Ένα αρχαίο κατοικημένο κέντρο της Κω που ακόμη δεν έχει αναγνωριστεί;
«Το ντοκουμέντο μας είναι επίσης σημαντικό από άλλη σκοπιά. Είναι ένα από τα λίγα ιστορικά κείμενα για την πόλη της Κω από το 366 π.Χ και το μόνο που βρίσκεται στην πόλη της Κω. Προέρχεται, είναι αλήθεια, από την κατεδάφιση ενός ιερού στο οποίο ήταν εντοιχισμένο αλλά σε κάθε περίπτωση δεν θα μπορούσε να είχε μεταφερθεί από πολύ μακριά, ούτε ένα κέντρο όπως η Κως, όπου το αρχαίο υλικό θα μπορούσε να έχει επαναχρησιμοποιηθεί.
Αυτό επιβεβαιώνει το υποτιθέμενο ήδη, ότι ακόμη και πριν από τον συνοικισμό[366 π.Χ] υπήρχε κέντρο κοντά στο σημερινό και αυτό πρέπει να ήταν ήδη η πρωτεύουσα, αφού φυσικά σε αυτή θα έχει εκδοθεί ο νομισματικός νόμος.
Το ερώτημα, που δεν σχετίζεται με πρόσφατες ανασκαφές, μπορεί να συνοψιστεί ως εξής.
Η τοποθεσία όπου βρίσκεται η σημερινή Κως, και προέρχεται από την πόλη του 366 π.Χ ήταν ήδη κατοικημένη από την μυκηναϊκή εποχή. Υπολείμματα σπιτιών βρέθηκαν χαμένα στο λόφο των Σεραγιών, και από εκεί αντιστοιχεί η νεκρόπολη που ανακαλύφθηκε λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης. Στα μυκηναϊκά σπίτια των Σεραγιών έχουν στηθεί τάφοι γεωμετρικής ηλικίας. Το οποίο σημαίνει ότι η κατοικημένη περιοχή είχε μετακινηθεί εκείνη την εποχή! Σίγουρα όχι πολύ, ωστόσο: ας θυμηθούμε ότι κοντά στην Κω είναι το μόνο σχετικά καλό λιμάνι του νησιού, επίσης πιο προστατευμένο από την άλλη φυσική είσοδο, τον όρμο στο Καμάρι[Κεφάλου], στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού.
Η παλαιότερη επιγραφή στην περιοχή της πόλης είναι ένα επίγραμμα από τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ: αυτό προέρχεται επίσης από κατεδάφιση: τα δύο σωζόμενα θραύσματα ήταν στην πραγματικότητα εντοιχισμένα σε ένα από τους δύο μύλους που έδωσαν το όνομα στην τοποθεσία, στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης . Έπειτα έρχονται «ό όρος» ενός ιερού του Απόλλωνα Πυθίου, δημοσιευμένη από τον R Herzog, από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ: εντοιχισμενη στην εκκλησία του Αγ.Ιωάννη 7 Βήματα στην πόρτα του ορθόδοξου νεκροταφείου. Επομένως και αυτό είναι εκτός πόλης. Οι παλαιότερες επιγραφές από την περιτειχισμένη πόλη είναι φυσικά μεταγενέστερες του συνοικισμού αλλά η εύρεση τριών προηγούμενων ντοκουμέντων, τα οποία θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν και ως οικοδομικό υλικό, στην περιοχή της πόλης ή σε άμεση γειτνίαση, βεβαιώνει καλά ότι κοντά πρέπει να βρισκόταν ένα κατοικημένο κέντρο. Το οποίο ακόμη δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί. Είναι αξιοσημείωτο ότι το κέντρο της Κω Μεροπίδος, που έπαιξε τόσο μεγάλο ρόλο στον Πελοποννησιακό πόλεμο κατά τα έτη 412-410 π.Χ, βρισκόταν ήδη συνήθως στην περιοχή αυτή. Γνωρίζουμε από την αφήγηση του Θουκυδίδη ότι η χώρα, που καταστράφηκε το 413-2 π.Χ από σεισμό, καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τον Σπαρτιάτη ναύαρχο Αστύοχο και στη συνέχεια οι Αθηναίοι έκαναν βάση για να κάνουν εισβολή στη Ρόδο, το 410 π.Χ, την οποία οχύρωσε ο Αλκιβιάδης.
Το όνομα της Κω Μεροπίδας προοριζόταν να την ξεχωρίσει από την ομώνυμη Κω Αστυπάλαια (Στράβων., XIV, σ. 657), που γενικά βρίσκεται στον κόλπο του Καμαριού, και που θα ήταν η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού. Τώρα το ντοκουμέντο μας βεβαιώνει ότι προς τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ η πρωτεύουσα βρισκόταν ήδη στην ανατολική περιοχή του νησιού, και πρέπει να ήταν η Κώς Μεροπίδα, που εμφανίζεται τόσο σημαντική στα τέλη του αιώνα.
Το πρόβλημα της «Αστυπάλαιας» παραμένει επομένως σκοτεινό: και, αν δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητήσουμε τα γραφόμενα από τον Στράβωνα, φαίνεται πολύ πιθανό η τοποθεσία στην επικράτεια αυτού που έγινε Δήμος Ισθμού και η οποία φαίνεται ότι έχει κληρονομήσει κάποια προνόμια της αρχαίας πρωτεύουσας, πρέπει να θεωρηθεί ότι μεταφέρθηκε στην ανατολική πλευρά του νησιού πριν από τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ.
Αυτή η «συγκέντρωση» είναι πολύ αρχαία, πολύ προγενέστερη από τον λεγόμενο συνοικισμό: ο R. Herzog έχει σημειώσει ότι ήδη από τον 5ο αιώνα ο ομώνυμος δικαστής ονομάζεται «μόναρχος»: και ότι στους καταλόγους των αττικών αφιερωμάτων οι κάτοικοι του νησιού παρουσιάζονται ως Κώιοι και όχι με άτομα δημοτικά, όπως αυτά της Ρόδου. Και μπορεί να προσθέσει ότι η στην Δωρική Εξάπολη εκπροσωπείται με μια φωνή, αλλά η Ρόδος φιγουράρει με αυτές των τριών πόλεων της: επομένως η συγκέντρωση είναι πολύ παλαιότερη, πιθανώς από την ίδια εποχή με τη Δωρική εισβολή;
Το ντοκουμέντο μας είναι επίσης επιβεβαίωση, δείχνει κάποια μορφή ανεξαρτησίας της Κω από την αθηναϊκή επιρροή. Ωστόσο, οι Κώοι εμφανίζονται συνήθως στους καταλόγους των συνεισφορών, για ένα ποσό που κυμαίνεται από 3 τάλαντα 3360 δραχμές έως 5 τάλαντα, και φαίνεται ότι ήταν πιστοί σύμμαχοι προς το τέλος του πολέμου.
[Έχει υπολογιστεί ότι ένα ασημένιο τάλαντο, δηλ. στην πραγματικότητα 6 χιλιάδες ασημένιες δραχμές, επαρκούσαν για την μηνιαία μισθοδοσία των 200 ανδρών που στελέχωναν μια αθηναϊκή τριήρη κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο].
Μετά το 412 π.Χ σημειώθηκαν τα επεισόδια που αναφέραμε και από τότε μέχρι τη μάχη της Κνίδου ο πολιτικός προσανατολισμός του νησιού ήταν κατά κύριο λόγο αντι-αθηναϊκός αλλά ουσιαστικά ο νους κυριαρχείται από αυτό το πνεύμα ανεξαρτησίας, το οποίο ξυπνά στον νομισματικό συμβιβασμό και το οποίο, για να αφήσουμε κατά μέρος τα ψευδοϊπποκράτεια έγγραφα, διαφαίνεται ιδιαίτερα στο επίγραμμα των Δήμων Αλεντίων (PH., 350), το οποίο δικαίως αναφέρεται στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ».
[ἄνδρας] ἔθ’ ἥρωας σέβεται πατρίς, ἀ[γλαὸν οἵτε]
[ἀμφέθεσ]αν νάσωι κόσμον ἐλευθε[ρίας],
[ἁνίκ’ Ἀθα]ναίων πολυάσπιδα καὶ πο[λύκωπα]
[τάγματα] ἀνέζευξαν τᾶσδε ἀπὸ γᾶς π[ροφυγεῖν].
Επίγραμμα για νεκρούς πολέμου. Βάση από λευκό μάρμαρο, που σώζεται στα αριστερά, τμήμα μεγαλύτερου δημόσιου ηρωισμού. Τώρα λείπει. Βρέθηκε στην Κω, στον Αγ. Γεώργιο του Πυλιού- περ. 50 π.Χ.- 50 μ.Χ κατά τους Paton-Hicks (1891) 350.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.La legge ateniese sull'unificazione della moneta. Volume 9, Part 4 of Clara Rhodos. Mario Segre.[Ο Αθηναϊκός νόμος για την ενοποίηση των νομισμάτων].
Στη σειρά Clara Rhodos, που αποτελείται από 10 τόμους και εκδόθηκε από το 1928 έως το 1941, παρουσιάζονται οι έρευνες και οι ανασκαφές στα Δωδεκάνησα, κυρίως στη Ρόδο, την Κω, τη Χάλκη και τη Νίσυρο, κατά τη διάρκεια της Ιταλοκρατίας. Η σειρά αποτελεί έκδοση του ινστιτούτου FERT, που συστήθηκε από τους Ιταλούς αρχαιολόγους το 1927. Μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα το 1948, οι δικαιοδοσίες του FERT μεταβιβάστηκαν στην Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία, και συγκεκριμένα στο Αρχαιολογικό και Ιστορικό Ίδρυμα Ρόδου, μετέπειτα Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αιγαιακών Σπουδών, το οποίο το 2014 συγχωνεύτηκε με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.
2.https://www.culture.gov.gr/el/service/SitePages/view.aspx?iID=2149
3. Koische forschungen und funde-Herzog Rudolf, 1899
Αναρτήσεις
