Αγροτικό χωριό Torre in Lambì,1936

Δυστυχώς ελάχιστα από τα κτίσματα των Ιταλών σε ένα πρότυπο αγροτικό οικισμό έχουν σήμερα απομείνει, ένα από αυτά βρίσκεται επί της Οδού Εθελοντών Παλαιών Πολεμιστών στην εξοχή της Κω.

Σε αυτή την τοποθεσία ο Γερμανός αρχαιολόγος R.Herzog αναζήτησε αρχικά το Ασκληπιείο βασιζόμενος στον περιηγητή Buondelmonti, του 15ου αιώνα, που άφηνε να νοηθεί ότι εκεί υπήρχε η κατοικία του Ιπποκράτη. 

Οι Ιταλοί με ειδικό νόμο την δεκαετία του ΄30 κατάφεραν να περιέλθει στο Ιταλικό Δημόσιο κάθε κτήμα που έμενε ακαλλιέργητο για 3 χρόνια με αποτέλεσμα τεράστιες εκτάσεις να απαλλοτριωθούν σε χαμηλότατες τιμές και να αποδοθούν σε Ιταλούς αποίκους που δημιούργησαν πρότυπα γεωργικά κέντρα και αξιοποίησαν την περιοχή με εγγειοβελτιωτικά έργα. Όμως η αποίκιση της περιοχής με Ιταλούς αποίκους απέτυχε επειδή οι νέοι κάτοικοι δεν μπόρεσαν να ζήσουν μακριά από τους δικούς τους και να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες συνθήκες του νησιού.

Ο οικισμός ιδρύθηκε σε μια παλιά λίμνη που αποξηράνθηκε κυρίως από ανθρωπογενή αίτια, μάλιστα ένα μεγάλο τμήμα της έχει οικοδομηθεί, αναπτυχθεί τουριστικά και σήμερα πλέον έχει εξαφανιστεί. 

Οι πρώτες προτάσεις από τους Ιταλούς για την ανάκτηση του βαλτώδη τενάγους της Λάμπης, που βρίσκεται στο βόρειο άκρο της πόλης, καταγράφηκαν σχεδόν ένα χρόνο μετά από τον σεισμό του ΄33. 

Στη συνέχεια, το 1936, δύο ιταλικά κυβερνητικά διατάγματα επικύρωσαν την απαλλοτρίωση για κοινή χρήση στην περιοχή και ορίζουν ως υπεύθυνο τον νεοσύστατο αγροτικό φορέα «Torre in Lambì» δηλαδή τον Πύργο της Λάμπης. Ένα τοπωνύμιο παρμένο από ένα χάρτη -γκραβούρα του Colonnelli. Από έναν ιστορικό χάρτη του 1696 μ.Χ της Κω που φέρει την υπογραφή του  Vincenzo Coronelli.

Την ίδια χρονιά, έγιναν εργασίες για τη διευθέτηση, την παροχή και την κατασκευή των αγροικιών που εκτείνονται σε 17 αγροκτήματα, όπου πήγαν να ζήσουν οικογένειες αποίκων της Απουλίας από τη Μολφέτα. 

Τα επόμενα χρόνια το βοηθητικό κτίριο, στρατηγικά τοποθετημένο κοντά στη βιομηχανική περιοχή της πόλης και ως εκ τούτου κοντά στη γενική αγορά φρούτων και το εργοστάσιο κονσερβοποιίας, αυξήθηκε και απαριθμούσε 18 αγροκτήματα και 20 αγροικίες το 1938 και κατέγραψε μια τελευταία επέκταση το 1940. 

Η εδαφική επέκταση της συνοικίας Torre στη Λάμπη -χωρίς λειτουργικό κέντρο, δεδομένης της εγγύτητας της πόλης- την τοποθετεί ωστόσο στα μικρά κτήματα, για τα οποία η ιταλική διοίκηση προέβλεπε την άμεση διαχείριση, ελπίζοντας στα έσοδα των αγροκτημάτων από τους αντίστοιχους ενοικιαστές. 

Οι αγροικίες χωρίζονται σε τρεις βασικές τυπολογίες που προτείνουν στοιχειώδη σχήματα μεσογειακής αγροτικής κατοικίας, ένα ανεπτυγμένο χωριό στη Λάμπη, με οικίες σε έναν όροφο που συνοδεύεται από πέργκολες, κήπους και μικρά βοηθητικά κτίρια. Η επιλογή των μειωμένων κυβικών όγκων, η απλή και γραμμική επίσημη γλώσσα, παραπέμπουν σε ένα πρωτόγονο μεσογειακό στυλ, με λειτουργική και αυθόρμητα διακοσμητική ποιότητα, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα τον ρητά λιτό τόνο των κτιρίων. 

Τα τελευταία χρόνια, ολόκληρη η περιοχή αποκατάστασης έχει αλλάξει τα χαρακτηριστικά της, υποθέτοντας έναν αμιγώς τουριστικό προορισμό: οι περισσότερες αγροικίες έχουν εξαφανιστεί ή έχουν προσαρμοστεί στις μεταβαλλόμενες ανάγκες. Η διάταξη του δρόμου που χώριζε την περιοχή παραμένει εν μέρει ευανάγνωστη και μερικά απομονωμένα σπίτια μπορούν ακόμη να εντοπιστούν.

Γεωδίφης

Πηγές:

1. Ο χαμένος Πύργος της Λάμπης

https://geogeodifhs.blogspot.com/2010/07/blog-post_5.html

2. Ιστορία των Σεισμών της Κω, 2018-2023

3.Architettura coloniale italiana nel Dodecaneso,1912-1943

4.Παλαιολίμνη του Σκανδάριου

https://geogeodifhs.blogspot.com/2016/08/blog-post.html

Ο χαμένος Πύργος της Λάμπης-Torre του Vincezo Coronelli, 1688. Από αυτή την γκραβούρα  πήρε το όνομα του ο αγροτικός οικισμός της Λάμπης. Stanchio είναι μεσαιωνικό όνομα της Κω, προήλθε από την φράση      «εις την Κω». Οι Οθωμανοί την έλεγαν Instakoy για τον ίδιο λόγο.

Η Λάμπη του Σκανδάριου σε χάρτη των Sapper-Plieninger,1920.

Αγροικία του Torre di Lambi,2023 .

Ευκάλυπτοι της Λάμπης του Σκανδάριου.