Γιατί και ο άριστος αν αποκτήσει εξουσία, θα αλλάξει αμέσως συμπεριφορά!

Πέρσες πολεμιστές με τόξα και βέλη.Λεπτομέρεια της ζωφόρου από το παλάτι του Δαρείου, Jastrow (2005).

Όταν καταλάγιασε η ταραχή και πέρασαν 5 μέρες, οι επαναστάτες συγκάλεσαν συμβούλιο σχετικά με την όλη κατάσταση, και είπαν πράγματα που ίσως μερικοί Έλληνες δεν θα τα πιστέψουν, αλλά είναι βέβαιο ότι τα είπαν. 

Ο Οτάνης πρότεινε ν’ αποφασίζουν οι Πέρσες οι ίδιοι για τα πολιτικά ζητήματα, λέγοντας τα ακόλουθα: 

«Η γνώμη μου είναι ότι δεν πρέπει να έχομε πλέον έναν μόνο μονάρχη. Δεν είναι ούτε ευχάριστο ούτε σωστό. Είδατε σε ποια άκρα έσπρωξε τον Καμβύση η αλαζονεία του και υποφέρατε από την υπεροψία του μάγου. Πώς, λοιπόν, η μοναρχία μπορεί να είναι κάτι που ενδείκνυται, αφού επιτρέπει στον μονάρχη να κάνει ανεξέλεγκτα ό,τι θέλει; Γιατί και ο άριστος των ανθρώπων, αν αποκτήσει τέτοια εξουσία, θα αλλάξει αμέσως συμπεριφορά. Η ισχύς του αυτή θα έχει ως επακόλουθο την υπεροψία και όσο για τον φθόνο, είναι έμφυτος στον άνθρωπο. Κι όποιος έχει αυτά τα δύο είναι γεμάτος από κακία, και πότε παραζαλισμένος από υπεροψία, πότε από φθόνο διαπράττει πολλές αδικίες, αν και ένας τύραννος δεν θα έπρεπε να νιώθει φθόνο, αφού διαθέτει όλα τα αγαθά, συμπεριφέρεται όμως με τον αντίθετο τρόπο στους υπηκόους του. Αισθάνεται φθόνο για τους καλύτερους πολίτες που βλέπει να ζουν γύρω του και χαίρεται για τους χειρότερους, αλλά είναι και πολύ πρόθυμος ν’ ακούει συκοφαντίες. Το πιο ανάρμοστο όμως από όλα είναι ότι αν κανείς τον κολακεύει με μέτρο, θυμώνει επειδή δεν είναι αρκετή η κολακεία. Αν πάλι τον κολακεύει κανείς πολύ, θυμώνει για την υπερβολή. Αλλά τώρα θα εξηγήσω το χειρότερο: Ανατρέπει πατροπαράδοτα έθιμα, βιάζει γυναίκες και σκοτώνει ανθρώπους χωρίς να τους δικάσει ενώ αν ο λαός έχει την εξουσία, τότε πρώτ’ απ’ όλα το πολίτευμα έχει το ωραιότερο όνομα: ισονομία. Επιπλέον, δεν έχει την δυνατότητα να κάνει τίποτε από όσα κάνει ο τύ­ραννος. Με κλήρο ορίζονται οι άρχοντες, οι οποίοι οφείλουν να λογοδοτήσουν και κάθε απόφασή τους πρέπει να εγκριθεί από τον λαό. Η γνώμη μου, λοιπόν, είναι να καταργήσουμε την μοναρχία και να δώσομε την εξουσία στον λαό, γιατί από τους πολλούς πηγάζει κάθε εξουσία». Αυτή ήταν η γνώμη του Οτάνη.

Ο Μεγάβυζος πρότεινε ολιγαρχία, λέγοντας τα εξής: «Τα όσα είπε ο Οτάνης για την κατάργηση της τυραννίας τα υιοθετώ κι εγώ, αλλά νομίζω ότι σφάλλει όταν σας συμβουλεύει να δώσετε την εξουσία στον λαό. Δεν είναι η καλύτερη λύση. Δεν υ­ πάρχει τίποτε πιο ασύνετο και πιο αλαζονικό από ένα απαίδευτο πλήθος. Είναι παράλογο να υποστηριχθεί ότι για ν’ αποφύγομε την αλαζονεία ενός τυράννου πρέπει να καταλήξομε στην αχαλίνωτη αλαζονεία του πλήθους. Ο τύραννος ό,τι πράττει το πράττει ενσυνείδητα, ενώ στο πλήθος δεν υπάρχει ούτε γνώση. Πώς θα μπορούσε άλλωστε, αφού δεν έμαθε τίποτε ποτέ του, ούτε ξέρει οτιδήποτε το σωστό απ’ τον ίδιο τον εαυτό του, και όταν αναμιχθεί στα πράγματα τα σπρώχνει με ασυλλόγιστη ορμή, σαν πλημμυρισμένος χείμαρρος; Όσοι, λοιπόν, θέλουν το κακό των Περσών ας προτιμούν την δημοκρατία. Εμείς ας διαλέξομε μιαν ομάδα από τους καλύτερους πολίτες και ας τους παραδώσομε την εξουσία. Θα είμαστε κι εμείς μεταξύ τους, και είναι φυσικό οι καλύτεροι πολίτες να παίρνουν τις καλύτερες αποφάσεις». Αυτή την γνώμη εξέφρασε ο Μεγάβυζος. 

Τρίτος μίλησε ο Δαρείος λέγοντας τα εξής:«Τα όσα είπε ο Μεγάβυζος για την δημοκρατία νομίζω ότι είναι σωστά, αλλά όχι και τα όσα ανέφερε για την ολιγαρχία. Έχομε τρία είδη πολιτεύματος και ας παραδεχτώ ότι και τα τρία είναι άριστα, δημοκρατία, ολιγαρχία και μοναρχία. Λέω λοιπόν ότι το τελευταίο υπερέχει από τα άλλα. Αν ο άνθρωπος που είναι μονάρχης διαθέτει αρετές, τίποτε καλύτερο δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί θα φροντίζει με τον καλύτερο τρόπο για τα συμφέροντα του λαού και όσα θα σχεδιάζει εναντίον του εχθρού θα μένουν μυστικά. Στην ολιγαρχία, όταν πολλοί προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο κοινό, δημιουργούνται, συνήθως, μεταξύ τους μεγάλες έχθρες. Ο καθένας από τους ολιγαρχικούς θέλει να είναι ο ηγέτης και να επιβάλλει την γνώμη του. Έτσι προκύπτει μεταξύ τους αντιπαλότητα που γεννάει επαναστάσεις κι από τις επαναστάσεις οδηγούνται σε φόνους κι από τους φόνους ξεπηδάει η μοναρχία, και αυτό σημαίνει ότι αυτή είναι το κα­ λύτερο πολίτευμα. Αν πάλι ο δήμος έχει την εξου­σία, είναι αδύνατον να μην εξαχρειωθεί· και η εξαχρείωση στην δημοκρατία δεν οδηγεί σε έχθρες, αλλά σε φιλικούς δεσμούς ανάμεσα στους φαύλους πολίτες, γιατί αυτοί πρέπει να συνεννοούνται ώστε να μπορούν να δρουν. Και αυτό εξακολουθεί έως την ημέρα που θα εμφανιστεί κάποιος επικεφαλής του δήμου και θα τους καταδιώξει. Για την επιτυ­χία του αυτή τον θαυμάζει το πλήθος και ο θαυμα­σμός τον αναδεικνύει ηγέτη. Είναι, λοιπόν, και αυ­ τό απόδειξη ότι η μοναρχία είναι το καλύτερο πο­λίτευμα. Αλλά για να τα πει κανείς όλα με μια λέξη, πώς μας δόθηκε η ελευθερία και ποιος μας την έδωσε; Ο δήμος; Η ολιγαρχία; Ή ένας μονάρχης; Πιστεύω, λοιπόν, ότι αφού η ελευθερία μάς δόθηκε από έναν άνθρωπο[εννοεί τον Κύρο],  πρέπει να διατηρή­σομε την μοναρχία και, εκτός απ’ αυτό, να μην καταργήσουμε τους πάτριους νόμους που είναι εξαίρετοι. Δεν θα είναι καλύτερα».

Αυτές οι 3 γνώμες διατυπώθηκαν και οι άλλοι 4 συνωμότες υποστήριξαν την γνώμη του Δαρείου.

Όταν ο Οτάνης, που ζητούσε δημο­κρατία για τους Πέρσες, είδε ότι απορρίφθηκε η άποψή του, μίλησε πάλι και είπε: «Σύντροφοι, είναι φανερό ότι ένας από εμάς πρέπει να αναδειχθεί βασιλιάς, είτε με κλήρο είτε με την ψήφο του περ­σικού λαού, είτε με όποιον άλλο τρόπο. Όσο για μένα δεν θα φιλοδοξήσω να συναγωνισθώ μαζί σας, γιατί δεν θέλω ούτε να εξουσιάζω ούτε να εξουσιαζομαι. Και αποσύρομαι με αυτόν τον όρο, να μην έχει εξουσία επάνω μου, καθώς και στους απογόνους μου, όποιος από σας ανακηρυχθεί βασιλιάς». Αφού τα είπε αυτά και οι άλλοι έξι δέχτηκαν, δεν συναγωνίστηκε μαζί τους και απομακρύνθηκε. Και σήμερα ακόμα η οικογένειά του είναι στην Περσία η μόνη ελεύθερη και δέχεται μόνο όσες διαταγές θέλει, χωρίς όμως να παραβαίνει τους νόμους των Περσών.

Οι υπόλοιποι σκέφθηκαν ποιος θα ήταν ο δικαιότερος τρόπος να αναδείξουν βασιλιά. Αποφάσισαν, όμως, σε περίπτωση που θα γινόταν βασιλιάς κάποιος άλλος από τους 7, να δώσουν στον Οτάνη και στους απογόνους του προνόμιο, να του προσφέρεται δηλαδή κάθε χρόνο μία μηδική εσθήτα[Κατά τον Ξενοφώντα ο τρόπος ζωής των Μήδων ήταν πολυτελής, ενώ οι Πέρσες ζούσαν λιτά]  και τα πολυτιμότερα δώρα που συνηθίζονται στην Περσία. Πήραν αυτήν την απόφαση επειδή πρώτος εκείνος είχε κινητοποιηθεί, συγκεντρώνοντάς τους γύρω του. Έτσι αποφάσισαν να τιμήσουν τον Οτάνη. Για τον εαυτό τους όρισαν ότι ο καθένας τους θα μπορούσε να μπαίνει στο ανάκτορο χωρίς να τον αναγγέλλουν, εκτός εάν ο βασιλιάς κοι­μόταν με γυναίκα. Ο βασιλιάς δεν επιτρεπόταν να παντρευτεί παρά μόνο γυναίκα από τις οικογένειες των επαναστατών. Όσο για τον τρόπο που θα αναδεικνυόταν βασιλιάς ένας από τους έξι, κατέληξαν στο εξής: Θα πήγαιναν την αυγή έξω από την πόλη με τ’ άλογά τους, και όποιου το άλογο χλιμί­ντριζε πρώτο την ώρα που θα ανέτελλε ο ήλιος, αυτός θα γινόταν βασιλιάς.

Ιστορίαι του Ηροδότου, 6ος αιώνας π.Χ

[Θάλεια, Μελπομένη,Τερψιχόρη-Αγγ.Σ.Βλάχος]