Τι πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες για τον πόλεμο;

«Πόλεμος: σφαγή ανθρώπων που δεν γνωρίζονται προς όφελος ανθρώπων που γνωρίζονται αλλά δεν αλληλοσφαζονται», Paul Valery[1871-1945].

Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, ο πόλεμος θεωρούνταν αναγκαίο κακό της ανθρώπινης κατάστασης.

Οι αρχαίοι Έλληνες βίωσαν τον πόλεμο με πολλές και διάφορες μορφές. Από ξηρά και από θάλασσα, έκαναν επιδρομές, ενέδρες, μάχες και πολιορκίες.

Αναμφίβολα γιόρταζαν τη νίκη του πολέμου αλλά όχι μόνο για το τελικό αποτέλεσμα που θα έφερνε, αλλά και για την ελευθερία, την αυτονομία και καμιά φορά τη λεηλασία. Όλοι οι Έλληνες πολεμιστές ήταν καλά οργανωμένοι και πολύ καλά εκπαιδευμένοι.Πίστευαν επίσης ότι αν πέθαιναν στη μάχη, θα κέρδιζαν μεγάλη δόξα.

Συχνά οι αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη βρίσκονταν σε μια διαρκή αντιπαλότητα για γη, πόρους και δύναμη, πράγμα που σήμαινε ότι ο πόλεμος αποτέλεσε μία  σημαντική πτυχή της ζωής και της κοινωνίας τους.

«Ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων». Διαμόρφωσε την ελληνική κοινωνία και τους θεσμούς ισχυρίζεται ο προσωκρατικός, φυσικός επιστήμονας, φιλόσοφος Ηράκλειτος ο Σκοτεινός.

Ο ιστορικός Θουκυδίδης συνόψισε αυτό που θεωρούμε τώρα ως πεμπτουσία της σύγκρουσης μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων: ότι η παρεξήγηση και ο φόβος για τα κίνητρα του άλλου δημιουργούν διαμάχες. Οι Έλληνες πρωτοστάτησαν σε πολλά πράγματα και ένιωσαν τεράστια υπερηφάνεια για τη μοναδικότητα και τα επιτεύγματα του πολιτισμού τους.

Ο Πλάτωνας, εν συντομία, υποστηρίζει ότι είναι εγγενώς δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να επιτευχθεί αληθινή αρετή στις υποθέσεις του πολέμου χωρίς προσοχή στην αρετή ενός καλού ανθρώπου ως τέτοιου. Έμμεσα επικρίνει την επιδίωξη της στρατιωτικής αρετής ως ξεχωριστή επιδίωξη, κίνητρο που επανέρχεται αργότερα στο πλατωνικό σώμα.Ο Πλάτων τέθηκε σε στρατιωτική θητεία σύμφωνα με μεταγενέστερους συγγραφείς και παρασημοφορήθηκε για γενναιότητα στη μάχη , την περίοδο που άρχισε να γράφει τους διαλόγους του.

Ο Σωκράτης λέει ρητά ότι οι ηττημένοι Έλληνες δεν πρέπει να υποδουλώνονται. Οι ηττημένες ελληνικές πόλεις δεν πρέπει να καούν και να εκμηδενιστούν, οι παραδομένοι Έλληνες στρατιώτες δεν πρέπει να σφαγιαστούν. Η λεηλασία του νεκρού θεωρείται επίσης απορριπτέα. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο Σωκράτης ως Αθηναίος οπλίτης συμμετείχε σε τρεις εκστρατείες: την εκτεταμένη πολιορκία της Ποτίδαιας στη βόρεια Ελλάδα, την επίθεση των Αθηναίων στο κοντινό Δήλιο στη Βοιωτία λίγα χρόνια αργότερα και στην εκστρατεία βόρεια για την υπεράσπιση της αθηναϊκής αποικίας,Αμφίπολη.

Ο Αριστοτέλης είπε: «Δεν αρκεί να κερδίσεις έναν πόλεμο, είναι πιο σημαντικό να οργανώσεις την ειρήνη». Έχουμε χάσει τα μάτια μας ή έχουμε εγκαταλείψει την ειρήνη;  Δεν έχουμε χάσει τα μάτια μας, ούτε εγκαταλείψαμε την ειρήνη. Ο πόλεμος είναι σκληρή δουλειά και επικίνδυνη. Είδε τον πόλεμο ως απαραίτητο για τη δημιουργία μιας σωστής ιεραρχίας. Ο πόλεμος θα πρέπει να χρησιμοποιείται στο εσωτερικό για να διασφαλιστεί ότι οι αφέντες κυβερνούν τους σκλάβους και εξωτερικά για να διασφαλιστεί ότι οι Έλληνες δεν κυριαρχούνται από βαρβάρους. Αυτή η σωστή ιεραρχία είναι μια από τις προϋποθέσεις για τη δίκαιη πόλη του Αριστοτέλη.

Ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα στρατιωτικής εκπαίδευσης στην αρχαία Ελλάδα ήταν ο σπαρτιατικός στρατός, γνωστός για την πειθαρχία, τη δύναμη και τις πολεμικές του ικανότητες. Οι Σπαρτιάτες είχαν την κουλτούρα πολεμιστών και όλοι οι άντρες πολίτες έπρεπε να υποβληθούν σε αυστηρή εκπαίδευση από νεαρή ηλικία.

Η αρχαία ελληνική κοινωνία κατά την ιστορία του κλασικού 5ου αιώνα π.Χ. κυριαρχείται κυρίως από δύο πολέμους: τους Περσικούς και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Με αποκορύφωμα τις μάχες του Μαραθώνα, των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνας, οι Περσικοί Πόλεμοι και ο εορτασμός τους ήταν μεγάλοι στην ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό για πολλούς αιώνες.

«Η ειρήνη δεν είναι μια απουσία πολέμου, είναι μια αρετή, μια κατάσταση του νου, μια διάθεση για καλοσύνη, εμπιστοσύνη, δικαιοσύνη». Baruch Spinoza.

Γεωδίφης

περισσότερα,

https://reviews.history.ac.uk/review/669

https://www.worldhistory.org/Greek_Warfare/

https://www.bbc.co.uk/bitesize/articles/zckr4wx#zr6496f