Τα «πρωταπριλιάτικα» Ιλάρια
Η Κυβέλη στον θρόνο της, με λιοντάρι και στέμμα, 50 μ.Χ. Πηγή: Μουσείο Getty.
Λένε ότι η Πρωταπριλιά των αρχαίων, στην αρχαιοελληνική εκδοχή της συνδέεται με την Αθήνα, την Ελευσίνα και τη Ρώμη.
Η Ιλαρία η αρχαία Πρωταπριλιά, στον ρωμαϊκό κόσμο ήταν ημέρα διασκέδασης, ψυχαγωγίας, πειράγματος και και ατυρόχρονο αγαλλίασης στη λατρεία Κυβέλης-Άττη και στη λατρεία Ίσιδας-Όσιρη, 25 Μαρτίου και 3 Νοεμβρίου, αντίστοιχα.
Μια άγνωστη ιστορία συνδέει τα πρωταπριλιάτικα αστεία, ψέματα με τα Ελευσίνια Μυστήρια[Μουσείο Κοτσανά].
Τα αρχαία Ιλάρια ήταν σημαντικά καθώς προετοίμαζαν τους μύστες για την τελική συμμετοχή τους στη γιορτή των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Όταν η νύμφη Ιάμβη συνάντησε τη θεά Δήμητρα στην αρχαία πόλη της Ελευσίνας, κατάφερε να παρηγορήσει με αστείο τη λυπημένη θεά για τον χαμό της αγαπημένης της κόρης. Η Μεγάλη Θεά όταν άκουσε το αστείο, κατάφερε για λίγο να γελάσει και να ξεχάσει τον πόνο της.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές της ιστορίας της σχέσης της θεάς Κυβέλης με τον Άττις. Σε ορισμένες εκδοχές, η Κυβέλη είναι και η ερωμένη και η μητέρα του Άττη ενώ άλλες την απεικονίζουν μόνο ως ερωμένη του .Κάθε ιστορία τους, ωστόσο, διαθέτει το αξιομνημόνευτο στοιχείο του αυτοευνουχισμού του Άττις.
Το φεστιβάλ της Κυβέλης διαρκούσε μέρες για να τιμηθεί ο γιος και εραστής της Άττις: Στις 15 Μαρτίου, παρουσιαζόταν το εύρημα του από την Κυβέλη ανάμεσα στα καλάμια στην όχθη του ποταμού Γάλλου. Στις 22 Μαρτίου, ο αυτοακρωτηριασμός του Αττη. Στις 24 Μαρτίου, νηστεία και πένθος για τον θάνατό του. Και στις 25 Μαρτίου, η Ιλαρία, που χαίρεται για την ανάστασή του. Μερικές από τις δραστηριότητες στην Ιλάρια έμοιαζαν με αυτές που σχετίζονται με την Πρωταπριλιά.
Ο Άττις ήταν ένας θεός της βλάστησης και ο αυτοακρωτηριασμός, ο θάνατος και η ανάστασή του αντιπροσωπεύει τους καρπούς της γης, οι οποίοι πεθαίνουν το χειμώνα για να αναστηθούν ξανά την άνοιξη. Στην τέχνη ο Άττις εκπροσωπούνταν συχνά ως νέος, με το χαρακτηριστικό φρυγικό σκουφάκι και παντελόνι.
Η πρώτη λατρεία του Άττη ξεκίνησε γύρω στο 1250 π.Χ. στο Δίνδυμον [σημερινό Murat Dağı του Gediz, Kutahya, Μικρά Ασία]. Αρχικά ήταν μια τοπική ημι-θεότητα της Φρυγίας, που συνδέθηκε με τη μεγάλη φρυγική εμπορική πόλη Πεσσινούντα, η οποία βρισκόταν κάτω από το όρος Άγδος, τον δαίμονα όπως τον πρωσοποιούσαν.
Όταν η γειτονική Λυδία κατέλαβε την Φρυγία, η λατρεία του εξαπλώθηκε. Ο Άττις λέγεται ότι εισήγαγε στη Λυδία τη λατρεία της Θεάς Μητέρας Κυβέλης, προκαλώντας τη ζήλια του Δία, ο οποίος έστειλε έναν αγριογούρουνο για να καταστρέψει τις λυδικές καλλιέργειες.
https://www.britannica.com/topic/Hilaria-Greco-Roman-festival
https://www.archaiologia.gr/blog/2024/03/29/%ce%b9%ce%bb%ce%ac%cf%81%ce%b9%ce%b1-%ce%b7-%cf%80%cf%81%cf%89%cf%84%ce%b1%cf%80%cf%81%ce%b9%ce%bb%ce%b9%ce%ac-%cf%84%ce%b7%cf%82-a%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%b9%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b1%cf%82/
https://kotsanas.com/to-mouseio/
https://www.history.com/topics/holidays/april-fools-day
