Ένα εκατομμύριο χρόνια χωρίς μέγα κατολίσθηση;

Μια νέα μελέτη πηγαίνει βαθιά στον Κόλπο της Αλάσκας για να εξετάσει την έκτη μεγαλύτερη υποβρύχια κατολίσθηση και να διερευνήσει γιατί δεν έχει συμβεί ένα παρόμοιο γεγονός από τότε.

Ένας παγετώνας ανάμεσα σε δύο σκουρόχρωμα βουνά. Ένα χιονισμένο βουνό που φτάνει μέχρι τα σύννεφα είναι στο βάθος και το μπλε θαλασσινό νερό είναι στο προσκήνιο.Υπηρεσία Εθνικών Πάρκων των ΗΠΑ/Jacob W. Frank. Πηγή: Geophysical Research Letters

Οι σεισμοί, η ηφαιστειακή δραστηριότητα και η ροή ιζημάτων μπορούν να προκαλέσουν τις γνωστές υποθαλάσσιες κατολισθήσεις, οι οποίες μπορεί να μεταφραστούν σε τσουνάμι στην επιφάνεια. Οι Megaslides όπως λέγονται στην διεθνή βιβλιογραφία είναι ακραίες εκδοχές αυτών των υποβρύχιων γεγονότων. 

Η έκτη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη μεγάλη κατολίσθηση σημειώθηκε στο Surveyor Fan στον Κόλπο της Αλάσκας περίπου πριν από 1,2 εκατομμύρια χρόνια. Ήταν τουλάχιστον 16.124 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε έκταση και ο διατηρημένος όγκος σήμερα είναι 9.080 κυβικά χιλιόμετρα. Εκείνη την εποχή, πριν υποβιβαστούν ή αυξηθούν ορισμένα τμήματα της, ο όγκος ήταν τουλάχιστον 16.280 κυβικά χιλιόμετρα.

Μια νέα μελέτη των Gulick et al. εξετάζει αυτό το σημαντικό γεγονός. Χρησιμοποιώντας εικόνες από έρευνες σεισμικής ανάκλασης και πραγματικά δεδομένα  εδάφους από προσπάθειες γεώτρησης στον Κόλπο της Αλάσκας, οι ερευνητές αποκάλυψαν την ύπαρξη της μέγα κατολίσθησης, καθώς και την τοπογραφία του πυθμένα πριν και μετά την εμφάνισή της. 

Μεταξύ 0,6 και 1,2 εκατομμυρίων ετών πριν, ο κύκλος παγετώνων-μεσοπαγετώνων άρχισε να μεγαλώνει, μια αλλαγή γνωστή ως Μετάβαση στο Μέσο Πλειστόκαινο (MPT). Οι ερευνητές προτείνουν ότι η συσσώρευση ιζήματος και η ροή στην αρχή του MPT λόγω μεγάλων εκτάσεων πάγου προκάλεσαν αστάθεια στην πλαγιά, που σημαίνει ότι όταν ένας μεγάλος σεισμός έπληξε την περιοχή, πιθανότατα πυροδότησε τη μεγάλη κατολίσθηση. Σημείωσαν επίσης απουσία μεγάλων κατολισθήσεων του ίδιου μεγέθους μετά από αυτό το γεγονός.

Αν και η σεισμική δραστηριότητα συνεχίζεται στην περιοχή, οι κατολισθήσεις που συμβαίνουν είναι μικρότερες για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς είναι μια αλλαγή στην ισορροπία μεταξύ της ροής των ιζημάτων (η οποία μπορεί να προκαλέσει αστάθεια στην πλαγιά) και της σεισμικής ενίσχυσης, στην οποία η δόνηση προκαλεί τη συμπίεση του ιζήματος, βελτιώνοντας τελικά τη σταθερότητα της πλαγιάς. 

Επιπλέον, τα ρεύματα πάγου που διασχίζουν την υφαλοκρηπίδα εξαπλώνουν ιζήματα σε μεγάλες περιοχές στην πλαγιά της ηπείρου, οδηγώντας σε λιγότερο συνεκτικές ολισθήσεις. Η συνεχής συσσώρευση ιζήματος κατά μήκος του περιθωρίου της Αλάσκας μείωσε επίσης την κρίσιμη κλίση της σφήνας, γεγονός που μειώνει την πιθανότητα να αποτύχει η κλίση. 

Γεωδίφης με πληροφορίες από την σελίδα eos.org

( Geophysical Research Letters , https://doi.org/10.1029/2024GL108374 , 2024)

 Owen, R. (2024), A million years without a megaslide, Eos, 105, https://doi.org/10.1029/2024EO240177. Published on 19 April 2024.

https://eos.org/research-spotlights/a-million-years-without-a-megaslide