Κανονισμοί διαφωνίας γειτόνων από την αρχαία Αίγυπτο

Ξύλινο ομοίωμα σπιτιού από τον τάφο του Meketre.Μοντέλο DD JF24 Egypt Gutters(© The Metropolitan Museum of Art/Πηγή εικόνας: Art Resource, NY)

Δεν έβρεχε συχνά στην αρχαία Αίγυπτο , αλλά όταν έβρεχε, λέει η αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης Aneta Skalec, μπορούσε να πέσει τόσο βίαια που να οδηγήσει σε νομικές διαμάχες μεταξύ γειτόνων. 

Η Skalec εξέτασε έναν πάπυρο γνωστό ως Demotic Legal Code of Hermopolis West, ο οποίος καταγράφηκε την εποχή του Κώου φαραώ Πτολεμαίου Β' Φιλαδέλφου (βασίλευσε 285–246 π.Χ.), αν και η προέλευσή του είναι πιθανή αιώνες νωρίτερα. Το έγγραφο περιέχει την πιο εκτεταμένη γνωστή συλλογή αιγυπτιακών νόμων, πολλοί από τους οποίους αφορούν τη μίσθωση ακινήτων και τους κανόνες κληρονομιάς. «Μεταξύ των διαφόρων κανονισμών, βρίσκουμε αυτούς που αφορούν διαφωνίες γειτονίας», λέει η Skalec. «Έμεινα έκπληκτη όταν συνάντησα τους κανονισμούς σχετικά με τη βροχή». 

Ένα απόσπασμα ορίζει πώς να χειριστείτε μια καταγγελία που υποβάλλεται από κάποιον του οποίου το σπίτι πιτσιλίζεται από το νερό της βροχής που εκκενώνεται από τη στέγη του γείτονά του. Το έγγραφο δίνει εντολή στους δικαστές να αξιολογήσουν οι ίδιοι την κατάσταση ρίχνοντας νερό μέσα από τις υδρορροές του γείτονα για να διαπιστώσουν εάν το παράπονο του ενάγοντα είναι έγκυρο. Εάν κρίνουν ότι είναι, τότε το σύστημα αποχέτευσης του παραβάτη θα πρέπει να αποκλειστεί. 

Το κείμενο είναι αινιγματικό, εν μέρει επειδή δεν υπάρχουν γνωστά παραδείγματα συστημάτων αποχέτευσης ομβρίων υδάτων όπως αυτό που περιγράφεται στον νομικό κώδικα. Πολύ λίγα αρχαία αιγυπτιακά σπίτια που έχουν ανασκαφεί διατηρούν τους επάνω ορόφους ή τις στέγες τους—σπάνια σώζονται επειδή θα είχαν κατασκευαστεί από ξύλο, κλαδιά και φύλλα. «Αρχικά, δεν μπόρεσα να βρω αρχαιολογικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη παρόμοιων βροχοπτώσεων στην Αίγυπτο», λέει η Skalec. «Αυτό με παρακίνησε να εμβαθύνω στο θέμα».

Η Skalec παρατήρησε ότι ορισμένοι από τους αιγυπτιακούς ναούς, όπως ο ναός του Edfu στη νότια Αίγυπτο και ο ναός του Hathor στο Dendera στο κέντρο της χώρας, έχουν υδάτινους πόρους, συχνά σε σχήμα κεφαλής λιονταριού, σχεδιασμένους να διοχετεύουν το νερό της βροχής από τις στέγες τους. Αν και αυτά τα στοιχεία δεν είναι απολύτως ανάλογα με τα στόμια που περιγράφονται στον νομικό κώδικα, υποδηλώνουν ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι γνώριζαν το είδος των ζητημάτων που θα μπορούσαν να προκύψουν από τις έντονες βροχοπτώσεις.

DD JF24 Αιγύπτιος ναός με υδρορροή από κεφάλι λιονταριού, Dendera, Αίγυπτος. (Φωτογραφία  Magica/Alamy).

Η καλύτερη απόδειξη για τον τύπο του συστήματος υδρορροών που μπορεί να προκάλεσε το νομικό ερέθισμα που αναφέρεται στον δυτικό πάπυρο της Ερμόπολης μπορεί να βρεθεί σε μικρά μοντέλα αιγυπτιακών σπιτιών που κατατέθηκαν σε τάφους. Παραδείγματα αυτών των μοντέλων ανακαλύφθηκαν στον τάφο του Meketre, ενός βασιλικού διαχειριστή του Μεσαίου Βασιλείου (περίπου 2030–1640 π.Χ.) που θάφτηκε στη Θήβα γύρω στο 1980 π.Χ. Στον τάφο του, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν 24 ξύλινα μοντέλα που απεικονίζουν σκηνές της καθημερινής ζωής. Ανάμεσά τους και ένα μοντέλο σπιτιού, πιθανώς του Meketre. Η πρόσοψη του μοντέλου με κιονοστοιχία έχει μια επίπεδη οροφή με τρία σαφώς προεξέχοντα στόμια βροχής σε σχήμα U που φαίνονται παρόμοια με τα προσβλητικά χαρακτηριστικά που περιγράφονται στον κώδικα. 

Αφού ανέλυσε τη μινιατούρα, η Skalec διαπίστωσε ότι κατά τη διάρκεια έντονων βροχοπτώσεων, το νερό που ορμούσε από αυτά τα στόμια θα μπορούσε να είχε εκκενωθεί με τέτοια δύναμη και σε τέτοια απόσταση που θα είχε εκτοξευθεί σε γειτονικές ιδιοκτησίες, οι οποίες συχνά χωρίζονταν από μόνο δρόμο σε πλάτος ενός μέτρου. «Δεν υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι ο κώδικας ρυθμίζει ένα καθαρά θεωρητικό γεγονός», λέει η Skalec. «Τέτοιο πιτσίλισμα ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνο λόγω του γεγονότος ότι τα αιγυπτιακά σπίτια ήταν φτιαγμένα από τούβλο, τα οποία δεν ήταν ανθεκτικά και δεν ήταν πολύ ανθεκτικά στο νερό». Φαίνεται ότι οι Αιγύπτιοι ιδιοκτήτες σπιτιού είχαν δίκιο να φοβούνται για τη δομική ακεραιότητα των σπιτιών τους και να επικαλεστούν τις υποθέσεις τους ενώπιον των δικαστηρίων, μήπως τα σπίτια τους ξεπλυθούν από την αμέλεια των γειτόνων τους.

Γεωδίφης 

Άρθρο του JASON URBANUS

https://www.archaeology.org/issues/538-2401/digs/11956-egypt-guidelines-gutters