96 πετρώδη κοράλλια υφάλων που αντιπροσωπεύουν δύο τύπους, τα Acropora sp. και Favites sp., σε ρηχές τοποθεσίες (5–12 μέτρα) καθώς και σε βαθύτερες τοποθεσίες πέρα ​​από τα όρια των καταδύσεων αναψυχής (30–40 μέτρα), έκπληκτη ανακάλυψα μια εκτεταμένη παρουσία φαρμάκων ακόμη και στα κοράλλια βαθέων υδάτων—τα οποία συνήθως ξεφεύγουν από μολύνσεις που επηρεάζουν τα κοράλλια σε πιο ρηχές περιοχές».

Οι ερευνητές έλαβαν μια λίστα με τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα φαρμακευτικά προϊόντα στο Ισραήλ από την Clalit Health Services. Δοκιμάζοντας για 18 από αυτές τις ενώσεις, εντόπισαν 10 από αυτές στα δείγματα κοραλλιών. Ούτε ένα δείγμα, που ανακτήθηκε από ρηχά ή βαθιά νερά, δεν βρέθηκε να είναι απαλλαγμένο από φάρμακα. Τα 10 φαρμακευτικά προϊόντα που βρέθηκαν στα κοράλλια ανήκαν σε διαφορετικές κατηγορίες: αντιβιοτικά, φάρμακα για την αρτηριακή πίεση , αντιαιμοπεταλιακούς παράγοντες, αναστολείς διαύλων ασβεστίου , καθαρτικά, αναστολείς αντλίας πρωτονίων, στατίνες και αντικαταθλιπτικά.

«Τι σημαίνει στην πραγματικότητα η παρουσία φαρμακευτικών ουσιών στα κοράλλια; Είναι σαφές ότι τα κοράλλια δεν έλαβαν συνταγή για αντιβιοτικά από τον γιατρό τους», εξηγεί η Shenkar. «Αυτά τα φάρμακα λαμβάνονται από τον άνθρωπο για να επηρεάσουν έναν συγκεκριμένο υποδοχέα ή βιολογική οδό και μπορούν επίσης να επηρεάσουν άλλους οργανισμούς.

«Προηγούμενες μελέτες, που διεξήχθησαν τόσο από το εργαστήριό μας όσο και από άλλα, έχουν αποκαλύψει πολλά παραδείγματα αυτής της αρνητικής επίδρασης: τα οιστρογόνα από τα αντισυλληπτικά χάπια προκαλούν θηλυκά χαρακτηριστικά στα αρσενικά ψάρια, μειώνοντας την αναπαραγωγή σε ορισμένα είδη· το Prozac κάνει ορισμένα καβούρια επιθετικά και απερίσκεπτα και αντικαταθλιπτικά βλάπτουν τη μνήμη και τις μαθησιακές ικανότητες των καλαμαριών».

«Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι τα κοράλλια θα πρέπει να έχουν ανοσία σε τέτοιες επιδράσεις. Για παράδειγμα, εάν τα φαρμακευτικά προϊόντα μας διαταράξουν τον συγχρονισμό αναπαραγωγής των πληθυσμών κοραλλιών, θα μας πάρει πολύ χρόνο για να παρατηρήσουμε το πρόβλημα και όταν το κάνουμε, μπορεί να  είναι πολύ αργά».

«Τα πετρώδη κοράλλια δημιουργούν κοραλλιογενείς υφάλους και οι τύποι που μελετήσαμε είναι πολύ συνηθισμένοι στον Κόλπο του Εϊλάτ», προσθέτει η Gal Navon. «Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Παρέχουν τροφή, καταφύγιο και χώρους ωοτοκίας σε πολλά είδη και υποστηρίζουν την ανθρώπινη αλιεία και τουριστική βιομηχανία».

Ένας θαλάσσιος κόσμος σε πίεση

«Σήμερα, αυτό το ευαίσθητο οικοσύστημα βρίσκεται υπό πίεση ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της υπεραλίευσης. Η παρουσία φαρμακευτικών ουσιών στους κοραλλιογενείς ιστούς προσθέτει άλλο ένα στρώμα ανησυχίας, υποδεικνύοντας ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες μολύνουν ακόμη και μακρινά θαλάσσια περιβάλλοντα».

«Σαφώς αυτά τα φάρμακα σώζουν ζωές και δεν έχουμε καμία πρόθεση να ζητήσουμε από τους ανθρώπους να μειώσουν τη χρήση τους», λέει ο καθηγητής Shenkar. «Ωστόσο, πρέπει να αναπτύξουμε νέες μεθόδους επεξεργασίας λυμάτων που να μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά τις φαρμακευτικές ενώσεις. Επίσης, ο καθένας από εμάς πρέπει να απορρίπτει τα παλιά φάρμακα με τρόπους που δεν βλάπτουν το περιβάλλον.

«Τελικά, αυτά τα φάρμακα επιστρέφουν σε εμάς. Ξέρω ανθρώπους που αποφεύγουν τα φάρμακα, αλλά όταν τρώνε ένα ψάρι, μπορεί εν αγνοία τους να καταναλώσουν ένα κοκτέιλ υπολειμμάτων ναρκωτικών που απορροφώνται από τα ψάρια από το θαλάσσιο περιβάλλον».

Γεωδίφης με πληροφορίες από Tel-Aviv University 

Gal Navon et al, Detection of 10 commonly used pharmaceuticals in reef-building stony corals from shallow (5–12 m) and deep (30–40 m) sites in theRed Sea, Environmental Pollution (2024). DOI: 10.1016/j.envpol.2024.124698

https://phys.org/news/2024-09-common-pharmaceuticals-corals-gulf-eilat.html