Το φάντασμα της φωτιάς στοιχειώνει τις υδάτινες οδούς για χρόνια...
Με τις φωτιές στη Χίο σε εξέλιξη και από ότι φαίνεται το καλοκαίρι ακόμη πιο δύσκολο για τα νησιά μας, εδώ είναι κάτι που μας αφορά όλους.
Φανταστείτε μια πυρκαγιά να μαίνεται σε μια βουνοπλαγιά ας πούμε όπως πέρυσι της Καρδάμαινας . Ο καπνός υψώνεται και οι φλόγες υψώνονται. Ένα αεροσκάφος ρίχνει έντονο κόκκινο επιβραδυντικό φλόγας . Είναι μια δραματική, συχνά επικίνδυνη σκηνή. Αλλά η απειλή για τα αποθέματα νερού μόλις ξεκινά και τίποτα δεν έχει τελειώσει με το σβήσιμο της φωτιάς.
Αφού διαλυθεί ο καπνός, η κληρονομιά μιας πυρκαγιάς μπορεί να στοιχειώνει τα ρέματα- ποτάμια για χρόνια, θέτοντας σε κίνδυνο το πόσιμο νερό.
Το καμένο έδαφος μπορεί να γίνει υδρόφοβο και σχεδόν «κηρώδες», επιτρέποντας στις βροχοπτώσεις να ξεπλύνουν γρήγορα τους ρύπους προς τα κάτω.
Αφού διαλυθεί ο καπνός, το έδαφος, το οποίο κάποτε βρισκόταν κάτω από ένα θόλο δέντρων και ένα σπογγώδες στρώμα φύλλων, είναι τώρα εκτεθειμένο. Συχνά, αυτό το έδαφος είναι απανθρακωμένο και άγονο, με τη θερμότητα να κάνει το έδαφος σχεδόν υδροαπωθητικό , σαν ένα φρεσκοκερωμένο αυτοκίνητο.
Όταν έρχονται οι πρώτες βροχές, το νερό κατηφορίζει ορμητικά για παράδειγμα από τις Καστέλλες στον Μία Ποταμό. Παρασύρει μαζί του ένα μείγμα τέφρας, χώματος και ρύπων από το καμένο τοπίο. Αυτός ο χείμαρρος ρέει κατευθείαν σε ρυάκια και στη συνέχεια κινείται από μέρη που παρέχουν πόσιμο νερό στον οικισμό κατάντη.
Όπως δείχνει μια νέα ερευνητική εργασία αυτό δεν είναι ένα βραχυπρόθεσμο πρόβλημα. Το φάντασμα της φωτιάς μπορεί να στοιχειώνει αυτές τις υδάτινες οδούς για χρόνια.
Οι επιστήμονες εξηγούν πώς οι πυρκαγιές μπορούν να μολύνουν τα αποθέματα νερού και τους τρόπους με τους οποίους μετρούν τις επιπτώσεις, όπως συνοψίζονται στη δημοσίευσή τους του 2024 από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο-Μπόλντερ.
Αυτό έχει σημασία, επειδή οι λεκάνες απορροής ιδίως οι δασικές αποτελούν την κύρια πηγή νερού για πολλές περιοχές και από τι λέει η μελέτη σχεδόν για τα 2/3 των δήμων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Καθώς οι πυρκαγιές στις δυτικές ΗΠΑ γίνονται μεγαλύτερες και συχνότερες , η μακροπρόθεσμη ασφάλεια και προστασία των υδάτινων αποθεμάτων για τις κοινότητες κατάντη διατρέχει ολοένα και μεγαλύτερο κίνδυνο.
Καταγράφοντας τη μακρά ουρά της ρύπανσης από πυρκαγιές
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι πυρκαγιές μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του νερού, αλλά δύο βασικά ερωτήματα παρέμεναν: Πόσο ακριβώς κακές είναι οι επιπτώσεις; Και πόσο καιρό διαρκούν;
Για να το ανακαλύψουν, διεξήγαγαν μια μελέτη, υπό τον συντονισμό της μηχανικού Carli Brucker . Μέσω αυτής έκαναν μία από τις πιο εκτενείς αναλύσεις της ποιότητας του νερού μετά από πυρκαγιά μέχρι σήμερα. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν χθές στο περιοδικό Nature Communications Earth & Environment.
Συγκέντρωσαν δεδομένα δεκαετιών για την ποιότητα του νερού από 245 καμένες λεκάνες απορροής στις δυτικές ΗΠΑ και τα σύγκριναν με σχεδόν 300 παρόμοιες, άκαυτες λεκάνες απορροής.
Δημιουργώντας ένα υπολογιστικό μοντέλο για κάθε λεκάνη απορροής που λάμβανε υπόψη τη φυσιολογική μεταβλητότητα της ποιότητας του νερού, με βάση παράγοντες όπως η βροχόπτωση και η θερμοκρασία, κατάφεραν να απομονώσουν τον αντίκτυπο της πυρκαγιάς. Αυτό τους επέτρεψε να δουν πόσο αποκλίνει η ποιότητα του νερού μετά την πυρκαγιά, χρόνο με το χρόνο.
Τα αποτελέσματα ήταν έντονα. Τον πρώτο χρόνο μετά από μια πυρκαγιά, οι συγκεντρώσεις ορισμένων ρύπων εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα ιζημάτων και θολότητας - η θολότητα του νερού - ήταν 19 έως 286 φορές υψηλότερα από τα επίπεδα πριν από την πυρκαγιά. Τόση ποσότητα ιζημάτων μπορεί να φράξει τα φίλτρα στις μονάδες επεξεργασίας νερού και να απαιτήσει δαπανηρή επεξεργασία και συντήρηση. Σκεφτείτε να προσπαθήσετε να χρησιμοποιήσετε ένα φίλτρο καφέ με λασπωμένο νερό - το νερό απλά δεν θα ρέει.
Οι συγκεντρώσεις οργανικού άνθρακα, αζώτου και φωσφόρου ήταν 3 έως 103 φορές μεγαλύτερες στις καμένες λεκάνες. Αυτά τα διαλυμένα υπολείμματα καμένων φυτών και εδάφους είναι ιδιαίτερα προβληματικά. Όταν αναμειγνύονται με το χλώριο που χρησιμοποιείται για την απολύμανση του πόσιμου νερού, μπορούν να σχηματίσουν επιβλαβείς χημικές ουσίες που ονομάζονται υποπροϊόντα απολύμανσης , μερικά από τα οποία συνδέονται με τον καρκίνο.
Ακόμα πιο εκπληκτικό ήταν ότι διαπίστωσαν ότι οι επιπτώσεις ήταν πραγματικά επίμονες. Ενώ οι πιο δραματικές αυξήσεις στον φώσφορο, τα νιτρικά, τον οργανικό άνθρακα και τα ιζήματα σημειώθηκαν γενικά κατά το πρώτο έως τρία χρόνια, ορισμένοι ρύποι παρέμειναν για πολύ περισσότερο χρόνο.
Τα γραφήματα δείχνουν πώς οι ρύποι παρέμειναν στα αποθέματα νερού για χρόνια μετά τις πυρκαγιές.
Ρύποι όπως ο φώσφορος, ο οργανικός άνθρακας και τα νιτρικά άλατα παρέμειναν στα αποθέματα νερού για χρόνια μετά τις πυρκαγιές. Τα διαγράμματα δείχνουν τον μέσο όρο μεταξύ όλων των καμένων λεκανών οκτώ χρόνια πριν από τις πυρκαγιές (ανοιχτό μπλε) και όλων των καμένων λεκανών μετά από πυρκαγιές (πορτοκαλί). Οι γκρι γραμμές δείχνουν τα επίπεδα κατά το έτος αμέσως μετά την πυρκαγιά. Η οριζόντια μοβ γραμμή δείχνει τα επίπεδα που θα αναμενόταν χωρίς πυρκαγιά, με βάση τα έτη πριν από την πυρκαγιά. Από Carli Brucker, et al., 2025, Nature Communications Earth & Environment.
Παρατήρησαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα αζώτου και ιζημάτων για έως και οκτώ χρόνια μετά από μια πυρκαγιά. Το άζωτο και ο φώσφορος λειτουργούν σαν λίπασμα για τα φύκια . Μια απότομη αύξηση αυτών των θρεπτικών συστατικών μπορεί να προκαλέσει άνθηση των φυκιών στις δεξαμενές, οι οποίες μπορούν να παράγουν τοξίνες και να δημιουργήσουν δυσάρεστες οσμές.
Αυτό το εκτεταμένο χρονοδιάγραμμα υποδηλώνει ότι οι πυρκαγιές αλλοιώνουν ριζικά το τοπίο με τρόπους που χρειάζονται πολύ χρόνο για να επουλωθούν. Σε προηγούμενη εργαστηριακή τους έρευνα, συμπεριλαμβανομένης μιας μελέτης του 2024 , προσομοίωσαν αυτήν τη διαδικασία καίγοντας έδαφος και βλάστηση και στη συνέχεια τρέχοντας νερό από πάνω τους.
Μια μαυρισμένη βουνοπλαγιά όπου όλα τα δέντρα έχουν καεί.Αφού οι βουνοπλαγιές καίγονται, η βροχή που πέφτει πάνω τους ξεπλένει στάχτη, απανθρακωμένο χώμα και συντρίμμια κατάντη.
Το υλικό που διαφεύγει είναι ένα κοκτέιλ άνθρακα, θρεπτικών συστατικών και άλλων ενώσεων που μπορούν να επιδεινώσουν τους κινδύνους πλημμύρας και να υποβαθμίσουν την ποιότητα του νερού με τρόπους που απαιτούν πιο δαπανηρή επεξεργασία σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού. Σε ακραίες περιπτώσεις, η ποιότητα του νερού μπορεί να είναι τόσο κακή που οι κοινότητες δεν μπορούν να αντλήσουν καθόλου νερό από τα ποτάμια, και αυτό μπορεί να δημιουργήσει ελλείψεις νερού.
Μετά την πυρκαγιά στο Μπάφαλο Κρικ το 1996 και στη συνέχεια την πυρκαγιά Χέιμαν το 2002, η εταιρεία ύδρευσης του Ντένβερ δαπάνησε περισσότερα από 27 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε διάστημα αρκετών ετών για την επεξεργασία του νερού, την απομάκρυνση περισσότερων από 1 εκατομμύριο κυβικών μέτρων ιζημάτων και υπολειμμάτων από μια δεξαμενή και την επισκευή υποδομών. Τα συνεργεία της Κρατικής Δασικής Υπηρεσίας φύτεψαν χιλιάδες δέντρα για να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των δυνατοτήτων φιλτραρίσματος του νερού του γύρω δάσους.
Μια αυξανόμενη πρόκληση για την επεξεργασία νερού
Αυτή η μακροχρόνια επίπτωση αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις μονάδες επεξεργασίας νερού που καθιστούν το νερό των ποταμών ασφαλές για πόση. Η μελέτη μας υπογραμμίζει ότι οι εταιρείες κοινής ωφέλειας δεν μπορούν απλώς να κάνουν σχέδια για μερικούς κακούς μήνες μετά από μια πυρκαγιά. Πρέπει να είναι προετοιμασμένες για πιθανώς 8 ή περισσότερα χρόνια υποβαθμισμένης ποιότητας νερού.
Διαπίστωσαν επίσης ότι το πού καίγεται μια πυρκαγιά έχει σημασία. Οι λεκάνες απορροής με πυκνότερα δάση ή περισσότερες αστικές περιοχές που κάηκαν έτειναν να έχουν ακόμη χειρότερη ποιότητα νερού μετά από μια πυρκαγιά.
Δεδομένου ότι πολλοί δήμοι αντλούν νερό από περισσότερες από μία πηγές, η κατανόηση των λεκανών απορροής που είναι πιθανό να έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα ποιότητας νερού μετά από πυρκαγιές μπορεί να βοηθήσει τις κοινότητες να εντοπίσουν τα πιο ευάλωτα μέρη των συστημάτων ύδρευσης.
Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται και περισσότεροι άνθρωποι μετακινούνται σε μέρη της εξοχής ο κίνδυνος πυρκαγιών αυξάνεται και η προετοιμασία για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες είναι ζωτικής σημασίας. Η υγεία των οικοσυστημάτων , των δασών και το πόσιμο νερό των κοινοτήτων μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένα, με τις πυρκαγιές να ρίχνουν μια σκιά που διαρκεί πολύ μετά την απομάκρυνση του καπνού.
Γεωδίφης με πληροφορίες από nature.com
περισσότερα,
Wildfires drive multi-year water quality degradation over the western United States-Carli P. Brucker, Ben Livneh, Fernando L. Rosario-Ortiz, Fangfang Yao, A. Park Williams, William C. Becker, Stephanie K. Kampf & Balaji Rajagopalan
https://www.nature.com/articles/s43247-025-02427-6
https://www.publish.csiro.au/WF/WF23050
https://www.denverwater.org/tap/legacy-colorados-largest-wildfire
https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.abc0020
https://theconversation.com/after-the-smoke-clears-a-wildfires-legacy-can-haunt-rivers-for-years-putting-drinking-water-at-risk-259118
Τα καλοκαίρια μας μετατρέπονται σε κόλαση