Τρίωψ, Κριός και Λέων
Ο Λέων της Κνίδου κατά την διάρκεια της μεταφοράς του στο Βρετανικό Μουσείο από τον αρχαιολόγο C. Newton .
Είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτό ότι στο νησάκι Κάβο Κριός, γίνονταν οι ξακουστοί Δωρικοί Αγώνες, εξετάζοντας την γεωλογία του. Το ασβεστολιθικό δάπεδο, οι απότομες βραχώδεις πλαγιές και η μικρή επίπεδη επιφάνεια εξαιτίας των ρηγμάτων δεν αφήνουν περιθώρια για μία τέτοια υπόθεση.
Το νησί είναι μακρόστενο [μήκος 1350μ. και πλάτος 330μ.] και βραχώδες, χτυπημένο από ενδογενείς δυνάμεις που έχουν αφήσει ουλές στην επιφάνεια του. Φτάνει σε υψόμετρο 77μ. και στο δυτικό τμήμα του μία απότομη πλαγιά καταλήγει στη θάλασσα. Προσφέρει τέλεια προστασία στον ισθμό της Ελληνιστικής Κνίδου από ανέμους που προέρχονται από τα βορειοδυτικά.
Εως σήμερα η ακριβής θέση του Τριόπιου παραμένει άγνωστη. Τα τελευταία χρόνια στη θέση Emecik,ανατολικά της σημερινής πόλης Datca, βρέθηκε ένας μεγάλος ελληνιστικός ναός του Απόλλωνα, ο οποίος μέχρι στιγμής δεν επιβεβαίωνει την υπόθεση ότι εκεί τελούνταν οι διάσημοι αγώνες.
Ο Ηρόδοτος, από την γειτονική Αλικαρνασσό, αναφέρει ότι η Κνίδος αποικίστηκε από τους Λακεδαίμονες. Τα κυριότερα αρχαιολογικά ευρήματα και τα ερείπια που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα χρονολογούνται από τον 7ο ή 8ο αιώνα π.Χ. Νεότερες έρευνες που βασίζονται σε επιγραφικά ευρήματα, υποδηλώνουν ότι η Κνίδος είχε δύο αστικά κέντρα, ένα στο Tekir και ένα στο Burgaz. Το δεύτερο αποτελεί το αρχαϊκό και κλασικό διοικητικό κέντρο και το πρώτο το ελληνιστικό με την ρωμαϊκή πόλη που είναι γνωστή κυρίως από τις ανασκαφικές έρευνες.
Όμως τα αρχαιολογικά στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας είναι ελάχιστα σε ότι αφορά την γη του Τρίοπα. Η γεωμυθολογία ίσως μπορεί να βοηθήσει στην αναζήτηση της πάτριας γης του.
Σύμφωνα με την μυθολογία ο Τρίοπας, γιος του θεού των φυσικών καταστροφών[Ποσειδώνα] και πατέρας του Πελασγού, διαφεύγει σε ακρωτήρι της Καρίας το οποίο θα πάρει το όνομά του και θα ιδρύσει την πόλη της Κνίδου.
Το άγαλμα του Τρίοπα με το άλογο του στους Δελφούς, ως προσφορά των Κνιδίων, υποδηλώνει ότι πρόκειται για πολύ παλιά ιστορία.
Το 530 π.Χ εμφανίζεται το λιοντάρι στην Κνίδο, ως σύμβολο του Απόλλωνα στο εμπροσθότυπο αργυρού νομίσματος της πόλης με οπισθότυπο την κεφαλή της Αφροδίτης.
Ωστόσο, ο Διόδωρος μιλάει για έναν προηγούμενο οικισμό του Τρίοπα. Ο πανόπτης Τρίωψ, που θεωρείται Πατριάρχης των Κώων, κατάγεται από την αρχαία Κνίδο.
Το 2.900 με 2.100 π.Χ γίνονται οι πρώτες μετακινήσεις του αυτόχθονα Πελασγικού κόσμου που οφείλονται κυρίως σε γεωπεριβαλλοντικούς παράγοντες.
Το 1.090 π.Χ φτάνουν Δωριείς στην χερσόνησο της Κνίδου. Το Τριόπιο ως τοπωνύμιο εμφανίζεται λίγο πριν την κάθοδο των Δωριέων στην Κνίδο. «Τριοπικό ιερόν Ηρόδοτος πρώτη» αναφέρει στο λεξικό του ο Στέφανος ο Βυζάντιος.
Εκτός από την Κνίδο η βασιλεία του μυθικού Τρίοπα συναντάται και στην Κω όπου υπάρχουν πελασγικά κτίσματα στην «ανατολική άκρη της πρωτοκατοικηθήσας νήσου» σύμφωνα με τον Ιάκωβο Ζαρράφτη.
Ο Τρίωψ, ο Λέων και ο Κριός μεταξύ τους έχουν στενή σχέση. Στο πρόσωπο του Κριού κρύβεται ο δωρικός θεός «Κριός-Καρνείος». Ο γίγαντας Κριός θεωρείται προδωρική θεότητα δηλαδή, παρατηρείται πριν την κάθοδο των Δωριέων. Τον «Κριό» τον λάτρευαν, αρχικώς, με τη μορφή Κριαριού. Σε αυτό συνηγορεί το «Καρνείος»,από το κάρνος που σημαίνει κριάρι. Αργότερα ταυτίζεται με τον «Καρνείο Απόλλωνα» των Δωριέων που συναντάται στην Αλάσαρνα,τον Κυπάρισσο, ίσως στον Άγιο Φωκά και τέλος στο Ασκληπιείο Κω.
Ο Τρίοπας συγγενεύει με τους γηγενείς Κάρες και τους Πελασγούς ως εκ τούτου σχετίζεται με την αρχαία λατρεία του Ποσειδώνα.
Το νεότερο Κάβο Κριός των Δωριέων με την λατρεία του Απόλλωνα μάλλον εμφανίζεται στο τέλος των Καριέων.
Ο Λέων άν και απολλώνιος, υιοθετείται και στην λατρεία της Αφροδίτης. Το εντυπωσιακό μνημείο που συναντάται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο αποτελεί το τελευταίο σύμβολο ενός τόπου που φτάνει δειλά στο τέλος του.
Οι Πελασγοί από την Μικρασία και την ηπειρωτική Ελλάδα πέρασαν στην Κω και κάποιοι από αυτούς κατοίκησαν στα υψώματα του Αγίου Φωκά όπου ίδρυσαν μία πανάρχαιη ακρόπολη.
Οι Τριοπίδες από την αρχαία Κνίδο και όχι από το Κάβο Κριός θα βρεθούν στη ανατολική Κω το 2.000 π.Χ. υπό την καθοδήγηση του Τρίοπα όπου ιδρύουν το Τρίοπο.
Δεν θα μπορέσουν να επεκταθούν σε όλο το νησί άν και η τοπική παράδοση παρουσιάζει τους Τριομάτιδες ως οξυδερκείς, ανδρείους όπως τους δράκους. Μετά τον θάνατο του Τρίοπα αναλαμβάνει ο γιος του [Μέρωψ] ο οποίος επεκτείνει την κατάκτηση σε όλο το νησί και το ονομάζει Μεροπίς.
Προκαλεί εντύπωση πως σε έναν τόσο ενεργό γεωλογικά τόπο όπως το Τριόπιο ή στο Τρίοπο, κοντά στο νεότερο ηφαιστειακό κέντρο του Αιγαίου, δεν έχει βρεθεί ένας προδωρικός ναός αφιερωμένος στον Ποσειδώνα.
[Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο e-book «Παιδί της Ρέας»]
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Αρχαίο νόμισμα της Κω [3ου αιώνα π.Χ; ]με την κεφαλή του κριαριού [Φωτογραφία από το διαδίκτυο].
Ο Λέων της Κνίδου στο Βρετανικό Μουσείο .
Κνιδία Χερσόνησος[Φωτογραφία από το διαδίκτυο] .
Ο Φάρος στο Κάβο Κριός[Φωτογραφία-Μ.Μαστρογιώργης]
Το νησάκι Κάβο Κριός στην Χερσόνησο της Κνίδου
Τα τοπωνύμια και ο Ναός του Απόλλωνα στη Ανατολική Κνίδο.
Σε αναπαράσταση το γειτονάκι μας, η Κνίδος του 2ου αιώνα π.Χ. Πηγή-BALAGE BALOGH ARCHAEOLOGY ILLUSTRATED.