Νέος αρχαίος πίθηκος από την Γάγγρα αμφισβητεί την ιστορία της ανθρώπινης προέλευσης
Ένα νέο απολίθωμα από πίθηκο 8,7 εκατομμυρίων ετών στην βόρεια Μικρά Ασία αμφισβητεί τις από καιρό αποδεκτές ιδέες για την ανθρώπινη προέλευση και προσθέτει βάρος στη θεωρία ότι οι πρόγονοι των αφρικανικών πιθήκων και των ανθρώπων εξελίχθηκαν στην Ευρώπη πριν μεταναστεύσουν στην Αφρική μεταξύ 9-7 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Γάγγρα της Παφλαγονίας
Βρέθηκε στην Çankırı, ιστορικά γνωστή ως Γάγγρα, μια πόλη περίπου 140 χλμ. βορειοανατολικά της Άγκυρας.Ήταν χτισμένη ανάμεσα στους ποταμούς Ξάνθο και Aλμυρό.
Ένα νέο πρόσωπο και μερική περίπτωση εγκεφάλου του Anadoluvius turkae, ενός απολιθωμένου ανθρωπίνου - η ομάδα που περιλαμβάνει αφρικανικούς πιθήκους και ανθρώπους - από την τοποθεσία απολιθωμάτων Çorakyerler που βρίσκεται στην Κεντρική Ανατολία της Τουρκίας. Φωτογραφία: Sevim-Erol, A., Begun, D.R., Sözer, Ç.S. et al.
Η ανάλυση ενός πρόσφατα ταυτοποιημένου πιθήκου με το όνομα Anadoluvius turkae που ανακτήθηκε από την τοποθεσία των απολιθωμάτων Çorakyerler κοντά στο Τσανκίρι με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στην Τουρκία, δείχνει ότι οι απολιθωμένοι πίθηκοι της Μεσογείου είναι διαφορετικοί και αποτελούν μέρος της πρώτης γνωστής ακτινοβολίας πρώιμων ανθρωπίνων - της ομάδας που περιλαμβάνει αφρικανικούς πιθήκους (χιμπατζήδες, μπονόμπο και γορίλες), τον άνθρωπο και τους απολιθωμένους προγόνους τους.
Τα ευρήματα περιγράφονται σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Communications Biology που συντάχθηκε από μια διεθνή ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον καθηγητή David Begun στο το Πανεπιστήμιο του Τορόντο (U of T) και την καθηγήτρια Ayla Sevim Erol στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν περαιτέρω ότι οι ανθρωπίνοι όχι μόνο εξελίχθηκαν στη δυτική και κεντρική Ευρώπη, αλλά πέρασαν πάνω από 5 εκατομμύρια χρόνια εξελισσόμενοι εκεί και εξαπλώθηκαν στην ανατολική Μεσόγειο πριν τελικά διασκορπιστούν στην Αφρική, πιθανώς ως συνέπεια της αλλαγής του περιβάλλοντος και της μείωσης των δασών», είπε ο Begun. καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας στη Σχολή Καλών Τεχνών & Science στο U of T. «Τα μέλη στην οποία ανήκει το Anadoluvius εντοπίζονται επί του παρόντος μόνο στην Ευρώπη και την Ανατολία».
Το συμπέρασμα βασίζεται στην ανάλυση ενός σημαντικά καλά διατηρημένου μερικού κρανίου που αποκαλύφθηκε στο σημείο το 2015, το οποίο περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της δομής του προσώπου και το μπροστινό μέρος της θήκης του εγκεφάλου.
Ο νέος αρχαίος πίθηκος αμφισβητεί την ιστορία της ανθρώπινης προέλευσης
«Η πληρότητα του απολιθώματος μας επέτρεψε να κάνουμε μια ευρύτερη και πιο λεπτομερή ανάλυση χρησιμοποιώντας πολλούς χαρακτήρες και χαρακτηριστικά που κωδικοποιούνται σε ένα πρόγραμμα σχεδιασμένο για τον υπολογισμό των εξελικτικών σχέσεων», είπε ο Begun. «Το πρόσωπο είναι ως επί το πλείστον πλήρες, μετά την εφαρμογή κατοπτρικής απεικόνισης. Το νέο τμήμα είναι το μέτωπο, με το οστό να διατηρείται περίπου στο στέμμα του κρανίου. Τα απολιθώματα που περιγράφηκαν προηγουμένως δεν έχουν τόσο μεγάλο βαθμό στον εγκέφαλο».
Οι ερευνητές λένε ότι ο Anadoluvius είχε περίπου το μέγεθος ενός μεγάλου αρσενικού χιμπατζή (50-60 κιλά) - πολύ μεγάλος για έναν χιμπατζή και κοντά στο μέσο μέγεθος ενός θηλυκού γορίλλα (75-80 κιλά) - ζούσε σε ένα ξηρό δάσος και μάλλον πέρασε πολύ χρόνο στο έδαφος.
«Δεν έχουμε κόκαλα άκρων, αλλά κρίνοντας από τα σαγόνια και τα δόντια του, τα ζώα που βρέθηκαν δίπλα του και τους γεωλογικούς δείκτες του περιβάλλοντος, ο Αναντολούβιος πιθανότατα έζησε σε σχετικά ανοιχτές συνθήκες, σε αντίθεση με τις δασικές ρυθμίσεις των ζωντανών μεγάλων πιθήκων», είπε η Sevim Erol. «Περισσότερο όπως πιστεύουμε ότι ήταν τα περιβάλλοντα των πρώτων ανθρώπων στην Αφρική. Τα ισχυρά σαγόνια και τα μεγάλα, χοντρά σμάλτα δόντια υποδηλώνουν μια δίαιτα που περιλαμβάνει σκληρά τρόφιμα από χερσαίες πηγές, όπως ρίζες και ριζώματα».
Τα ζώα που έζησαν με τον Anadoluvius είναι αυτά που συνδέονται συνήθως με τα αφρικανικά λιβάδια και τα ξηρά δάση σήμερα, όπως οι καμηλοπαρδάλεις, οι χοίροι, οι ρινόκεροι, οι αντιλόπες, οι ζέβρες, οι ελέφαντες, οι ύαινες και τα σαρκοφάγα που μοιάζουν με λιοντάρια. Η έρευνα δείχνει ότι η οικολογική κοινότητα φαίνεται να έχει διασκορπιστεί στην Αφρική από την ανατολική Μεσόγειο λίγο μετά από περίπου οκτώ εκατομμύρια χρόνια πριν.
«Η ίδρυση της σύγχρονης αφρικανικής πανίδας ανοιχτών χωρών από την ανατολική Μεσόγειο είναι γνωστή εδώ και πολύ καιρό και τώρα μπορούμε να προσθέσουμε στη λίστα των εισερχόμενων τους προγόνους των αφρικανικών πιθήκων και των ανθρώπων», δήλωσε η Sevim Erol.
Ανασκαφική τοποθεσία Çorakyerler. Αυτός ο οικισμός απολιθωμάτων σπονδυλωτών κοντά στο Τσανκιρί- Çankırı είναι ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς ανθρωποειδών στην Ευρασία. Ως αποτέλεσμα σχεδόν 20 ετών ανασκαφών, έχει πάρει τη θέση του μεταξύ των σημαντικών τοποθεσιών αναφοράς του Ύστερου Μειόκαινου της Ανατολίας και της Ευρώπης με 8 ομάδες θηλαστικών, περισσότερες από 10 οικογένειες και 43 είδη.
Τα ευρήματα καθιερώνουν το Anadoluvius turkae ως κλάδο του τμήματος του εξελικτικού δέντρου που δημιούργησε τους χιμπατζήδες, τους μπονόμπο, τους γορίλες και τους ανθρώπους. Παρόλο που οι αφρικανικοί πίθηκοι σήμερα είναι γνωστοί μόνο από την Αφρική, όπως και οι πρώτοι γνωστοί άνθρωποι, οι συγγραφείς της μελέτης - στους οποίους περιλαμβάνονται επίσης συνάδελφοι στο Πανεπιστήμιο Ege και το Πανεπιστήμιο Pamukkale στην Τουρκία και το Κέντρο Βιοποικιλότητας Naturalis στην Ολλανδία - συμπεραίνουν ότι οι πρόγονοι και των δύο προέρχονται από Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο.
Ουρανοπίθηκος
Ο Αναδολούβιος και άλλοι απολιθωμένοι πίθηκοι από την κοντινή Ελλάδα (Ouranopithecus) και τη Βουλγαρία (Graecopithecus) αποτελούν μια ομάδα που πλησιάζει περισσότερο σε πολλές λεπτομέρειες της ανατομίας και της οικολογίας με τους παλαιότερους γνωστούς ανθρωπίνους ή ανθρώπους. Τα νέα απολιθώματα είναι τα καλύτερα διατηρημένα δείγματα αυτής της ομάδας πρώιμων ανθρωποειδών και παρέχουν την ισχυρότερη απόδειξη μέχρι σήμερα ότι η ομάδα προήλθε από την Ευρώπη και αργότερα διασκορπίστηκε στην Αφρική.
Ευρωπαϊκή καταγωγή
Η λεπτομερής ανάλυση της μελέτης αποκαλύπτει επίσης ότι οι πίθηκοι των Βαλκανίων και της Ανατολίας εξελίχθηκαν από προγόνους στη δυτική και κεντρική Ευρώπη. Με τα πιο ολοκληρωμένα δεδομένα, η έρευνα παρέχει στοιχεία ότι αυτοί οι άλλοι πίθηκοι ήταν επίσης ανθρωπίνοι και σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό ολόκληρη η ομάδα να εξελίχθηκε και να διαφοροποιήθηκε στην Ευρώπη, παρά το εναλλακτικό σενάριο στο οποίο χωριστοί κλάδοι πιθήκων νωρίτερα μετακινήθηκαν στην Ευρώπη από την Αφρική κατά τη διάρκεια πολλών εκατομμυρίων ετών και στη συνέχεια εξαφανίστηκαν χωρίς πρόβλημα.
«Δεν υπάρχουν στοιχεία για το τελευταίο, αν και παραμένει μια αγαπημένη πρόταση μεταξύ εκείνων που δεν αποδέχονται μια υπόθεση ευρωπαϊκής καταγωγής», είπε ο Begun. «Αυτά τα ευρήματα έρχονται σε αντίθεση με τη μακροχρόνια άποψη ότι οι αφρικανικοί πίθηκοι και οι άνθρωποι εξελίχθηκαν αποκλειστικά στην Αφρική. Ενώ τα υπολείμματα των πρώιμων ανθρωποειδών είναι άφθονα στην Ευρώπη και την Ανατολία, απουσιάζουν εντελώς από την Αφρική έως ότου εμφανίστηκε ο πρώτος ανθρωπίνης εκεί πριν από περίπου επτά εκατομμύρια χρόνια.
«Αυτά τα νέα στοιχεία υποστηρίζουν την υπόθεση ότι τα ανθρωποειδή προέρχονται από την Ευρώπη και διασκορπίστηκαν στην Αφρική μαζί με πολλά άλλα θηλαστικά πριν από 9 έως 7 εκατομμύρια χρόνια, αν και δεν το αποδεικνύει οριστικά. Για αυτό, πρέπει να βρούμε περισσότερα απολιθώματα από την Ευρώπη και την Αφρική μεταξύ 8 και 7 εκατομμυρίων ετών για να δημιουργήσουμε μια οριστική σύνδεση μεταξύ των δύο ομάδων».
Γεωδίφης με πληροφορίες από το Communications Biology
περισσότερα,
1.https://www.artsci.utoronto.ca/news/new-ancient-ape-challenges-story-human-origins#:~:text=A%20new%20fossil%20ape%20from,and%20seven%20million%20years%20ago.
2.Ayla Sevim-Erol et al, A new ape from Türkiye and the radiation of late Miocene hominines, Communications Biology (2023). DOI: 10.1038/s42003-023-05210-5
