Το παλαιότερο μυρμήγκι βρέθηκε απολιθωμένο στη Βραζιλία

Φωτογραφία απολιθώματος Haidomyrmecinae.Το παλαιότερο μυρμήγκι που ανακαλύφθηκε ποτέ βρέθηκε απολιθωμένο στη Βραζιλία.

Ένα μυρμήγκι της κόλασης 113 εκατομμυρίων ετών που κάποτε ζούσε στη βορειοανατολική Βραζιλία είναι τώρα το παλαιότερο δείγμα μυρμηγκιών που είναι γνωστό στην επιστήμη, σύμφωνα με μια νέα έκθεση. 

Το μυρμήγκι της κόλασης, το οποίο διατηρήθηκε σε ασβεστόλιθο, είναι μέλος των Haidomyrmecinae - μια εξαφανισμένη υποοικογένεια που έζησε μόνο κατά την Κρητιδική περίοδο. Αυτά τα μυρμήγκια είχαν εξαιρετικά εξειδικευμένες σιαγόνες που μοιάζουν με δρεπάνι το οποίο πιθανότατα χρησιμοποιούσαν για να καρφώσουν το θήραμα σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύεται στο περιοδικό Cell Press Crerent Biology.

 «Η ομάδα μας ανακάλυψε ένα νέο απολιθωμένο είδος μυρμηγκιών που αντιπροσωπεύει το αρχαιότερο αδιαμφισβήτητο γεωλογικό αρχείο μυρμηγκιών», δήλωσε ο συγγραφέας Anderson Lepeco του Museu de Zoologia da Universidade de São Paulo στη Βραζιλία. «Αυτό που κάνει αυτή την ανακάλυψη ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι ότι ανήκει στο εξαφανισμένο μυρμήγκι της κόλασης, γνωστό για τις παράξενες αρπακτικές προσαρμογές του. Παρά το γεγονός ότι ήταν μέρος μιας αρχαίας καταγωγής, αυτό το είδος είχε ήδη εξαιρετικά εξειδικευμένα ανατομικά χαρακτηριστικά,  υποδηλώνοντας μοναδικές συμπεριφορές κυνηγιού».

Η ανακάλυψη του απολιθώματος του μυρμηγκιού αμφισβητεί την κατανόησή μας για την εξέλιξη και τη βιογεωγραφία των μυρμηγκιών μέσα στο χρόνο, σύμφωνα με τους ερευνητές. 

Τα προηγούμενα παλαιότερα μυρμήγκια βρέθηκαν στη Γαλλία και τη Βιρμανία και είχαν διατηρηθεί σε κεχριμπάρι αντί για ασβεστόλιθο. Η ύπαρξη ενός μυρμηγκιού της κόλασης στη Βραζιλία δείχνει ότι τα μυρμήγκια ήταν ήδη ευρέως διανεμημένα και διαφοροποιημένα νωρίς στην εξέλιξή τους, λέει η ομάδα. 

«Αν και έχουν περιγραφεί μυρμήγκια κόλασης από κεχριμπάρι, αυτή ήταν η πρώτη φορά που μπορούσαμε να το οραματιστούμε σε ένα απολίθωμα βράχου», είπε ο Lepeco. 

Ο Lepeco και η ομάδα του ανακάλυψαν το «εξαιρετικά καλοδιατηρημένο» δείγμα μυρμηγκιού ενώ εξέταζαν συστηματικά μια από τις μεγαλύτερες συλλογές απολιθωμάτων στον κόσμο από τον σχηματισμό Crato, ένα κοίτασμα που φημίζεται για την εξαιρετική του διατήρηση απολιθωμάτων. 

Η συλλογή στεγάζεται στο Museu de Zoologia da Universidade de São Paulo. «Όταν αντιμετώπισα αυτό το εξαιρετικό δείγμα, αναγνωρίσαμε αμέσως τη σημασία του, όχι μόνο ως νέο είδος αλλά ως δυνητικά η οριστική απόδειξη των μυρμηγκιών στον Σχηματισμό του Crato», δήλωσε ο Lepeco. 

«Αυτό το εύρημα υπογραμμίζει τη σημασία της ενδελεχούς εξέτασης των υπαρχουσών συλλογών -ιδιωτικών ή σε μουσεία - και φέρνει στο προσκήνιο τη βραζιλιάνικη παλαιοντολογία και την ανεξερεύνητη πανίδα των απολιθωμάτων εντόμων της χώρας.

«Η απεικόνιση μικροϋπολογιστικής τομογραφίας - μια τεχνική τρισδιάστατης απεικόνισης που χρησιμοποιεί ακτίνες Χ για να δει το εσωτερικό ενός αντικειμένου ή μυρμηγκιού σε αυτήν την περίπτωση»  έδειξε ότι το μυρμήγκι που ανακαλύφθηκε πρόσφατα ήταν στενά συνδεδεμένο με τα μυρμήγκια της κόλασης που προηγουμένως ήταν γνωστά μόνο από δείγματα που διατηρούνταν στο βιρμανικό κεχριμπάρι - ένα είδος κεχριμπαριού που βρέθηκε στη Μιανμάρ. 

Το εύρημα δείχνει ότι τα μυρμήγκια ήταν ευρέως διανεμημένα σε όλη την υδρόγειο και πρέπει να έχουν διασχίσει επανειλημμένα τις χερσαίες μάζες της Κρητιδικής εποχής, λένε οι συγγραφείς. 

Αλλά αυτό που τους εξέπληξε περισσότερο ήταν τα εξειδικευμένα χαρακτηριστικά του μυρμηγκιού της κόλασης. «Ενώ περιμέναμε να βρούμε χαρακτηριστικά μυρμηγκιών κόλασης, συγκλονιστήκαμε από τα χαρακτηριστικά της συσκευής τροφοδοσίας του», είπε η Lepeco. 

Σε αντίθεση με τα σύγχρονα μυρμήγκια με πλευρικά κινούμενες γνάθους, αυτό το είδος διέθετε κάτω γνάθους που έτρεχαν προς τα εμπρός παράλληλα με το κεφάλι και προβολή του προσώπου μπροστά από τα μάτια, σημείωσαν οι ερευνητές. «Η εύρεση ενός τέτοιου ανατομικά εξειδικευμένου μυρμηγκιού πριν από 113 εκατομμύρια χρόνια αμφισβητεί τις υποθέσεις μας για το πόσο γρήγορα αυτά τα έντομα ανέπτυξαν περίπλοκες προσαρμογές. Η περίπλοκη μορφολογία υποδηλώνει ότι ακόμη και αυτά τα πρώτα μυρμήγκια είχαν ήδη εξελίξει εξελιγμένες επιθετικές στρατηγικές σημαντικά διαφορετικές από τις σύγχρονες αντίστοιχές τους».

Η ανακάλυψη αυτού του νέου δείγματος μυρμηγκιού εγείρει ευρύτερα ερωτήματα σχετικά με τις εξελικτικές πιέσεις που οδήγησαν στις μοναδικές προσαρμογές του μυρμηγκιού της κόλασης, λένε οι ερευνητές. Με προηγμένα εργαλεία απεικόνισης, είναι πλέον δυνατή η εξέταση τέτοιων δειγμάτων απολιθωμάτων με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια από ποτέ.

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα sciencedaily

περισσότερα,

https://www.cell.com/

Anderson Lepeco, Odair M. Meira, Diego M. Matielo, Carlos R.F. Brandão, Gabriela P. Camacho. A hell ant from the Lower Cretaceous of Brazil. Current Biology, 2025; DOI: 10.1016/j.cub.2025.03.023

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/04/250424120755.htm#google_vignette

https://www.eurekalert.org/news-releases/1080901