Η πρώτη ομαδική αντίδραση των Δωδεκανησίων κατά των Ιταλών, Ιούνιος 1912
Το παννησιωτικό συνέδριο της Πάτμου και οι αντιδράσεις των Ιταλών.
Μετά την κατάληψη των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς ολόκληρος ο πληθυσμός των κατεχομένων νησιών θα αποφασίσει να συνταχθεί επίσημα σε μια ενιαία Πολιτεία με πλήρη αυτονομία, ώστε να προετοιμάσει το έδαφος της ένωσής του με τη Μητέρα Ελλάδα. Έτσι στις 4 Ιουνίου του 1912 θα πραγματοποιηθεί στην Πάτμο με μυστικότητα Παννησιωτικό Συνέδριο με πληρεξούσιους απ’ όλα τα νησιά. Την Κω θα αντιπροσωπεύσει ο Δημογέροντας Σεβαστός Κογιόπουλος. Με ένα ιστορικό τους ψήφισμα οι Δωδεκανήσιοι θα διατρανώσουν τον προαιώνιο εθνικό τους πόθο να ενωθούν με την Ελλάδα, κηρύσσοντας αρχικά την πλήρη αυτονομία τους και ονομάζοντας το σύνολο των αυτονομούμενων νησιών «Πολιτεία του Αιγαίου».
Όρισαν, μάλιστα, ως σύμβολο της Πολιτείας αυτής «σημαίαν κυανήν μετά λευκού εν τω μέσω σταυρού και ως έμβλημα τον Απόλλωνα Ήλιον». Το ψήφισμά τους αυτό επέδωσαν στον αρχηγό των ιταλικών στρατευμάτων στη Ρόδο, με σκοπό να το διαβιβάσει προς την Ανώτατη Ηγεσία της Ιταλίας στη Ρώμη, καθώς και στις υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις.
Το Συνέδριο αυτό της Πάτμου υπήρξε η πρώτη ομαδική αντίδραση των Δωδεκανησίων κατά των Ιταλών. Έγινε, βέβαια, αφορμή να δυσαρεστηθούν οι Ιταλικές Αρχές, που αρνήθηκαν να παραλάβουν το ψήφισμα. Ωστόσο το δέχτηκαν οι Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις και ο Τύπος έκαμε μνεία και συζήτηση για τη θέληση και το φρόνημα των νησιωτών. Παράλληλα επίσης υπήρξαν και τα διαβήματα των Δωδεκανησίων της Αθήνας και της Αιγύπτου προς τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, χωρίς όμως να φέρουν κάποιο αποτέλεσμα.
Οι Ιταλοί δεν άργησαν να σκληρύνουν τη συμπεριφορά τους, ώσπου στις 18 Οκτωβρίου του 1912 θα υπογράψουν με την Τουρκία τη Συνθήκη Ειρήνης του Ouchy - Λωζάννης, σύμφωνα με την οποία τα Δωδεκάνησα παρέμεναν στην Ιταλία με τη μορφή της «υπό τύπον ενεχύρου κατοχής» μέχρι να εκπληρωθούν ορισμένες υποχρεώσεις των Τούρκων (όπως η εκκένωση της Κυρηναϊκής και της Τριπολίτιδας από τα τουρκικά στρατεύματα) και μετά θα παραχωρούνταν και πάλι στην Τουρκία.
Με τη Συνθήκη αυτή η ιταλική πολεμική (de jure belli) κατοχή της Δωδεκανήσου μεταβλήθηκε σε ειρηνική (de jure pacis), που κράτησε ως τον Αύγουστο του 1915, όταν η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Η ανήκουστη και προδοτική σε βάρος των Δωδεκανησίων Συνθήκη του Ouchy θα τους ξεσηκώσει και πάλι, ώστε με αλλεπάλληλα τοπικά Ψηφίσματά τους να εκφράσουν σθεναρά τόσο την άρνηση επαναφοράς της Τουρκικής κυριαρχίας όσο και τον απαρασάλευτο προαιώνιο πόθο της Ένωσής τους και μόνο με την Ελλάδα.
Γεωδίφης με πληροφορίες από την Ιστορία της Νήσου Κω, Β.Χαζηβασιλείου, 1990
περισσότερα,
Τι ήταν το Κοινό των Νησιωτών;