Πώς ο τυφώνας Melissa έγινε επικίνδυνος τόσο γρήγορα

Στην κάτω εικόνα ο τυφώνας Μελίσα κατηγορίας 5 έφτασε σε ξηρά πάνω από τη νοτιοδυτική Τζαμάικα κοντά στο Νιου Χόουπ στις 17:00 UTC (12:00 τοπική ώρα) στις 28 Οκτωβρίου 2025. Ο τυφώνας Μελίσα είναι ένας από τους ισχυρότερους τυφώνες που έχουν καταγραφεί στη λεκάνη του Ατλαντικού.

Τη στιγμή της άφιξης στην ξηρά, η Μελίσα είχε μέγιστους συνεχείς ανέμους 295 χλμ./ώρα (185 μίλια/ώρα) και ελάχιστη κεντρική πίεση 892 hPa.Πάνω δορυφορική εικόνα του τυφώνα Μελίσα - Melissa στις 27 Οκτωβρίου 2025.

 Τουλάχιστον 8 θάνατοι έχουν ήδη αποδοθεί στη Μελίσα, συμπεριλαμβανομένων πέντε από πλημμύρες και κατολισθήσεις στην Ισπανιόλα και τριών έμμεσων θανάτων στην Τζαμάικα. Τουλάχιστον 28 έχουν τραυματιστεί..  Από NOAA/GOES-East, RAMMB/CIRA, The Watchers.

«Ο ρόλος που έχει διαδραματίσει η κλιματική αλλαγή στο να καταστήσει τον τυφώνα Μελίσα εξαιρετικά επικίνδυνο είναι αναμφισβήτητος».

Ιστορία ξετυλίγεται αυτή τη στιγμή στον Ατλαντικό Ωκεανό. Ο τυφώνας Μελίσα έχει εξελιχθεί σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη καταιγίδα κατηγορίας 5 με μέγιστους συνεχείς ανέμους και αναμένεται να πλήξει την Τζαμάικα τη Δευτέρα το βράδυ πριν κατευθυνθεί προς την Κούβα. Αυτή είναι μόλις η δεύτερη φορά στην καταγεγραμμένη ιστορία που η περίοδος των τυφώνων στον Ατλαντικό έχει προκαλέσει τρεις τυφώνες αυτής της κατηγορίας. Ο τυφώνας Μελίσα έχει ήδη σκοτώσει τουλάχιστον τρεις ανθρώπους στην Αϊτή και έναν στη Δομινικανή Δημοκρατία.

Οι απειλές για την Τζαμάικα θα προέρχονται από παντού. Το νησί θα μπορούσε να δει έως και 75 εκατοστά βροχής καθώς η καταιγίδα θα συμπιέσει την υγρασία από τον ουρανό, σαν ένα τεράστιο ατμοσφαιρικό σφουγγάρι, προκαλώντας ενδεχομένως «καταστροφικές ξαφνικές πλημμύρες και πολυάριθμες κατολισθήσεις», σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων . Η Μελίσα θα προκαλέσει επίσης στην ακτή ένα κύμα καταιγίδας ύψους έως και 4,5 μέτρων - ουσιαστικά ένα τείχος νερού που θα πλημμυρίσει περαιτέρω τις παράκτιες περιοχές. «Κανείς που ζει εκεί δεν έχει βιώσει ποτέ κάτι παρόμοιο με αυτό που πρόκειται να συμβεί», γράφει ο Μπράιαν ΜακΝόλντι, επιστήμονας τυφώνων στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι.

Θα χρειαστεί λίγος χρόνος για να προσδιορίσουν οι επιστήμονες με ακρίβεια πόσο η κλιματική αλλαγή υπερτροφοδότησε τη Μελίσα, αλλά μπορούν ήδη να πουν ότι η καταιγίδα τροφοδοτείται από τις θερμές θερμοκρασίες των ωκεανών, οι οποίες είναι έως και 800 φορές πιο πιθανές λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. 

Να πώς η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει συνολικά αυτούς τους τροπικούς κυκλώνες: Όσο θερμότερος γίνεται ο ωκεανός - οι θάλασσες έχουν απορροφήσει το 90% της επιπλέον θερμότητας που έχουν διοχετεύσει οι άνθρωποι στην ατμόσφαιρα - τόσο περισσότερη ενέργεια μπορεί να μεταφερθεί σε μια καταιγίδα. «Ο ρόλος που έχει παίξει η κλιματική αλλαγή στο να καταστήσει τον τυφώνα Μελίσα απίστευτα επικίνδυνο είναι αναμφισβήτητος», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο Μαρκ Άλεσι, ερευνητής της κλιματικής απόδοσης στην Ένωση Ανησυχούντων Επιστημόνων. 

Οι επιστήμονες μπορούν ήδη να εκτιμήσουν ότι η κλιματική αλλαγή έχει αυξήσει τις ταχύτητες των ανέμων του τυφώνα Μελίσα κατά 16 χλμ/ώρα, αυξάνοντας με τη σειρά της τις πιθανές ζημιές του κατά 50%. «Ζούμε σε έναν κόσμο όπου η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει το περιβάλλον στο οποίο αυτοί οι τυφώνες αναπτύσσονται και εντείνονται», δήλωσε ο Ντάνιελ Γκίλφορντ, κλιματολόγος στην ερευνητική ομάδα Climate Central. «Η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας αυξάνει την ποσότητα υγρασίας στην ατμόσφαιρα, γεγονός που θα επιτρέψει στον τυφώνα Μελίσα να επιβληθεί πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά πάνω από την Καραϊβική και θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερες πλημμύρες από ό,τι θα συνέβαιναν διαφορετικά». 

Αυτό που καθιστά τον τυφώνα Μελίσσα ιδιαίτερα επικίνδυνο είναι το γεγονός ότι έχει υποστεί ταχεία εντατικοποίηση, η οποία ορίζεται ως μια απότομη αύξηση των σταθερών ταχυτήτων του ανέμου κατά τουλάχιστον 50 χλμ/ώρα την ημέρα, έχοντας διπλασιάσει την ταχύτητά του από 112 χλμ/ώρα σε λιγότερο από 24 ώρες. Αυτό καθιστά έναν τυφώνα ακόμη πιο θανατηφόρο όχι μόνο επειδή οι ισχυρότεροι άνεμοι προκαλούν περισσότερες ζημιές, αλλά και επειδή μπορεί να περιπλέξει την προετοιμασία για καταστροφές - οι αξιωματούχοι μπορεί να προετοιμάζονται για μια ασθενέστερη καταιγίδα, μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσουν ξαφνικά μια πολύ χειρότερη. Έρευνες έχουν δείξει μια τεράστια αύξηση στον αριθμό των γεγονότων ταχείας εντατικοποίησης κοντά στην ακτή, χάρη στην άνοδο της θερμοκρασίας των ωκεανών, με τους τυφώνες του Ατλαντικού να έχουν διπλάσιες πιθανότητες τώρα να ενταθούν γρήγορα.

Ταυτόχρονα, οι τυφώνες είναι σε θέση να παράγουν περισσότερες βροχοπτώσεις καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται. Πρώτον, η ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει 7% περισσότερη υγρασία ανά βαθμό Κελσίου θέρμανσης. Και δεύτερον, όσο ταχύτερες είναι οι ταχύτητες του ανέμου, τόσο περισσότερο νερό μπορεί να στύψει ένας τυφώνας, όσο περιστρέφεται σαν μια βρεγμένη σφουγγαρίστρα. Συνεπώς, οι τυφώνες μπορούν πλέον να παράγουν 50% περισσότερες βροχοπτώσεις λόγω της κλιματικής αλλαγής. «Ένας πιο έντονος τυφώνας έχει ισχυρότερα ανοδικά και καθοδικά ρεύματα, και το μέγεθος της απόδοσης με την οποία μπορεί να βρέξει η καταιγίδα ουσιαστικά κλιμακώνεται ανάλογα με την ένταση της καταιγίδας», δήλωσε ο Γκίλφορντ. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, η Μελίσσα είναι μια μάλλον αργή καταιγίδα, επομένως θα παραμείνει πάνω από την Τζαμάικα, κατακλύζοντας το νησί και χτυπώντας το με ανέμους.

Καθώς ο άνεμος Μελίσσα ρίχνει βροχή από ψηλά, οι άνεμοί του θα σπρώξουν ακόμη περισσότερο νερό στην ακτή ως κύμα καταιγίδας. Οι ακτές της Καραϊβικής έχουν ήδη δει σημαντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας, πράγμα που σημαίνει ότι τα επίπεδα είναι ήδη υψηλότερα από πριν. (Οι θερμότεροι ωκεανοί έχουν μια πρόσθετη επίδραση εδώ, καθώς το θερμότερο νερό καταλαμβάνει περισσότερο χώρο, ένα φαινόμενο γνωστό ως θερμική διαστολή.) Όλα αυτά σημαίνουν ότι τα βασικά επίπεδα νερού είναι ήδη υψηλότερα, κάτι που θα προστεθεί στο κύμα καταιγίδας. «Απλώς μικρές, σταδιακές, οριακές αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας μπορούν πραγματικά να προκαλέσουν έντονες αλλαγές», δήλωσε ο Γκίλφορντ. 

Η Τζαμάικα αντιμετωπίζει μια πρόσθετη πρόκληση στο ορεινό της έδαφος. Ενώ το νερό συσσωρεύεται σε επίπεδο έδαφος, συμπεριφέρεται πολύ πιο απρόβλεπτα όταν κατηφορίζει ορμητικά, επειδή αποκτά εύκολα ορμή. «Όταν μια καταιγίδα σαν αυτή πλησιάζει τα υψηλότερα κλιμάκια αυτού που έχουμε παρατηρήσει, είναι οδυνηρό, ειδικά επειδή στρέφεται προς ένα κατοικημένο νησί με σύνθετο έδαφος», δήλωσε η Kim Wood, ατμοσφαιρική επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. «Έχετε να κάνετε με ένα φαινόμενο διοχέτευσης, όπου αυτό το νερό, καθώς πέφτει, θα ενωθεί στη συνέχεια με άλλο νερό που κατεβαίνει από την πλαγιά του βουνού και θα επιδεινώσει τις επιπτώσεις».

Ίσως τα μόνα καλά νέα εδώ είναι ότι το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων μπόρεσε να προβλέψει με ακρίβεια ότι ο τυφώνας Μελίσα θα ενταθεί ραγδαία. Και γενικά, οι επιστήμονες έχουν βελτιωθεί ολοένα και περισσότερο στον προσδιορισμό του πώς η κλιματική αλλαγή υπερτροφοδοτεί τους τυφώνες, ώστε να μπορούν να παρέχουν ολοένα και πιο ακριβείς προειδοποιήσεις σε μέρη όπως η Τζαμάικα. Αλλά αυτό απαιτεί συνεχή κυβερνητική υποστήριξη για αυτό το είδος εργασίας, ενώ η κυβέρνηση Τραμπ έχει μειώσει τους επιστημονικούς προϋπολογισμούς και τις θέσεις εργασίας . «Δεν θα μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό χωρίς συνεχείς επενδύσεις στην επιχείρηση που υποστηρίζει τις εξελίξεις όχι μόνο στην επιστήμη, αλλά και στην πρόβλεψη και την επικοινωνία των αποτελεσμάτων αυτών των προβλέψεων», δήλωσε η Γουντ.

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα grist

https://grist.org/extreme-weather/how-hurricane-melissa-got-so-dangerous-so-fast/

περισσότερα,

https://eos.org/thelandslideblog/hurricane-melissa-2

https://watchers.news/2025/10/28/category-5-hurricane-melissa-makes-historic-landfall-in-jamaica/