Το ηφαιστειακό συμβάν του 1458/59 μ.Χ
Χάρτης που δείχνει την τοποθεσία δύο πιθανών ηφαιστείων πηγής, του Kuwae (κόκκινο τρίγωνο) στο Βανουάτου, στον τροπικό Ειρηνικό, και του Reclus (πράσινο τρίγωνο), που βρίσκεται στο Νότιο Παταγονικό Πεδίο Πάγου, στη Χιλή. Από: Communications Earth & Environment (2025).
Ο πάγος της Ανταρκτικής αποκαλύπτει ότι δύο ηφαίστεια που εκρήγνυνται ταυτόχρονα μπορεί να προκάλεσαν ψύξη τον 15ο αιώνα.
Πριν από σχεδόν 600 χρόνια, μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη έστειλε σύννεφα θειούχου αερίου και τέφρας ψηλά στην ατμόσφαιρα. Η έκρηξη, γνωστή ως το συμβάν του 1458/59 μ.Χ., ήταν τόσο τεράστια που προκάλεσε δεκαετίες ψύξης, ειδικά στο Βόρειο Ημισφαίριο.
Αν και ήταν μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις των τελευταίων 1.000 ετών, η ακριβής αιτία είναι άγνωστη και έχει συζητηθεί έντονα εδώ και χρόνια. Ωστόσο, μια ομάδα ερευνητών από την Κορέα και τη Ρωσία πιστεύει ότι μπορεί να βρίσκονται ένα βήμα πιο κοντά στην επίλυση του μυστηρίου και η εργασία τους θα μπορούσε να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε τη μοντελοποίηση του κλίματος.
Η συζήτηση σχετικά με το ποιο ηφαίστειο προκάλεσε την ψύξη έχει επικεντρωθεί σε δύο κύριους υποψηφίους: το Κουβάε, ένα τροπικό ηφαίστειο στο Βανουάτου, ή το Ρεκλούς στη Χιλή, ένα ηφαίστειο στο νότιο ημισφαίριο. Αλλά σύμφωνα με αυτή τη νέα έρευνα, το συμβάν δεν προκλήθηκε από ένα μόνο ηφαίστειο, αλλά από δύο ξεχωριστά ηφαίστεια που εξερράγησαν περίπου την ίδια χρονική στιγμή.
Οι ερευνητές κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα αφού ανέλυσαν μικροσκοπικά θραύσματα ηφαιστειακού γυαλιού από δύο πυρήνες πάγου που ανακτήθηκαν από την Ανταρκτική. Τα μικροσκοπικά θραύσματα παγιδεύτηκαν σε ένα στρώμα πάγου που αντιστοιχεί στο γεγονός του 1458/59 μ.Χ.
Η χημική ανάλυση αποκάλυψε ότι τα θραύσματα είχαν δύο ξεχωριστές χημικές υπογραφές (διτροπική σύνθεση). Περίπου τα μισά από τα θραύσματα ταίριαζαν με τη γνωστή χημική σύνθεση του Kuwae. Το άλλο είχε διαφορετική χημική σύνθεση που ήταν παρόμοια με την τέφρα από το Reclus, αλλά όχι ακριβώς ίδια. Αυτό υποδηλώνει ότι η δεύτερη ομάδα θραυσμάτων προέρχεται από ένα μη καταγεγραμμένο ηφαίστειο του Νότου που εξερράγη ταυτόχρονα με το Kuwae.
«Η παρατηρούμενη διτροπική σύνθεση των θραυσμάτων γυαλιού υποδεικνύει ότι οι αποθέσεις κρυπτοτέφρας (μικροσκοπική ηφαιστειακή τέφρα) μπορεί να έχουν μεταφερθεί διαφορετικά από τις (σχεδόν) ταυτόχρονες εκρήξεις των τροπικών ηφαιστείων Kuwae και του νότιου ημισφαιρίου», έγραψαν οι ερευνητές στην εργασία τους που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Communications Earth & Environment .
Για να επιβεβαιώσουν τη διπλή ηφαιστειακή αιτία, οι επιστήμονες μελέτησαν πώς τα μοτίβα του ανέμου επηρεάζουν τις αποθέσεις τέφρας. Διαπίστωσαν ότι τα χονδρόκοκκα σωματίδια από το νότιο ηφαίστειο έφτασαν πρώτα, ακολουθούμενα από λεπτότερα σωματίδια από το Kuwae.
Ένα νέο μυστήριο
Έτσι, ενώ οι ερευνητές μπορεί να έχουν λύσει εν μέρει ένα μυστήριο, την αιτία της έκρηξης, έχουν δημιουργήσει ένα άλλο: την ταυτότητα του μη καταγεγραμμένου ηφαιστείου του Νότου . Η αναζήτηση στοιχείων για αυτήν τη χαμένη πηγή έκρηξης βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη.
Εκτός από την κάλυψη κενών στις γνώσεις μας σχετικά με ένα σημαντικό κλιματικό γεγονός του παρελθόντος, αυτή η έρευνα μπορεί επίσης να βοηθήσει στη βελτίωση και βελτίωση των τρεχόντων κλιματικών μοντέλων.
Η ομάδα πιστεύει ότι τα μοντέλα θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη δύο πίδακες από δύο διαφορετικά ημισφαίρια, ώστε οι επιστήμονες να μπορούν να κάνουν πιο ακριβείς προβλέψεις σχετικά με τις πιθανές παγκόσμιες επιπτώσεις μελλοντικών ηφαιστειακών εκρήξεων μεγάλης κλίμακας.
από τον Paul Arnold , Phys.org
περισσότερα,
Seokhyun Ro et al, Origin of the 1458/59 CE volcanic eruption revealed through analysis of glass shards in the firn core from Antarctic Vostok station, Communications Earth & Environment (2025). DOI: 10.1038/s43247-025-02797-x
Journal information: Communications Earth & Environment
https://phys.org/news/2025-10-antarctic-ice-reveals-volcanoes-erupting.html