Η πτολεμαική Αλεξάνδρεια

Η Αλεξάνδρεια ήταν μια υπέροχη, πολύπλευρη, κοσμοπολίτικη περιτειχισμένη πόλη, χτισμένη στην αιγυπτιακή ακτή, 178 χιλιόμετρα (111 μίλια) από το Κάιρο. Η Αλεξάνδρεια ιδρύθηκε και σχεδιάστηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο το 331 π.Χ.

 Με τους μεγάλους δρόμους να τέμνονται στις 90 μοίρες, ακολουθώντας ένα «μοτίβο πλέγματος», η πόλη μας φαίνεται πολύ μοντέρνα σήμερα. Ωστόσο, η πολεοδομία που χωρίζει μεταξύ οικοπέδων θρησκευτικού και αστικού χαρακτήρα, τα πολυπολιτισμικά στοιχεία που συνδυάζουν εισαγόμενες και ιθαγενείς παραδόσεις, η μνημειακή αρχιτεκτονική που περιλαμβάνει πολιτιστικά κέντρα υπό την αιγίδα του Παλατιού και την αξιοθαύμαστη ανά τους αιώνες Βιβλιοθήκη, καθώς και η πρωτοποριακά έργα μηχανικής και ναυσιπλοΐας, την κατατάσσουν στα μεγαλεπήβολα ελληνιστικά βασίλεια.

Οι περιγραφές της Αλεξάνδρειας από την Πτολεμαϊκή περίοδο (σε αντίθεση με τη Ρωμαϊκή) είναι λίγες και δεν παρέχουν λεπτομερή περιγραφή της αρχιτεκτονικής και των κτηρίων. 

Η παλαιότερη περιγραφή που έχουμε για την πόλη είναι η αφήγηση του γεωγράφου Στράβωνα, ο οποίος επισκέφτηκε τη θέση το 26/20 π.Χ., δηλαδή στη μεταπτολεμαϊκή περίοδο. Με την πόλη να βρισκόταν τότε υπό ρωμαϊκή κυριαρχία, ο Στράβων μπορεί να αναφέρεται επίσης σε κτίρια που παραγγέλθηκαν από τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Μάρκο Αντώνιο.
Έχουμε μια δελεαστική επισκόπηση του ελληνικού μεγαλείου της πόλης, όπως την περιγράφει ο Στράβων γύρω στο 26 π.Χ. 

Από την αφήγηση του αρχαίου γεωγράφου συγκεντρώνουμε τα ακόλουθα κύρια σημεία, αποκλείοντας οποιεσδήποτε αναφορές σε ρωμαϊκές προσθήκες ή τροποποιήσεις και λαμβάνοντας υπόψη ό,τι μπορεί να επιβεβαιωθεί από αρχαιολογικές μαρτυρίες όπως υπήρχαν στην Πτολεμαϊκή περίοδο, πριν από την προσάρτηση της Αλεξάνδρειας στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. 



Ολόκληρη η πόλη διασχίζεται από δρόμους που χαράσσονται με προσοχή στη συμμετρία και την κανονικότητα, για τη διέλευση/κυκλοφορία ιππέων και αρμάτων. Δύο από αυτούς τους δρόμους είναι πολύ φαρδιοί, που ξεπερνούν το πλάτος ενός πληθώρας (100 πόδια) και τέμνονται σε ορθή γωνία. Η πολεοδομία προέβλεπε επίσης όμορφους δημόσιους χώρους και βασιλικές κατοικίες, που καταλαμβάνουν το 1/4 ή και το 1/3 της συνολικής έκτασής του. Πάνω απ 'όλα, μια τέτοια διάταξη εξασφάλιζε εύκολη πρόσβαση σε κάθε κτίριο, ακόμη και σε αυτά που βρίσκονται πιο μακριά, αλλά και στο λιμάνι.

 

Το Μουσείο αποτελεί μέρος του Παλατιού και περιλαμβάνει έναν δημόσιο χώρο περιπάτου, ένα καθιστικό και μια μεγάλη αίθουσα για το κοινό φαγητό των μαθητών, των πολυλόγων. Επίσης μέρος της ανακτορικής επικράτειας ήταν το λεγόμενο Sema, ένας περίβολος που περιείχε τους τάφους των βασιλιάδων και υποτίθεται ότι και αυτό του Αλεξάνδρου. 



Μπαίνοντας στο μεγάλο λιμάνι, στα δεξιά είναι το νησί που ξεπερνιέται ο Φάρος . Στα αριστερά βλέπουμε τον βράχο ύφαλο και το ακρωτήριο Λοχίας, με ένα παλάτι χτισμένο πάνω του. (Ο ποιητής Λουκάν έγραψε για το εσωτερικό του παλατιού το 39/65 μ.Χ., παρέχοντας μια λεπτομερή περιγραφή και αποδίδοντάς το στην Κλεοπάτρα. Είναι πιθανό, ωστόσο, το παλάτι σε μια τόσο πλεονεκτική θέση να σχετίζεται με κάποιον προηγούμενο ηγεμόνα). Στην είσοδο, στο αριστερό χέρι βρίσκονται τα εσωτερικά διαμερίσματα της βασιλικής κατοικίας, που εκτείνονται και συνδέονται με αυτά των Λοχιών και περιέχουν πολυάριθμα διαμερίσματα με ζωγραφική διακόσμηση και άλση.

 

Μετά το Επταστάδιο βρίσκεται το λιμάνι του Εύνοστου και πάνω από αυτό είναι το τεχνητό λιμάνι που ονομάζεται Κιβωτός και είναι εξοπλισμένο με αποβάθρες. Στο κάτω μέρος αυτού του λιμανιού βρίσκεται ένα πλωτό κανάλι, που εκτείνεται μέχρι τη λίμνη Μαρεωτίδα. Αυτός ο σύνδεσμος αντιπροσωπεύει ένα πρωτοποριακό και απαράμιλλο για την εποχή του έργο της μηχανικής, δείχνοντας τη σημασία της συνδεσιμότητας και της επικοινωνίας για την Αλεξάνδρεια και υπογραμμίζοντας τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της. Πλαισιώνουν τη διώρυγα το Σεράπειο και άλλα αρχαία ιερά. Με λίγα λόγια, η πόλη της Αλεξάνδρειας βρίθει από ιερά οικοδομήματα, δίπλα σε σημαντικά δημόσια έργα.

Η ανακατασκευή 

Το μοντέλο επικεντρώνεται στην ανακατασκευή της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής, των ναών και των ιερών, καθώς και των αστικών τομέων, των δημόσιων κτιρίων και τελικά των οικιακών χώρων, των παλατιών και των βιλών που ήταν γνωστό ότι υπήρχαν το 50 π.Χ. 

Επιπλέον, το μοντέλο στοχεύει να δείξει την έκταση της παραθαλάσσιας πόλης και τη χωρική της διάταξη σε σχέση με το λιμάνι με τις αποβάθρες και τα ναυπηγεία, όπου το θαλάσσιο εμπόριο και το εμπόριο αναπτύχθηκαν σε σημαντική πηγή πλούτου και πολιτιστικών επαφών της πόλης. 

Πύργος πάνω από το λιμάνι, ο φάρος αποτελεί σήμα κατατεθέν της ελληνιστικής πόλης και των επιστημών που προχώρησαν στα πνευματικά της κέντρα. Το μέγεθός του μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματικό αντιληπτό όταν τεθεί σε προοπτική και σε σχέση με το αστικό περιβάλλον, τον «χτισμένο χώρο της πόλης». 

Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός της πόλης της Αλεξάνδρειας ήταν κυρίως ελληνικός με επιρροές από την τοπική αιγυπτιακή και ναβατεική παράδοση. Μαρτυρούνται δύο αιγυπτιακοί ναοί (βλ. χάρτες παρακάτω). 
 Κατά την προσπάθεια ανασυγκρότησης της πόλης της Αλεξάνδρειας, στόχος μας είναι να προσφέρουμε μια «εναέρια επισκόπηση» που να καταδεικνύει την πραγματική κλίμακα της πόλης, με άλλα λόγια, τη μνημειακότητά της. 

Για να επιτευχθεί αυτό, το μοντέλο παρέχει μια συνολική ιδέα του σκηνικού βάζοντας διάφορα στοιχεία της ελληνιστικής πόλης σε προοπτική και σε σχέση μεταξύ τους. 
Αυτή η προσπάθεια περιορίζεται από την έλλειψη πραγματικών «αποτυπωμάτων» από την περίοδο, δηλαδή την έλλειψη φυσικών υπολειμμάτων που περιγράφουν το σχέδιο, τη μορφή και την ακριβή τοποθεσία των κτιρίων. Επομένως, η διάταξη της πόλης μαζί με το ύφος των κτιρίων μπορεί μόνο να υποτεθεί (εκτός από το Serapeum) και να βασίζεται σε υποτιθέμενες αναλογίες με άλλα - καλύτερα τεκμηριωμένα - ελληνιστικά βασίλεια.


Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα anasynthesis

περισσότερα,

https://www.anasynthesis.co.uk/index.php/articles/alexandria-50bce