Με θέα στην ηπειρωτική χώρα της Ανατολίας,1521
Η χαρτογράφηση ολοκληρώθηκε το 1521, μόλις 2 χρόνια πριν από την κατάληψη της Κω από τους Οθωμανούς.
Με βάση αυτούς τους χάρτες έγινε η οθωμανική παρέμβαση και η κατάληψη της Κω.
Δημιουργήθηκε αρχικά το 932 AH / 1525 CE , αναφέρει το Μουσείο και αφιερώθηκε στον Σουλτάνο Süleyman I τον Μεγαλοπρεπή, αυτό το σπουδαίο έργο του Piri Το Reis [d. 962 AH / 1555 CE] για τη ναυσιπλοΐα, αναθεωρήθηκε αργότερα και επεκτάθηκε. Το παρόν χειρόγραφο, αναφέρεται ότι δημιουργήθηκε ως επί το πλείστον το 1525 μ.Χ, βασίζεται στη μεταγενέστερη επεκτεινόμενη έκδοση και έχει περίπου 240 εκτελεσμένους χάρτες και πορτολάνους.
Περιλαμβάνουν έναν παγκόσμιο χάρτη με το περίγραμμα της Αμερικής και χάρτες των ακτών [όρμοι, ακρωτήρια, χερσόνησοι]. νησιά,βουνά; και πόλεις της λεκάνης της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας.Η όλη εργασία ξεκινά με μια περιγραφή της ακτογραμμής της Ανατολίας και των νησιών του Αιγαίου Πελάγους, της χερσονήσου της Πελοποννήσου και των ανατολικών και δυτικών ακτών της Αδριατικής Θάλασσας. Στη συνέχεια προχωρά στην περιγραφή των δυτικών ακτών της Ιταλίας, της νότιας Γαλλίας, της Ισπανίας, της Βόρειας Αφρικής, της Παλαιστίνης, του Ισραήλ, του Λιβάνου, της Συρίας, της δυτικής Ανατολίας, διαφόρων νησιών βόρεια της Κρήτης, της θάλασσας του Μαρμαρά, του Βοσπόρου και της Μαύρης Θάλασσας. Τελειώνει με έναν χάρτη των ακτών της Κασπίας Θάλασσας.
Οι πολιορκίες της Ρόδου
Η κατάληψη των νησιών της Δωδεκανήσου, Ρόδου, Κω, Σύμης, Καλύμνου Καρπάθου, Κάσου, Αστυπάλαιας, Νισύρου, Χάλκης, Τήλου, Λέρου και Πάτμου, μεταξύ άλλων από τους Οθωμανούς συνέβη στον 15ο και 16ο αιώνα, κατά τη διάρκεια των εκστρατειών τους στη Μεσόγειο.
Όλα άρχισαν με τις πολιορκίες της Ρόδου.Ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β' ο Πορθητής επιχείρησε να την πολιορκήσει το 1480. Ο ναύαρχος Μεσίχ Πασάς Παλαιολόγος με τον στόλο του από 170 καράβια και 100.000 άνδρες επιτέθηκε με σκοπό την κατάληψη της. Η πολιορκία διήρκησε 3 μήνες και ήταν ανεπιτυχής.
Σχεδόν 42 χρόνια αργότερα, ο Σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, το 1522, προσπάθησε να καταλάβει την Ρόδο πολιορκώντας την από ξηρά και θάλασσα με 680 πλοία και 200.000 στρατό. Οι αμυνόμενοι ήταν περίπου 6-7.000, από τους οποίους 600 του Τάγματος, 400-500 Κρητικοί [Έλληνες και Βενετοί], οι υπόλοιποι ξένοι ναυτικοί και ντόπιοι Ροδίτες. Η πολιορκία διήρκησε 6 μήνες. Στις 22 Δεκεμβρίου οι Ιππότες συνθηκολογούν με την παράδοση της Ρόδου υπό όρους. Την 1η Ιανουαρίου 1523 όσοι Ιππότες επέζησαν μαζί με ένα μέρος του ντόπιου πληθυσμού αναχώρησαν για την Κρήτη και τελικά εγκαταστάθηκαν στη Μάλτα.
Η υποδούλωση της Κω
Η Κως ήταν μια από τις πολλές νησιωτικές περιοχές που αποτέλεσε για πολλά χρόνια μέρος του οθωμανικού κράτους.
Η παράδοση της Ρόδου οδήγησε στην υποδούλωση και των υπολοίπων νησιών. Μετά από 4 ημέρες καταλήφθηκε το νησί της Κω.
Στην κατάληψη της Κω συνέβαλε και ο τρομερός σεισμός του 1493 που άφησε πίσω του τουλάχιστον 5000 νεκρούς και τα κάστρα σε κακή κατάσταση. Επισκευάστηκαν κάποια από αυτά από τους Ιωαννίτες ωστόσο η τοπική κοινωνία δεν μπόρεσε να συνέλθει από το ύπουλο, πολύνεκρο χτύπημα του Εγκέλαδου.
Παρά την αντίσταση των Ιπποτών και των ντόπιων, στις 5 Ιανουαρίου 1523 το νησί πέφτει στα χέρια των Οθωμανων. Ο Βάιλος της Κω, οι Ιωαννίτες Ιππότες κατέφυγαν στην Κρήτη και μετά στη Μάλτα, που τους παραχώρησε ο αυτοκράτορας της Γερμανίας, Κάρολος ο Ε΄. Μαζί πήραν τα αρχεία τους, τα οποία σήμερα στεγάζονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μάλτας και αποτελούν ότι πιο πολύτιμο στη γνώση μας για την ιστορία της Δωδεκανήσου αυτής της περιόδου
Όσοι κάτοικοι δεν έφυγαν, υπέφεραν. Η Παναγιά του Φόρου και η Ελεημονήτρια στην Χώρα μαρτυρούν τα δύσκολα χρόνια της οθωμανικής περιόδου με τους επαχθείς και δυσβάσταχτους φόρους.
Η Κως πλέον ονομάζεται «Istanköy», Ιστάν Κιόι , δηλαδή «εις την Κω». Οι γκιαούρηδες ή ραγιάδες πλέον ανήκουν στον Αγά, τον Οθωμανό διοικητή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Κως είχε επηρεαστεί σε πολλούς τομείς από την οθωμανική κουλτούρα και τον τρόπο διοίκησης.
Το νησί της Κω υπέστη μεγάλες αλλαγές στην οικονομία, την πολιτική διοίκηση και τον πολιτισμό της. Οι Οθωμανοί επέφεραν τις δικές τους παραδόσεις, νομικά συστήματα και κοινωνικές δομές στο νησί. Παράλληλα, ο πολιτισμός τους είχε επίσης επιρροές στη γλώσσα, την αρχιτεκτονική και τις τέχνες της Κω.
Η εξέγερση που δεν έγινε
Το χρονικό διάστημα 1523-1531 οι Ιππότες Ιωαννίτες προσπάθησαν να αναδιοργανωθούν, ώστε να πετύχουν την επαναφορά του Τάγματος στα νησιά. Οι Ιππότες έφυγαν την 1η Ιανουαρίου 1523, αλλά ήθελαν να ξαναγυρίσουν να πάρουν τη Ρόδο!
Ο Μ.Μ. Villiers de l' Isle Adam σε συνεργασία με τον Αχμέτ Πασά της Αιγύπτου έστειλε στη Ρόδο τον Ιππότη του τάγματος Antonio Bosio να συναντήσει το Μητροπολίτη Ευθύμιο και να πετύχει τη βοήθειά του.
«Ὁ ἔνδοξος Ἱερομάρτυς Εὐθύμιος ἐξελέγη Μητροπολίτης Ρόδου, ὅταν οἱ ὀθωμανοὶ κατέλαβαν τὸ νησί, τὸ ἔτος 1523 καὶ ἐποίμανε θεάρεστα τὸ Ὀρθόδοξο ποίμνιο στοὺς χαλεποὺς ἐκείνους χρόνους. Τὸ 1529 συνελήφθη ὡς πρωταίτιος συνωμοσίας ἐναντίον τῶν οθωμανών καὶ ἀνασκολοπίστηκε μαζὶ μὲ ἄλλους Κληρικοὺς καὶ κοινοτικοὺς παράγοντες τῆς Ῥόδου», αναφέρει η οικουμενική μητρόπολη της Ρόδου.
Την κινητοποίηση έβλεπε θετικά και ο Αγάς των γενιτσάρων της Ρόδου Ιμπραήμ. Ο Ι. Μιλιάος, ο Ι. Φανής και ο Ι. Ψακής θα επιχειρούσαν στην κατάληψη του κάστρου της Αλικαρνασσού, του Πυλίου και άλλων οχυρών της Κω. Αρχικά η εξέγερση είχε οριστεί για τον Αύγουστο του 1525, όμως δεν έγινε.
Οι Ιππότες ανέμεναν την βοήθεια της Δύσης, η οποία αργούσε να σταλεί. Ο Μητροπολίτης Ευθύμιος ζήτησε από τον Πάπα να στείλει ενισχύσεις, χωρίς όμως να λάβει απάντηση. Το 1531 οι Τούρκοι ανακάλυψαν τις προθέσεις του κινήματος και άρχισαν τις συλλήψεις των συνωμοτών. Ο Ευθύμιος, ο Αγάς και άλλοι θανατώθηκαν. Ο Bosio μπόρεσε να διαφύγει και οι Ιππότες εγκαταστάθηκαν οριστικά στη Μάλτα.
Εν τω μεταξύ οι πειρατικές επιδρομές στην Κω ήταν αυξημένες αυτή την περίοδο και κατά τους πρώτους αιώνες της οθωμανοκρατίας. Ο Σουλτάνος έκανε τον ξακουστό αρχιπειρατή Χαϊρεδίν Μπαρμπαρόσα, αντιναύαρχο του στόλου του δίνοντας ως τιμάριο τη Ρόδο. Το 1538 επιχείρησε επιδρομές εναντίον της Κω και άλλων νησιών, τις οποία λεηλάτησε.
Πειρατικές επιδρομές ευρωπαϊκών στόλων κατά της Ρόδου και της Κω παρατηρήθηκαν στα χρόνια μεταξύ 1603 και 1617. Οι Ιππότες της Μάλτας το 1603 επιτέθηκαν στην Κω και συνέλαβαν 165 αιχμαλώτους. Το 1616 μαζί με τους Ναπολιτάνους αποβιβάστηκαν στην Κω, ερήμωσαν και λεηλάτησαν την πόλη χωρίς να καταλάβουν το Κάστρο της Νεραντζιάς. Την ίδια εποχή το κατέλαβαν οι Φλωρεντινοί. Το 1648 ο στόλος της Βενετίας με αρχηγό το Leonardo Foscolo έστειλε εναντίον της Κω τον Καλλέργη με κατεργάρους Κεφαλλονίτες και Ζακυνθινούς . Οι Οθωμανοί μπόρεσαν να αποκρούσουν τη δύναμή τους. Το 1659, ανάμεσα σε άλλα νησιά της περιοχής, οι Βενετοί λεηλάτησαν την Κω.
Πρώτα Κακά
Κατά τον Α' Ρωσοθωμανικό πόλεμο [1768-1774] η αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη Β΄ επεδίωξε να προσαρτήσει τα βόρεια παράλια του Εύξεινου Πόντου και να αποκτήσει ελεύθερη είσοδο προς το Αιγαίο. Στις 5 Αυγούστου του 1773, στη διάρκεια των λεγόμενων Ορλωφικών, οι Ρώσοι προσπάθησαν να καταλάβουν την Κω με νυχτερινή απόβαση. Όμως δεν τα κατάφεραν.
Ο πόλεμος έληξε με νίκη της Ρωσίας. Με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή [1774] η Ρωσία αποκτούσε προνόμια στη Μεσόγειο και ήταν η προστάτιδα των ορθόδοξων υπηκόων της Υψηλής Πύλης.Με αυτή την συνθήκη η Πύλη υποσχόταν αμνηστία στους νησιώτες που πολέμησαν με τους Ρώσους καθώς και δυνατότητα άσκησης των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Όμως συχνά γινόταν παραβίαση των άρθρων της συνθήκης.Σε εφαρμογή των όρων της εκδόθηκε τον Ιούνιο του 1775 ειδικό φιρμάνι για τα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου, τις Νότιες Σποράδες από τον σουλτάνο Αβδούλ Χαμήτ Α΄.
Ο Σουλτάνος συνέστησε να αποφευχθούν οι όποιες καταχρήσεις σε βάρος των χριστιανών. Ωστόσο, πολλοί χριστιανοί Κώοι κάτοικοι έπεσαν θύματα βιαιοτήτων κατά τη διάρκεια του Β΄ Ρωσοθωμανικού πολέμου[1788-1792] ως αντίποινα για συμμετοχή χριστιανών νησιωτών στα πληρώματα του ρωσικού στόλου. Ήταν τα «Πρώτα Κακά». Αυτά σταμάτησαν όταν με τη συνθήκη του Ιασίου [1792] επισφραγίζονταν οι όροι της συνθήκης του Κιουτσούκ Καιναρτζή.
Στις 11 Ιουλίου 1821 κορυφώνεται η κατάσταση με αποτέλεσμα συμπατριώτες μας Κώοι να κρεμαστούν από τον ιστορικό Πλάτανο του Ιπποκράτη. Σύμφωνα με τον Γάλλο γιατρό, περιηγητή, διπλωμάτη François Charles Hugues Laurent Pouqueville [1770-1838] αποκεφαλίστηκαν 900 Κώοι χριστιανοί, κατά άλλες πηγές ήταν περίπου 98-100.
Η Κως με την Δωδεκάνησο βρέθηκαν υπό την κυριαρχία της οθωμανικής αυτοκρατορίας για περίπου 4 αιώνες. Η κατάκτηση διήρκεσε μέχρι τον 20ό αιώνα, όταν η οθωμανική αυτοκρατορία διαλύθηκε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και το νησί περιήλθε στην κυριαρχία της Ιταλίας[1912] μέχρι το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν παραδόθηκε στην Ελλάδα στα πλαίσια της ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.Κώια-Ιακ.Ζαρράφτης
2.Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
3.Ιστορία της Κω, Τόμος Γ'- Εκδοση Επαρχείου Κω
4.Παιδί της Ρέας, τριλογία
5.https://www.davidrumsey.com/
6.https://www.imr.gr/article/28/ieromartys-eythymios-rodoy
7.https://www.rodiaki.gr/article/488243/oi-ippotes-efygan-thn-1h-ianoyarioy-1523-alla-hthelan-na-xanagyrisoyn-na-paroyn-th-rodo
8.Ιστορία της Ρόδου-Χριστόδουλου Παπαχριστοδούλου
9.Ιστορία των σεισμών της Κω,2018-2023.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
