«Μύλος του Λαππά», ο μεγαλύτερος της Κω;

Στο δρόμο προς το Ψαλίδι υπάρχει μία άγνωστη για τους περισσότερους τοποθεσία της Κω. Οι Ιταλοί στον τοπογραφικό τους χάρτη  σημειώνουν  το τοπωνύμιο Mulino di Lapa δηλαδή Μύλος του Λαππά. Παλιοί μου είπαν ότι εδώ υπήρχε ένας από τους σημαντικότερους μύλους του νησιού. Από καιρό έψαχνα στοιχεία για αυτόν τον μύλο «φάντασμα».

Πίστευα ότι αφού τον είχαν χαρτογραφήσει οι Ιταλοί, άρα υπήρχε. Αναζητώντας την τύχη του πέτρινου κτίσματος όσο και του ιδιοκτήτη του έμαθα αρκετά πράγματα που αξίζει να αφηγηθώ.

Ο Ι.Ζαρράφτης αναφέρει στα Κώια μία προεξοχή μεταξύ ξηράς και θάλασσας που ονομάζεται «του Λαππά» και τίποτα περισσότερο. Η ακτογραμμή της περιοχής τουλάχιστον από το 1950 έχει υποχωρήσει τουλάχιστον 15μ., άρα όσα αναφέρει ο Ζαρράφτης είναι σωστά.

Ο μύλος βρισκόταν ακριβώς πάνω στην ακτογραμμή, ή σε προεξοχή δυτικά του ρέματος Ηρακλή. Την περιοχή από τους 2 Μύλους [σημερινή Πλατεία 7ης Μαρτίου] έως την Ταβέρνα του Νέστορα οι μουσουλμάνοι Κώοι, έλεγαν «Περιβόλα».

Ο Λαππάς ήταν μεγαλοκτήμονας και από ότι μου είπαν είχε τον μεγαλύτερο μύλο της Κω, με ύψος τουλάχιστον 10μ.

Λέγεται ότι συνεχώς ο Λαππάς έβριζε, βλαστημούσε και έδειχνε έλλειψη σεβασμού προς τα θεία.Ομως, μια μέρα καθώς έβριζε,γύρισε ο μύλος και του έκοψε το χέρι.Αυτός μάλλον το πήρε σαν θεϊκό σημάδι, για να εξιλεωθεί έβαλε μία εικόνα του Πανορμίτη[Αρχ. Μιχαήλ] στον μύλο. Οι οθωμανοί πάντοτε τιμούσαν και σέβονταν τόσο τον Αη Γιώργη όσο και τον Πανορμίτη.
Φαίνεται ότι μετά το πάθημα του αποφάσισε να σεβαστεί και να μην προσβάλλει πια τους αγίους.Από τότε καθημερινά θύμιαζε τον Πανορμίτη.  Όμως μια στιγμή ο μύλος καταστράφηκε από άγνωστο λόγο. Τα χρόνια πέρασαν, ο Μύλος του Λαππά ξεχάστηκε. Μόνο το τοπωνύμιο έμεινε να θυμίζει τον πανύψηλο ανεμόμυλο που κυριαρχούσε σε αυτή την γωνιά της Κω. Αλλωστε, κανένας από τους σημερινούς κατοίκους της τοποθεσίας δεν τον είχε δει.

Η περιοχή του Λαππά πριν το 1912 ήταν πολύ διαφορετική από την τωρινή, είχε ντουλαποπήγαδο πάνω από τον σημερινό επαρχιακό δρόμο.  Τελευταία έμαθα ότι ο μύλος χάλασε και μετά το 1933 την γη πήρε ο Γιάννης Διακογιάννης. Στα ερείπια του μύλου κοντά στη θάλασσα βρήκε την εικόνα του Πανορμίτη.

Τότε άσπριζαν τις εικόνες για να τις προστατέψουν από τους Ιταλούς οι οποίοι τις απαλλοτρίωναν, με συνοπτικές διαδικασίες. Ετσι και έγινε. Ομως μετά από καιρό όταν καθάρισαν την μαρμάρινη εικόνα οι κάτοχοι της, βρήκαν τον Αρχ.Μιχαήλ.

Η εικόνα του Πανορμίτη από το 1995 και μετά φυλάσσεται στο εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού και Ασωμάτων που βρίσκεται στο Ξενοδοχείο «Νηρηίδες» ιδιοκτησίας Γεωργίου και Μαρίας Παρισίδη.Στην μαρμάρινη εικόνα είναι χαραγμένο το όνομα και η χρονιά «Γ.Λαππάς ,έτος 1836». Τι μπορεί να έγινε;

Ο Μύλος του Λαππά ήταν οθωμανικής περιόδου.Μάλλον ήταν του 15-16ου αιώνα, πιθανόν ιδρύθηκε την ίδια χρονική περίοδο με τους 2 Μύλους της Πλ.7ης Μαρτίου. Ενας τοίχος που υπάρχει δίπλα του είναι από πέτρες της Κεφάλου, Αλικαρνασσού και διάφορες άλλες από τα γύρω υψώματα. Πιθανόν ο Μύλος καταστράφηκε, από τον σεισμό του 1863 από το Ρήγμα Χάλκη που γκρέμισε τζαμιά και χριστιανικές εκκλησίες της Κω και όχι μόνο. Το επίκεντρο του σεισμού των 7.5 βαθμών απείχε μόλις 57 χλμ. από τον μύλο ο οποίος είχε θεμελιωθεί πάνω σε χαλαρά εδάφη.Ο βαρύς μύλος δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στα σεισμικά κύματα της κύριας δόνησης ενδιάμεσου βάθους, κατέρρευσε ξαφνικά. Ισως από τον σεισμό να σκοτώθηκε και ο Λαππάς. Από πέτρες του μύλου φτιάχτηκε ο τείχος που ήταν αρκετά μεγαλύτερος και τμήμα του ακόμη υφίσταται κοντά στην ακτή.

Η τοποθεσία του Λαππά σήμερα είναι τουριστική.Ομως εκτός από τον μύλο πριν από κάποια χρόνια υπήρχε ένας εντυπωσιακός κρατήρας που συχνά γέμιζε με νερό. Μία βόμβα έπεσε κοντά στα ερείπια του μύλου κατά την περίοδο της ιταλοκρατίας και άνοιξε τον κρατήρα με διαστάσεις περίπου 20μΧ1,5μ.Εκεί έπαιζαν παιδιά εως ότου κάποια μέρα μπαζώθηκε.

Γεωδίφης

Με πληροφορίες από την εκλεκτή συμπατριώτισσά μας, συγγραφέα και αρχαιολόγο Μαρία Τουλαντά-Παρισίδη και τον επιχειρηματία και φίλο Σπύρο Τουλαντά, τους οποίους ευχαριστώ ιδιαίτερα μέσα από αυτή την ανάρτηση.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Χάρτης με τα τοπωνύμια της περιοχής.

Ο τοίχος με πέτρες από τον Μύλο Λαππά.

Σε αυτή την ακτή , σε προεξοχή, υπήρχε ο μεγαλύτερος ανεμόμυλος της Κω.

Η μαρμάρινη εικόνα του Πανορμίτη, γράφει «Γ.Λάππας,έτος 1839».

Το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού και Ασωμάτων, όπου φυλάσσεται η εικόνα του Πανορμίτη, στο Ξενοδοχείο «Νηρηίδες» ιδιοκτησίας Γεωργίου και Μαρίας Παρισίδη.