Το παλαιότερο γνωστό απολιθωμένο δάσος της Γης;

Απολιθωμένα σημάδια κυματισμών στο δάπεδο του δάσους Καλαμοφύτων. Φωτογραφία: Neil Davies.

Το παλαιότερο γνωστό απολιθωμένο δάσος της Γης ανακαλύφθηκε στην Αγγλία.

Το δασικό τοπίο ηλικίας 390 εκατομμυρίων ετών, που έχει αρχειοθετηθεί στον σχηματισμό Eifelian Hangman Sandstone Formation του Somerset και του Devon στην Αγγλία, είναι περίπου 4 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερο από τον προηγούμενο κάτοχο του ρεκόρ , που βρέθηκε στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης, στις ΗΠΑ.

Η περίοδος του Δεβόνιου (419-359 εκατομμύρια χρόνια πριν) ήταν αναμφισβήτητα το πιο κρίσιμο κεφάλαιο στην εξέλιξη της βιόσφαιρας της γης.

Τα μη θαλάσσια περιβάλλοντα στο τέλος της προηγούμενης σιλούριας περιόδου φιλοξενούσαν νεοφυείς κοινότητες ασπόνδυλων σε περιβάλλοντα κοντά στο νερό, έγιναν μάρτυρες συχνών εισβολών σε σώματα γλυκού νερού από ψάρια χωρίς γνάθους και φιλοξενούσαν διάσπαρτες συστάδες μικρών, απλών φυτών σε παράκτιες περιοχές, αλλά τα ισοδύναμα τους  60 εκατομμύρια χρόνια αργότερα ήταν αγνώριστα.

Μέχρι το τέλος της περιόδου του Δεβονίου, η γκάμα των μόνιμων ενδιαιτημάτων ασπόνδυλων είχε επεκταθεί ακόμη και στις πιο ξηρές μη θαλάσσιες περιοχές χωρίς γνάθους και τα ψάρια με σαγόνι είχαν κατοικήσει διαρκώς σε λίμνες και ποτάμια και είχε σημειωθεί μια έκρηξη  μεταξύ των φυτών που είδαν τεράστια δάση στην ενδοχώρα με δέντρα ψηλά πολλών μέτρων εκτός από μια τεράστια ποικιλία από άλλες ομάδες φυτών, συμπεριλαμβανομένων των ξυλωδών θάμνων.

Αυτός ο θεμελιώδης μετασχηματισμός όχι μόνο πυροδότησε νέες αλληλεπιδράσεις μεταξύ διαφορετικών οργανισμών, όπως η άνοδος του φυτοφάγων και των παρασιτοφάγων, αλλά είδε επίσης να διαμορφώνονται πολλές νέες αλληλεπιδράσεις οργανισμού-περιβάλλοντος.

«Η περίοδος του Δεβόνιου άλλαξε ριζικά τη ζωή στη Γη», δήλωσε ο καθηγητής Neil Davies, παλαιοντολόγος στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.

«Άλλαξε επίσης τον τρόπο με τον οποίο το νερό και η γη αλληλεπιδρούσαν μεταξύ τους, καθώς τα δέντρα και άλλα φυτά βοήθησαν στη σταθεροποίηση των ιζημάτων μέσω των ριζικών τους συστημάτων, αλλά λίγα είναι γνωστά για τα πολύ πρώιμα δάση».

Ανακατασκευή του δάσους Καλαμοφύτων. Φωτογραφία: Peter Giesen / Chris Berry.

Τα απολιθώματα που ανακαλύφθηκαν από τον καθηγητή Davies και τους συνεργάτες του είναι τα παλαιότερα απολιθωμένα δέντρα που έχουν βρεθεί ποτέ στη Βρετανία και το παλαιότερο γνωστό απολιθωμένο δάσος στη Γη.

Τα απολιθωμένα δέντρα, γνωστά ως Calamophyton , βρέθηκαν κοντά στο Minehead στη νότια όχθη του Bristol Channel, Αγγλία.

Με την πρώτη ματιά μοιάζουν με φοίνικες, αλλά ήταν ένα «πρωτότυπο» των ειδών δέντρων που γνωρίζουμε σήμερα. Αντί για μασίφ ξύλο, οι κορμοί τους ήταν λεπτοί και κοίλοι στο κέντρο.

Τους έλειπαν επίσης φύλλα και τα κλαδιά τους ήταν καλυμμένα με εκατοντάδες δομές που μοιάζουν με κλαδάκια.

Αυτά τα δέντρα ήταν επίσης πολύ πιο κοντά από τους απογόνους τους: τα μεγαλύτερα είχαν ύψος μεταξύ 2 και 4 μέτρων.

Καθώς τα δέντρα μεγάλωναν, έριχναν τα κλαδιά τους, ρίχνοντας πολλά απορρίμματα βλάστησης, τα οποία στήριζαν τα ασπόνδυλα στο δάσος.

«Αυτό ήταν ένα αρκετά παράξενο δάσος ,όχι σαν ένα δάσος που θα έβλεπες σήμερα», είπε ο καθηγητής Davies.

«Δεν υπήρχε κανένα χαμόκλαδο για να μιλήσουμε και το γρασίδι δεν είχε ακόμη εμφανιστεί, αλλά υπήρχαν πολλά κλαδιά που έπεσαν από αυτά τα πυκνά γεμάτα δέντρα, τα οποία είχαν μεγάλη επίδραση στο τοπίο».

«Αυτή η περίοδος σηματοδότησε την πρώτη φορά που τα σφιχτά συσκευασμένα φυτά μπόρεσαν να αναπτυχθούν στη γη και η τεράστια αφθονία των συντριμμιών που χύθηκαν από τα δέντρα Calamophyton που δημιουργήθηκαν μέσα σε στρώματα ιζήματος».

«Το ίζημα επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο τα ποτάμια κυλούσαν στο τοπίο, την πρώτη φορά που η ροή των ποταμών θα μπορούσε να επηρεαστεί με αυτόν τον τρόπο».

«Τα στοιχεία που περιέχονται σε αυτά τα απολιθώματα διατηρούν ένα βασικό στάδιο στην ανάπτυξη της Γης, όταν τα ποτάμια άρχισαν να λειτουργούν με έναν θεμελιωδώς διαφορετικό τρόπο από ό,τι πριν, αποτελώντας τη μεγάλη διαβρωτική δύναμη που είναι σήμερα».

«Οι άνθρωποι μερικές φορές πιστεύουν ότι οι βρετανικοί βράχοι έχουν εξεταστεί αρκετά, αλλά αυτό δείχνει ότι η επανεξέτασή τους μπορεί να αποφέρει σημαντικές νέες ανακαλύψεις».

Η ανακάλυψη αναφέρεται σε άρθρο στο Journal of the Geological Society .

Γεωδίφης με πληροφορίες από το sci.news

Neil S. Davies et al. Earth’s earliest forest: fossilized trees and vegetation-induced sedimentary structures from the Middle Devonian (Eifelian) Hangman Sandstone Formation, Somerset and Devon, SW England. Journal of the Geological Society, published online February 23, 2024; doi: 10.1144/jgs2023-204