Το τόξο του Γιβραλτάρ
Από τη Μεσόγειο στον Ατλαντικό: Το τόξο του Γιβραλτάρ μεταναστεύει προς τα δυτικά
Μετά από μια περίοδο ηρεμίας, η ζώνη καταβύθισης κάτω από το στενό του Γιβραλτάρ θα συνεχίσει να εισβάλλει στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Ζώνες καταβύθισης του Ατλαντικού και το Τόξο του Γιβραλτάρ[Gibraltar Arc]. Εικόνα João Duarte.
Οι ωκεανοί υπόκεινται σε συνεχείς αλλαγές, κυρίως σε εξαιρετικά τεράστιες χρονικές περιόδους που εκτείνονται σε εκατομμύρια χρόνια. Ερευνητές από το Universidade de Lisboa στην Πορτογαλία και το Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg στο Mainz (JGU) στη Γερμανία χρησιμοποίησαν τώρα προσομοιώσεις υπολογιστή για να αποδείξουν ότι μια ζώνη καταβύθισης που προέρχεται από τη Δυτική Μεσόγειο θα διαδοθεί στον Ατλαντικό κάτω από το Στενό του Γιβραλτάρ. Σύμφωνα με το μοντέλο τους, αυτό θα δημιουργήσει μια νέα ζώνη καταβύθισης στον Ατλαντικό 50 εκατομμύρια χρόνια στο μέλλον, η οποία στη συνέχεια θα μετακινηθεί προς τα κάτω στον μανδύα της Γης.
Το νέο γεωδυναμικό μοντέλο εξηγεί την εξέλιξη της ζώνης καταβύθισης του Γιβραλτάρ και την πιθανή ανάπτυξή της, η οποία θα συμβάλει στην ανανέωση του πυθμένα του Ατλαντικού Ωκεανού. Τα ευρήματα είναι το αποτέλεσμα πολλών ετών συνεργασίας μεταξύ των μελετητών στη Λισαβόνα και το Μάιντς και δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο Geology .
Οι ωκεανοί έχουν ατομική διάρκεια ζωής
Οι ωκεανοί δημιουργούνται και μεγαλώνουν, αλλά τελικά συρρικνώνονται και κλείνουν -μια ακολουθία γεγονότων γνωστή ως κύκλος Wilson. Ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους αυτού του κύκλου είναι η έναρξη της βύθισης, δηλαδή, όταν η ωκεάνια λιθόσφαιρα επιστρέφει στον μανδύα της Γης για να ανακυκλωθεί. «Ο Ατλαντικός Ωκεανός είναι μοναδικός γιατί εδώ δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου ζώνες καταβύθισης, σε αντίθεση με τον Ειρηνικό», δήλωσε ο καθηγητής Boris Kaus του JGU.
Οι μόνες πλήρως ανεπτυγμένες ζώνες βύθισης στον Ατλαντικό με ηφαιστειακά νησιωτικά τόξα είναι το τόξο των Μικρών Αντιλλών στην Καραϊβική και το τόξο της Σκωτίας μεταξύ του νότιου άκρου της Αργεντινής και της Ανταρκτικής, που σχηματίστηκαν και τα δύο στην Κρητιδική περίοδο. «Το τόξο του Γιβραλτάρ που πρόκειται τώρα να εισβάλει στον Ατλαντικό είναι το τρίτο», εξήγησε ο Κάους, επικεφαλής της ομάδας Γεωδυναμικής και Γεωφυσικής στο JGU. Ο Ατλαντικός είναι επομένως ένα μοναδικό εργαστήριο που επιτρέπει την ανάλυση της έναρξης της βύθισης.
Το τόξο του Γιβραλτάρ δημιουργήθηκε ως μέρος των ζωνών βύθισης που αναπτύχθηκαν στη Δυτική Μεσόγειο από την εποχή του Ολιγόκαινου περίπου 30 εκατομμύρια χρόνια πριν. Το μεγαλύτερο μέρος του τόξου βρίσκεται σήμερα κάτω από τη Θάλασσα Alborán, το δυτικότερο τμήμα της Μεσογείου Θάλασσας, που εκτείνεται ήδη στον Ατλαντικό. Η διάδοσή του προς τα δυτικά έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία 5 εκατομμύρια χρόνια, οδηγώντας ορισμένους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι ενδέχεται να έχει καταστεί εντελώς ανενεργό. «Δεν συμμεριζόμαστε αυτήν την άποψη», τόνισε ο καθηγητής Boris Kaus και ο Dr Nicolas Riel. «Οι προσομοιώσεις μας στον υπολογιστή μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε με ακρίβεια τη φυσική ανάπτυξη του τόξου του Γιβραλτάρ και να αξιολογήσουμε τη μελλοντική του ανάπτυξη». Για τους υπολογισμούς της, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε τον υπερυπολογιστή MOGON II στο JGU.
Η μετανάστευση στον Ατλαντικό θα ξαναρχίσει μετά από μια περίοδο ηρεμίας
Οι προσομοιώσεις ξεκινούν σε μια περίοδο πριν από 30 εκατομμύρια χρόνια και δείχνουν το τόξο της ζώνης βύθισης να κινείται σταδιακά από τη Γαλλική/ισπανική περιοχή της Μεσογείου προς τα νότια. Πριν από περίπου 17 εκατομμύρια χρόνια, το κέντρο του τόξου έφτασε στη Βόρεια Αφρική. Νησιά, όπως οι Kabylies, περιπλανήθηκαν με αυτή την κίνηση προς τα νότια και συνδέθηκαν με την ηπειρωτική χώρα της Βόρειας Αφρικής. «Το μοντέλο μας βοηθά επίσης να εξηγηθούν ορισμένες γεωλογικές παρατηρήσεις», είπε ο καθηγητής Boris Kaus. Πριν από περίπου 10 εκατομμύρια χρόνια, η λεγόμενη πλάκα, η οποία είναι το τμήμα της κάτω πλάκας που ήδη κατεβαίνει στον μανδύα, άρχισε να σπρώχνεται προς τον Ατλαντικό. Η ζώνη βύθισης του Ατλαντικού του τόξου του Γιβραλτάρ βρίσκεται επί του παρόντος σε μια γραμμή που αντιστοιχεί περίπου με αυτή των συνόρων μεταξύ Ισπανίας και Πορτογαλίας.
Οι γεωφυσικοί στο Μάιντς και τη Λισαβόνα αναμένουν ότι ο ρυθμός διαστολής του τόξου θα επιβραδυνθεί στο μέλλον, έτσι ώστε να σταματήσει σχεδόν σε 20 εκατομμύρια χρόνια. Μετά από αυτό, ο ρυθμός μετανάστευσης θα αυξηθεί έτσι ώστε – κατά τα επόμενα 30 εκατομμύρια χρόνια – η ζώνη καταβύθισης θα εξαπλωθεί στον Ατλαντικό με τη μορφή ημικυκλίου, δημιουργώντας ένα νέο σύστημα καταβύθισης του Ατλαντικού.
Το μοντέλο αναπαράγει τη διάδοση μιας ζώνης βύθισης από έναν ωκεανό που κλείνει –στην περίπτωση αυτή, τη Μεσόγειο– μέσω ενός στενού ωκεάνιου διαδρόμου σε έναν νέο ωκεανό που ανοίγει, τον Ατλαντικό. «Οι προσομοιώσεις μας έδειξαν για πρώτη φορά ότι αυτή η μορφή άμεσης μετανάστευσης μπορεί να συμβεί», πρόσθεσε ο καθηγητής João Duarte του Universidade de Lisboa, επικεφαλής συγγραφέας του δημοσιευμένου άρθρου.
Γεωδίφης με πληροφορίες από την Universidade de Lisboa
περισσότερα,
https://www.eurekalert.org/news-releases/1038253
https://www.ulisboa.pt/
Αναρτήσεις
