Ο Ατλαντικός Ωκεανός μπορεί «σύντομα» να αρχίσει να κλείνει
Το Στενό του Γιβραλτάρ παρέχει ένα φυσικό φυσικό εμπόδιο μεταξύ των χωρών της Ισπανίας (βόρεια) και του Μαρόκου (νότια). Σε γεωλογικούς όρους, το στενό των 10 μιλίων (16 χιλιομέτρων) που χωρίζει τις δύο χώρες, καθώς και την Ευρώπη και την Αφρική, βρίσκεται εκεί όπου συγκρούονται οι δύο μεγάλες τεκτονικές πλάκες —η Ευρασιατική και η Αφρικανική πλάκα. Πώς αρχίζουν να κλείνουν οι ωκεανοί;
Μια νέα μελέτη , που καταφεύγει σε υπολογιστικά μοντέλα, προβλέπει ότι μια ζώνη καταβύθισης που βρίσκεται αυτή τη στιγμή κάτω από το Στενό του Γιβραλτάρ θα εξαπλωθεί περαιτέρω μέσα στον Ατλαντικό και θα συμβάλει στο σχηματισμό ενός συστήματος καταβύθισης του Ατλαντικού - ενός Ατλαντικού δακτυλίου φωτιάς. Αυτό θα συμβεί "σύντομα" σε γεωλογικούς όρους - δηλαδή σε περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια.
Οι ωκεανοί φαίνονται αιώνιοι στη διάρκεια της ζωής μας, αλλά δεν είναι εδώ για πολύ: γεννιούνται, μεγαλώνουν και μια μέρα κλείνουν. Αυτή η διαδικασία, η οποία διαρκεί μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, ονομάζεται Κύκλος Wilson. Ο Ατλαντικός, για παράδειγμα, γεννήθηκε όταν διαλύθηκε η Παγγαία, περίπου 180 εκατομμύρια χρόνια πριν, και μια μέρα πάλι θα κλείσει. Και η Μεσόγειος είναι ό,τι απομένει από έναν μεγάλο ωκεανό –την Τηθύ– που κάποτε υπήρχε μεταξύ Αφρικής και Ευρασίας.
Για να σταματήσει να αναπτύσσεται ένας ωκεανός όπως ο Ατλαντικός και να αρχίσει να κλείνει, πρέπει να σχηματιστούν νέες ζώνες καταβύθισης – μέρη όπου η μια τεκτονική πλάκα βυθίζεται κάτω από την άλλη. Αλλά οι ζώνες καταβύθισης είναι δύσκολο να σχηματιστούν, καθώς απαιτούνται πλάκες για να σπάσουν και να λυγίσουν, και οι πλάκες είναι πολύ ισχυρές. Μια διέξοδος από αυτό το «παράδοξο» είναι να θεωρήσουμε ότι οι ζώνες καταβύθισης μπορούν να μεταναστεύσουν από έναν ετοιμοθάνατο ωκεανό στον οποίο υπάρχουν ήδη –τη Μεσόγειο– σε παρθένους ωκεανούς – όπως ο Ατλαντικός. Αυτή η διαδικασία ονομάστηκε εισβολή καταβύθισης.
Αυτή η μελέτη δείχνει για πρώτη φορά πώς μπορεί να συμβεί μια τέτοια άμεση εισβολή. Το υπολογιστικό τρισδιάστατο μοντέλο που βασίζεται στη βαρύτητα προβλέπει ότι μια ζώνη καταβύθισης που βρίσκεται αυτή τη στιγμή κάτω από το Στενό του Γιβραλτάρ θα διαδοθεί περαιτέρω μέσα στον Ατλαντικό και θα συμβάλει στο σχηματισμό ενός συστήματος καταβύθισης του Ατλαντικού - ενός ατλαντικού δακτυλίου φωτιάς, σε αναλογία με την ήδη υπάρχουσα δομή στον ωκεανό. Αυτό θα συμβεί «σύντομα» από γεωλογικούς όρους – αλλά όχι πριν από περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια.
«Η εισβολή της καταβύθισης είναι εγγενώς μια τρισδιάστατη διαδικασία που απαιτεί προηγμένα εργαλεία μοντελοποίησης και υπερυπολογιστές που δεν ήταν διαθέσιμοι πριν από μερικά χρόνια. Μπορούμε τώρα να προσομοιώσουμε τον σχηματισμό του Τόξου του Γιβραλτάρ με μεγάλη λεπτομέρεια και επίσης πώς μπορεί να εξελιχθεί στο βαθύ μέλλον» εξηγεί ο João Duarte , πρώτος συγγραφέας, ερευνητής στο Instituto Dom Luiz , στη Σχολή Επιστημών του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας (Ciências ULisboa). (Πορτογαλία).
«Υπάρχουν δύο άλλες ζώνες καταβύθισης στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού – οι Μικρές Αντίλλες, στην Καραϊβική, και το τόξο της Σκωτίας, κοντά στην Ανταρκτική. Ωστόσο, αυτές οι ζώνες καταβύθισης εισέβαλαν στον Ατλαντικό πριν από αρκετά εκατομμύρια χρόνια. Η μελέτη του Γιβραλτάρ είναι μια ανεκτίμητη ευκαιρία γιατί επιτρέπει την παρατήρηση της διαδικασίας στα αρχικά της στάδια, όταν μόλις συμβαίνει», προσθέτει ο João Duarte.
Σε γενικές γραμμές, αυτή η μελέτη δείχνει ότι η εισβολή καταβύθισης είναι πιθανότατα ένας κοινός μηχανισμός έναρξης καταβύθισης σε ωκεανούς τύπου Ατλαντικού και επομένως παίζει θεμελιώδη ρόλο στη γεωλογική εξέλιξη του πλανήτη μας.
Η διαπίστωση ότι η καταβύθιση του Γιβραλτάρ είναι ακόμη ενεργή επί του παρόντος έχει επίσης σημαντικές επιπτώσεις για τη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή. Οι ζώνες καταβύθισης είναι γνωστές για την παραγωγή των ισχυρότερων σεισμών στη Γη. Γεγονότα όπως ο μεγάλος σεισμός της Λισαβόνας του 1755 αποτελούν απειλή και απαιτούν ετοιμότητα.
Γεωδίφης με πληροφορίες από το eurekalert.org
περισσότερα,
https://www.eurekalert.org/news-releases/1034561
https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/geology/article-abstract/doi/10.1130/G51654.1/634682/Gibraltar-subduction-zone-is-invading-the-Atlantic?redirectedFrom=fulltext
Αναρτήσεις
