Στις 4 το ξημέρωμα της 16ης Απριλίου η εντολή της εκτέλεσης...
Η βάρβαρη Γερμανική κατοχή της Κω θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου τετραμήνου του 1945. Θα ενταθούν τότε και οι φήμες για την παρουσία Ελλήνων αξιωματικών στο νησί.
Οι Γερμανοί καταβάλλουν προσπάθειες να τους εντοπίσουν και να τους συλλάβουν μαζί με τους Κώους συνεργάτες τους. Αυτό θα υποχρεώσει τις περιπόλους του Ιερού Λόχου να μετακινούνται συνεχώς από τα κρησφύγετά τους για να αποφύγουν τη σύλληψη, μιας και η προδοσία είχε αρχίσει να εξυφαίνει δειλά το νήμα της.
Ένας Οθωμανοκρητικός βοσκός, ο Μουστό Ομεράκης έδωσε την είδηση για την παρουσία Ιερολοχιτών σε κάποιο καταδότη-όργανο των Γερμανών, ονομαζόμενο Βασίλη Θέμελη από τη Ρόδο και οι Γερμανοί έσπευσαν να εντοπίσουν τη θέση των περιπόλων.
Τη νύχτα, μάλιστα, της 27ης Φεβρουαρίου του 1945 γερμανική δύναμη 30 περίπου ανδρών έκαμε έφοδο στην περιοχή του Χαβάρου και συνέλαβε 9 Κώους βοσκούς, 6 άνδρες και 3 γυναίκες, που έκρυβαν στις μάντρες τους Ιερολοχίτες και δεν είχαν προλάβει να εξαφανίσουν διάφορα μικροαντικείμενα των περιπόλων.
Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στο Κάστρο της Νεραντζιάς όπου και φυλακίστηκαν. Εκεί θα τους ανακρίνουν οι Γερμανοί ως τις πρώτες μέρες του Απριλίου, υποβάλλοντάς τους σε φριχτά βασανιστήρια. Στη συνέχεια θα τους θέσουν ως υπόδικους στην κρίση του Γερμανικού Στρατοδικείου. Μια εβδομάδα περίπου θα διαρκέσει η δίκη των συλληφθέντων.
Επιγραφή στην Πλατεία Πλατάνου όπου ο Θεόκριτος Κώστογλου, η Ανεζούλα Πατάκου και η Σταματία Περρή απαγχονίστηκαν.
Το Στρατοδικείο, με δημόσιο κατήγορο τον Υπολ/γό Birkolz, θεώρησε ως ενοχοποιητικά στοιχεία την κατοχή κάποιου στρατιωτικού υλικού καθώς και τις αλληλοκατηγορίες που ξεστόμισαν μερικοί από τους κρατούμενους κατά τη διάρκεια της εξουθενωτικής ανάκρισής τους και τους καταδίκασε για κατασκοπεία, επιβάλλοντας τη θανατική ποινή του απαγχονισμού σε 6 από αυτούς και πολυετή φυλάκιση στους υπόλοιπους 3.
Ο Πρόεδρος της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας Κω Αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος, συνοδευόμενος από 3 τολμηρές συμπατριώτισσες μας που τον συνόδεψαν στον Γερμανό Διοικητή, ζητώντας χάρη: Με την Περσεφόνη Κουτσουράδη, Καίτη Κόντη και Βάσω Θυμανάκη επισκέφθηκαν τον Στρατιωτικό Διοικητή του νησιού Ταγμ/ρχη Heinemeier και επικαλούμενοι τη μεγαλοψυχία του, τον ικέτευσαν να φανεί επιεικής χαρίζοντας τη ζωή «εις πρόσωπα μη έχοντα γνώσιν των πράξεών των και δη εις τας γυναίκας». Οι ικεσίες τους θα σώσουν από το θάνατο μόνο τρεις από τους καταδικασθέντες με την έσχατη των ποινών.
Οι άλλοι τρεις θα οδηγηθούν στην αγχόνη. Ήταν οι αλησμόνητοι Κώοι πατριώτες: ο Θεόκριτος Κώστογλου, 51 ετών, η Ανεζούλα Πατάκου-Τρουμούχη (έγκυος τότε) 30 ετών και η Σταματία Περή, 27 ετών.
Την εκτέλεση οι Γερμανοί ανέβαλλαν για πολλές μέρες. Ήθελαν, όπως αποκάλυψε ο Ιταλός αντιφασίστας Διοικητής της Αστυνομίας Zucchelli, να την κάνουν οι Ιταλοί, για να ρίξουν σ’ εκείνους την ευθύνη. Αποφάσισαν, μάλιστα, να στήσουν τις αγχόνες στις θολωτές εισόδους του Μουσείου. Αλλά ο Zucchelli πρόβαλε έντονες αντιδράσεις.
Ώσπου στις 4 το ξημέρωμα της 16ης Απριλίου ο Γερμανός Φρούραρχος της Κω Λοχαγός Keller επικεφαλής αποσπάσματος θα δώσει την εντολή της εκτέλεσης. Κάτω από τις καμάρες του σπιτιού, που βρίσκεται στην Πλατεία του ιστορικού Πλατάνου του Ιπποκράτη και υπό αυστηρό στρατιωτικό εγκλεισμό της γύρω περιοχής, θα ξεψυχήσουν οι τρεις αυτοί πατριώτες, τα τελευταία αθώα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας στο νησί της Κω.
Την παραμονή του απαγχονισμού τους οι Γερμανοί θα επιτρέψουν στον Φιλήμονα να τους επισκεφθεί και να τους δώσει τη Θεία Κοινωνία. Ο ίδιος με συντριβή καρδιάς θα θάψει τ’ άπνοα κορμιά τους μόλις ανέτειλε ο ήλιος, το πρωινό της δραματικής εκείνης και αξέχαστης ημέρας, της 16ης Απριλίου του 1945.
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Ιστορία της νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου,1990
2.Πώς σώθηκαν οι 3 συλληφθέντες από την εκτέλεση της 16ης Απριλίου 1945;- Αχιλλέας Κουτσουράδης
