Αν ο Θεός ήθελε να σε τιμωρήσει, γιατί να αποζημιωθείς; Οι συνέπειες των επιλογών μας...
Ο Άρνο έχει δώσει στην πόλη της Φλωρεντίας και σε μέρος της Τοσκάνης περίπου 10 καταστροφικές πλημμύρες από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα.
«Έβρεξε τόσο δυνατά που το ποτάμι εισέβαλε στην πόλη, καλύπτοντας τους περισσότερους δρόμους [...]Αυτή η πλημμύρα σκότωσε το λιγότερο 300 ανθρώπους»...Βαλένθια, 2024; Όχι, Φλωρεντία, 4 Νοεμβρίου 1333! Μετά την καταστροφή τίθεται το ερώτημα: ποια είναι η αιτία αυτής της καταστροφής;
Ο Giovanni Villani, χρονικογράφος και μάρτυρας του γεγονότος, περιγράφει τέλεια την αρχή της τρομερής πλημμύρας που κατέστρεψε τη Φλωρεντία το 1333: έβρεχε πολύ για αρκετές ημέρες. Ο Άρνος ξεχειλίζει, καταστρέφοντας τους μύλους ανάντη της πόλης, πριν πλημμυρίσει η ίδια η πόλη.
Ο Villani τονίζει τις ζημιές: πολλά σπίτια κατέρρευσαν, όπως και αρκετές κολώνες γεφυρών. Το νερό φτάνει τα 8 μπράτσα-βραχίονες, δηλαδή πάνω από 5 μέτρα, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά του. «Συλλογιζόμενοι τα ερείπια, νομίσαμε ότι είδαμε το χάος».
Το βράδυ, η πλημμύρα...
Κατέστρεψε ένα τμήμα του τείχους, επιτρέποντας τη ροή του νερού έξω από την πόλη. Όμως «τα σπίτια στο ισόγειο και στο υπόγειο ήταν λασπωμένα με βρωμερά νερά, που δεν εξαφανίστηκαν για 6 μήνες και τα οποία χάλασαν όλα τα πηγάδια της Φλωρεντίας».
Προτεραιότητα είναι να φάνε οι κάτοικοι, γιατί «το αλεύρι και το ψωμί έλειπαν σοβαρά στη Φλωρεντία γιατί οι μύλοι και οι φούρνοι υπέστησαν ζημιές». Οι πόλεις του contado - η περιοχή όπου κυριαρχεί η Φλωρεντία - οργανώθηκαν για να στείλουν προμήθειες στη μητέρα τους πόλη.
Πίνακας της πλημμύρας του 1844 στο Canto degli Alberti. Από την ιστοσελίδα των Ιστορικών Αρχείων του Δήμου Φλωρεντίας.
Οι συνέπειες ήταν βαριές: εκατοντάδες θάνατοι, καταστράφηκαν σπίτια και μύλοι, αλλά και «απώλειες αγαθών, μάλλινων υφασμάτων, εργαλείων, οικιακού εξοπλισμού και κρασιού». Για την αποκατάσταση της ζημιάς, ο δήμος ξόδεψε «περισσότερα από 150.000 χρυσά φλουριά».
Ρωτάμε τους γέρους αν η πλημμύρα είναι χειρότερη από αυτή του 1269. Οι παλιοί απαντούν ότι ναι, γιατί ο πολλαπλασιασμός των μύλων και των φραγμάτων στον Άρνο οδήγησε σε άνοδο της στάθμης του ποταμού, επιδεινώνοντας έτσι την καταστροφή κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ο δήμος, που επικρίθηκε για τη χαλαρή διαχείριση της ανάπτυξης του ποταμού, αντέδρασε δυναμικά απαγορεύοντας τους μύλους στην ίδια την πόλη και μερικά χιλιόμετρα κατάντη και ανάντη, «με την τιμωρία βαρέων προστίμων».
Λοιπόν, η τιμωρητική οικολογία...
Για τους ανθρώπους της εποχής οι καταστροφές στάλθηκαν από τον Θεό. Ο Villani το λέει ρητά, σε μια ηθική ανάγνωση του κατακλυσμού: «ακολουθεί η γνώμη μου για αυτόν τον κατακλυσμό: είναι λόγω των σκανδαλωδών αμαρτιών μας που ο Θεός μας έκανε γνωστή τη δικαιοσύνη του μέσω της πορείας του ουρανού».
Ο βασιλιάς της Νάπολης Ροβέρτος , που έγραψε στους κατοίκους της Φλωρεντίας λίγο μετά τον κατακλυσμό, τα είπε καλά: θα βοηθούσε την πλούσια πόλη των εμπόρων, αλλά τους πρόσταξε επίσης να «μάθουν από τα λάθη τους». Η καταστροφή είναι πάντα μια προειδοποίηση, ένα μήνυμα.
Πλακέτα της πλημμύρας του 1333, Οδός San Remigio.
Ο ίδιος ο δήμος της Φλωρεντίας χρησιμοποιεί αυτό το επιχείρημα για να αρνηθεί την οικονομική βοήθεια στους εμπόρους της Ponte Vecchio, με το πρόσχημα ότι η μοίρα τους είναι αποτέλεσμα «θείας κρίσης». Λοιπόν, ναι, αν ο Θεός ήθελε να σε τιμωρήσει, γιατί θα έπρεπε να αποζημιωθείς; Σωστά;...
Αλλά θα ήταν λάθος να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι του μεσαίωνα ήταν κολλημένοι στις πεποιθήσεις τους. Όπως σημειώνει ο Villani, «υπήρξε μεγάλη συζήτηση στη Φλωρεντία σχετικά με τον κατακλυσμό: έγινε με την κρίση του Θεού ή από την πορεία της φύσης;».
Ο Villani περιγράφει με μεγάλη ακρίβεια τις κλιματολογικές και υδρολογικές αιτίες της πλημμύρας, απόδειξη ενός σχεδόν επιστημονικού ενδιαφέροντος για την καταστροφή. Στρέφεται επίσης σε αστρολογικά αίτια: η σύνοδος πολλών πλανητών θα εξηγούσε τη βία του κατακλυσμού.
Σημειώστε ότι αυτές οι πιο «τεχνικές» αναγνώσεις σε καμία περίπτωση δεν έρχονται σε αντίθεση με το επιχείρημα της θείας βούλησης αφού, όπως επισημαίνει ο Villani, ο Θεός είναι αυτός που αποφασίζει την κίνηση των πλανητών! Η αστρολογική εξήγηση είναι λοιπόν απόλυτα συμβατή με τη θεολογική ανάγνωση...
Οι συνέπειες των επιλογών μας...
Σήμερα, δεν διαβάζουμε πλέον τις καταστροφές ως σημάδια που στέλνονται για να μας τιμωρήσουν για τις αμαρτίες μας. Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση πίσω από τους κυκλώνες, πλημμύρες, πυρκαγιές. Απλά συνέπειες: Οι συνέπειες των επιλογών μας, της εγκληματικής μας αδράνειας.
Αυτό έγινε και στη Βαλένθια, μετά από 691 χρόνια.Τουλάχιστον 158 οι νεκροί από τις χθεσινές πλημμύρες.«Όλοι ξέρουμε κάποιον που έχει πεθάνει» λένε οι κάτοικοι.Αγωνία για τους αγνοούμενους διαβάζω στο διαδίκτυο...
Το 1333, ο δήμος της Φλωρεντίας απαγόρευσε τους μύλους, απόδειξη ότι γνωρίζουμε ότι αυτή η μάστιγα που έστειλε ο ουρανός είναι επίσης μια καταστροφή που προκλήθηκε, εν μέρει, από τους ανθρώπους.
Και τι περιμένουμε για να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα, πριν από τις αυριανές πλημμύρες...;
Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα Actuel Moyen Âge
Πηγές:
1.Οι φονικές πλημμύρες της Βαλένθιας,2024
2.L’inondation de 1333 à Florence : récit et hypothèses de
Giovanni Villani, Laurence Moulinier, Odile Redon
3.https://shs.hal.science/halshs-00078063/document
4.https://theconversation.com/vu-du-moyen-age-1333-florence-inondee-83390
5.https://www.galleriabazzanti.it/galleria-bazzanti-alluvioni-arno/