«Δύο Πέτραις»
Στις αρχές του 19ου αιώνα, στο τέλος της οθωμανικής περιόδου, η πόλη ακόμη δεν έχει συνέλθει από το Μεγάλο Θανατικό όταν συμβαίνει ένα απρόσμενο και ξαφνικό γεγονός που θα αντασταστώσει εκ νέου τους Κώους.
Το ημερολόγιο έλεγε 17 Μαρτίου του 1816, ημέρα Κυριακή. Τότε γράφει ο Ζαρράφτης ότι «επισυνέβη εκτάκτως εκπυρσοκρότησις της πυριταποθήκης του φρουρίου της Κω εξ απροσεξίας από την οποία φονεύθησαν γύρω στους 28.Το έκτακτον φοβερό γεγονός επέδρασε τόσον, ώστε από τότε έμεινε η τρομερή εκείνη ημέρα ως τοπική χρονολογία των κατοίκων -Από το Κάστρο».
Περισσότερα για αυτό το φοβερό γεγονός μας άφησε στο σημειωματάριο του ο Παπά Νικόλαος Γαμβρέλλης:«Μετά την λειτουργία της Κυριακής έβαλε ο μπίμπασης[χίλιαρχος] τον νεφέρη να βγάλει ένα καρφί από το χαζινέ[αποθήκη] της πυριταποθήκης. Καθώς το έβγαζε έγινε τσιμπιρίδα και πήρε φωτιά ο τσεπχανές[αποθήκη όπλων]. Ο θόρυβος ακούστηκε στο Μποντρούμ και την Κέφαλο.Ο δε τσεπχανές βούλιαξε κι έβγαλε νερό. Στον Κερμετέ είχαν γάμο οι οθωμανοί και ξαφνικά εταράχθησαν και διέκοψαν την χαρά.Ένα παιδί που καθόταν στο λιμάνι μία πέτρα το παρέσυρε, το έριξε στη θάλασσα και πνίγηκε. Αλλα δύο παιδιά που μάζευαν πεταλίδες πλακώθηκαν από το τοίχο του κάστρου που χάλασε προς την θάλασσα.Μία Καρπαθιά που βρισκόταν μαζί με τον γιό της στην ακροθαλασσιά μόλις είχαν εξέλθει από το σκάφος φνεύθησαν από πέτρα.Σε έναν άλλο που ρουφούσε ναργιλέ ήρθε μία πέτρα και του έκοψε το πόδι.Την ίδια τύχη και ένας άλλος που καθόταν στην πόρτα του γυαλού. Μία πέτρα έφτασε μέχρι την παλιά μητρόπολη που σήμερα είναι η σχολή των αρρένων όπου καθόταν η προμάμμη μου.Ολος ο κόσμος έφυγε με αταξία στην εξοχή.»
Η έκρηξη από την εκπυρσοκρότηση της αποθήκης του οθωμανικού φρουρίου εκσφενδόνισε πέτρες του Κάστρου προς όλες τις κατευθύνσεις. Δύο από αυτές, πιθανόν ρυολιθικής σύστασης [μάλλον της Κεφάλου], αφού πέρασαν πάνω από τον οικισμό της Χώρας του μεσαιωνικού τείχους έπεσαν στο Κακό Πρινάρι, επί της σημερινής οδού Αρίστωνος, σε απόσταση περίπου 1058μ από το σημείο της έκρηξης.
Ο Ζαρράφτης για την τοποθεσία μας λέει:«...διασταυρώνει οδόν άγουσαν από τα Πυθαράκια της χώρας δια πολλών ένθεν και εκείθεν κήπων έως αυτού.Εις το Διασταύρωμα τούτο κατάκεινται δύο υπέρογκοι πέτραι,εξ ών το μέρος τούτο ονομάζεται Δυό Πέτρες.Εντεύθεν άγει προς Ανατολάς,οπόθεν άρχεται η μικρά τουρκική συνοικία Καπάκ-Πρινάρ (χονδρό πρινάρι) και διασχίζουσα τούτο εξέρχεται εις τον Πλατύν ποταμόν,ενώ άλλη οδός ανέρχεται προς Νότον εις τους εξοχικούς πύργους».
Την τοποθεσία όπου έπεσαν οι 2 πέτρες σημειώνει στον χάρτη του ο R.Herzog το 1908[πάνω γραφικό].
Πριν από καιρό αναζήτησα αυτές τις πέτρες γεωαναφέροντας τον χάρτη του Γερμανού αρχαιολόγου και προσαρμόζοντας τον στην σημερινή πραγματικότητα της πόλης. Η τοποθεσία έδειξε οδό Αρίστωνος εκεί όπου τέμνει το γεφύρι του Ρ.Αναβολιά.
Ωστόσο, δεν μπόρεσα να βρώ τις 2 πέτρες του Κάστρου εκεί όπου υπήρχαν πριν από λίγα χρόνια όπως μου είπαν κάτοικοι της περιοχής.
Την επιβεβαίωση μου έδωσαν, ένας δεινός περιηγητής του νησιού ο συγγραφέας Θεοδόσης Διακογιάννης όπως και ο καθηγητής Αχιλλέας Κουτσουράδης. Τους ευχαριστώ και τους δύο για τις πολύτιμες πληροφορίες τους.
Μετά από 100 χρόνια και βάλε από τα Πυθαράκια με το ποδήλατο μου ακολούθησα την διαδρομή του Ζαρράφτη [που βρίσκεται μέσα στο ανατολικό τμήμα του αρχαίου τείχους της πόλης] κατευθυνόμενος προς τους πέτρινους πύργους του Καπάκ Πριναριού, τέλος έφτασα στο γεφύρι του Ρ.Αναβολιά.Πόσο ωραίο θα ήταν να αντίκρυζα ξανά τις ξακουστές «Δύο Πέτραις» του Herzog.
Πηγές:
1.Κώια-Ιακ.Ζαρράφτης,1921
2.Τοπογραφικός χάρτης Κω-Herzog R.-Schazmann P, 1908[βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης]
3.Παιδί της Ρέας
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Η γεωγραφία της μεγάλης έκρηξης του 1816.
Τοποθεσία Δύο Πέτρες, στο Κακό Πρινάρι.
Ο εσωτερικός περίβολος του Κάστρου του 15ου αιώνα, στις αρχές της ιταλοκρατίας. Με το βελάκι σημειώνεται ο χώρος έκρηξης της οθωμανικής πυριταποθήκης της 17ης Μαρτίου του 1816, από την οποία σκοτώθηκαν 28 συμπατριώτες μας. Πέτρες από αυτό το σημείο εκτοξεύθηκαν και έπεσαν στο Κακο Πρινάρι, από τότε η τοποθεσία ονομάζεται 2 Πέτρες.