Το ταξίδι του Ευθυμένη και η προέλευση του ονόματος Βρετανία

Το άγαλμα του Ευθυμένη του Auguste Ottin στην πρόσοψη του Palais de la Bourse, Μασσαλία.

Ήταν ο δεύτερος γνωστός αρχαίος Έλληνας εξερευνητής και έμπορος που διέσχισε τα στενά του Ηρακλή [Γιβραλτάρ] και έπλευσε την Εξωτερική Θάλασσα κοντά στις ακτές της ΒΔ Αφρικής μέχρι ένα ποτάμι που σύμφωνα με την περιγραφή του πρέπει να ήταν ο ποταμός Σενεγάλης.

Ο Εὐθυμένης ὁ Μασσαλιώτης , αρχές του 6ου αιώνα π.Χ ήταν Έλληνας εξερευνητής από τη Μασσαλία , που εξερεύνησε τη δυτική ακτή ως τη μεγάλη ακτή της Αφρικής.

Οι δημοσιευμένες μαρτυρίες του δεν έχουν διασωθεί, αλλά φαίνεται ότι ήταν γνωστές, τουλάχιστον από δεύτερο χέρι, από τον Πλούταρχο, ο οποίος γράφει «Ο Ευθυμένης συμπεραίνει ότι ο Νείλος είναι γεμάτος από τον Ωκεανό και τη θάλασσα που είναι έξω από αυτόν, ο τελευταίος είναι φυσικά γλυκός . Ο Ευθυμένης νόμιζε ότι αυτός ο ποταμός ήταν ο Νείλος, αλλά ο εν λόγω ποταμός μπορεί να ήταν η Σενεγάλη.

 Ο Σενέκας ο Νεότερος γνώριζε επίσης την αφήγηση του Ευθυμένη, την οποία ανέφερε στο Naturales quaestiones (iv.2.22) και διέψευσε, για διάφορους λόγους: Ο Ευθυμένης ο Μασσηλίας λέει ως μαρτυρία: «Περπάτησα», λέει, «την θάλασσα του Ατλαντικού. Τώρα, ο Νείλος ρέει πολύ, όσο αντέχουν οι Ετεσιανοί Άνεμοι. γιατί η θάλασσα πέφτει συνεχώς πίσω από τους συνεχείς ανέμους. Μόλις λιγοστέψουν και η θάλασσα γίνει ήρεμη, ο Νείλος κατεβαίνει με λιγότερη δύναμη. Κατά τα υπόλοιπα, το θαλασσινό νερό είναι φρέσκο ​​στη γεύση και έχει άγρια ​​ζωή παρόμοια με αυτή του Νείλου».

Μασσαλία

Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τις παροιμίες «Ἐκ Μασσαλίας ἥκεις [βγαίνεις από τη Μασσαλία»] και «Ἐς Μασσαλίαν πλεύσειας»[θα μπορούσες να πλεύσεις στη Μασσαλία] σε σχέση με όσους ζούσαν μια γυναικεία και απαλή ζωή, προφανώς επειδή φορούσαν οι άντρες της Μασσαλίας, φανταχτερές μακριές αρωματικές ρόμπες και δέσιμο των μαλλιών τους, κάτι που άλλοι Έλληνες ερμήνευσαν ως σημάδια ντροπής.

Οι Ρωμαίοι από την άλλη είχαν μια πιο θετική άποψη για την πόλη ως προπύργιο του ελληνικού πολιτισμού σε βαρβαρικά εδάφη και ως πιστό σύμμαχο της Ρώμης.

Η πόλη της Μασσαλίας  ιδρύθηκε από Έλληνες της Φώκαιας της Ιωνίας το 600 π.Χ. καθ' οδόν για να πάρουν το ασήμι από την Ισπανία. Η Φώκαια ήταν μια από τις πρώτες πόλεις-κράτη που χρησιμοποίησαν τη νέα εφεύρεση του χρήματος, ένα γεγονός που άλλαξε τον κόσμο.

Μια πρόσφατη γενετική μελέτη αποκάλυψε ένα κοινό γονίδιο δείκτη στα δείγματα που ελήφθησαν στην Προβηγκία και την Κορσική σε σύγκριση με Έλληνες των οποίων οι παππούδες και γιαγιάδες κατάγονταν από τη Φώκαια και τη Σμύρνη της Ιωνίας. Σήμερα οι αρχαιολόγοι έχουν ανασκάψει τις ελληνικές Μασσαλιώτικες πόλεις Emporion στην Ισπανία και Olbia στη Γαλλία. Η Αβινιόν έχει ελληνική τοιχοποιία στα βαθύτερα επίπεδα του Ρωμαϊκού Φόρουμ της. 

Οι αποικίες της Μασσαλίας στην Ισπανία του Emporion και της Rhodus έκοψαν επίσης ασημένια και χάλκινα νομίσματα. Οι Κέλτες και οι Ισπανοί έμαθαν το ελληνικό αλφάβητο και οι πέτρινες επιγραφές σώζονται στην Γαλλοελληνική 3ος αιώνας π.Χ.- 1ος αιώνας μ.Χ. και στην Ιβηροελληνική 4ος αιώνας π.Χ.

Προέλευση του ονόματος Βρετανία

Κατά τη δεκαετία του 320 π.Χ. ο Πυθέας της Μασσαλίας αναζήτησε την προέλευση του πολύτιμου κασσίτερου και του κεχριμπαριού. Εξερευνώντας τον Βόρειο Ατλαντικό, έκανε τον περίπλου του νησιού,  το μέτρησε και ονόμασε Βρετανία. 

Οι ανακαλύψεις του για εδάφη που έγιναν νησιά ενώνονταν στη συνέχεια με την ηπειρωτική χώρα δύο φορές την ημέρα: όπου δεν υπήρχε νύχτα μόνο φως της ημέρας: διόρθωση της θεωρίας του Εύδοξου στον Βόρειο Πόλο: ότι η γη ήταν μια σφαίρα: παγωμένες θάλασσες, φαινόταν δύσκολο να πιστέψει κανείς προκαλώντας διαμάχη εκτός από τους συναδέλφους του αστρονόμους. 

Ωστόσο, σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτά τα πράγματα είναι αληθινά. Ευτυχώς ο Πυθέας, ένας αστρονόμος, έκανε μετρήσεις σε 5 σημεία του ταξιδιού του, οι οποίες έχουν πλέον επαληθευτεί και τοποθετούν τον Πυθέα ανάμεσα στους μεγαλύτερους εξερευνητές και κυριολεκτικά έβαλαν τη Βρετανία στον χάρτη. 

Ο Πυθέας περιέγραψε τη Βρετανία με τριγωνικό σχήμα και τα τρία σημεία της ως Belerion (Land’s End, Cornwall), Orcas (Dunnet Head, Σκωτία), Kantion (South Foreland, Kent).

Αλβιώνα ήταν το παλαιότερο γνωστό όνομα για το νησί της Βρετανίας. Χρησιμοποιήθηκε από αρχαίους Έλληνες γεωγράφους από τον 4ο αιώνα π.Χ. και ακόμη νωρίτερα, οι οποίοι ξεχώρισαν το «Albion» από την Ierne (Ιρλανδία) και από μικρότερα μέλη των Βρετανικών Νήσων.

Οι Ρωμαίοι άρχισαν να χρησιμοποιούν το όνομα Βρετανία αφού το έμαθαν από τους αρχαίους Έλληνες στην ελληνιστική περίοδο.Οι Έλληνες έδωσαν στο λαό της Βρετανίας το όνομα στα αρχαία ελληνικά: Βρετανοί και χρησιμοποιήθηκε ως τοπωνύμιο Βρετανία.Το ελληνικό όνομα για τον λαό της Βρετανίας γράφτηκε επίσης ως Πρεττανοί.Αυτό το όνομα μπορεί να προήλθε από μία από τις βρυθωνικές γλώσσες της αρχαίας Βρετανίας.Το ελληνικό όνομα μοιάζει με τη λέξη για τη Βρετανία στην ουαλική γλώσσα: Prydain, η οποία προέρχεται από την παλαιά ουαλική λέξη: Priten.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.C. Gunstone,The Greek Empire of Marseille: Discoverer of Britain, Saviour of Rome, CreateSpace, 2013.

2.Βικιπαίδεια