Ιταλικό Φυλάκιο του Αμπάβρη

Ένα στρατιωτικό εγκαταλελειμμένο σήμερα μνημείο με μεγάλη ιστορία που πρέπει άμεσα να συντηρηθεί, να αναδειχτεί και όχι να γκρεμιστεί όπως επιθυμούν κάποιοι συμπολίτες μας.

Στο δρόμο προς την Βουρίνα, εκεί που κάποτε τα αρχαία υδραγωγεία έφερναν νερό στην πόλη της Κω υπάρχει ένα μικρών διαστάσεων κτίσμα προορισμένο για την προσωρινή παραμονή σε αυτό ενός φρουρού.

Ένα φυλάκιο ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας της ιταλικής μονάδας πυροβολικού, που από αυτό το σημείο το 1943 χτυπούσε τους Γερμανούς οι οποίοι αποβιβάζονταν στο Μαρμάρι. Ωστόσο δεν ήξεραν ότι από τον Αγιο Ζαχαρία μια άλλη γερμανική μονάδα θα αποβιβαζόταν πίσω από τις πλάτες τους. Θα έπρεπε να διδάσκεται στις στρατιωτικές σχολές η επιχείρηση της κατάληψης της Κω από τους Γερμανούς μου είπε ο καθηγητής Αχιλλέας Κουτσουράδης.

Η σημασία της Κω για τους Γερμανούς οφειλόταν στην παρουσία του αεροδρομίου της Αντιμάχειας από το οποίο μπορούσαν να απογειωθούν αεροπλάνα και να καλύψουν ολόκληρη τη σκακιέρα των Δωδεκανήσων: στην πραγματικότητα, απείχε μόλις 40 χλμ. από τη Λέρο και 96,5 χλμ. από τη Ρόδο. 

Η κατάληψη της Κω 

Οι άνδρες του Γερμανού στρατηγού Friedrich-Wilhelm Müller ετοίμασαν ένα σχέδιο κατάληψης που ονομαζόταν «επιχείρηση Eisbär» [πολική αρκούδα] και επιτέθηκαν στο νησί, το οποίο υπερασπίστηκαν οι Ιταλοί και οι Βρετανοί, στις 3 Οκτωβρίου 1943, για να γίνουν κύριοι την επόμενη μέρα, χάρη επίσης στην αεροπορική υποστήριξη.

Μετά την παράδοση, ο Ιταλός διοικητής Felice Leggio και 89 αξιωματικοί του εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς με την κατηγορία της προδοσίας. Σύμφωνα με άλλη πηγή οι Ιταλοί αξιωματικοί ήταν 96 ή ακόμη 103, στον Λινοπότη Κω.

Την εποχή της ένταξής της στον πόλεμο, η Ιταλία κατείχε τα νησιά Ρόδο, Λέρο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Κω, Κάλυμνο, Τήλο, Νίσυρο, Σύμη, Αστυπάλαια, Λειψούς, Αγαθονήσι,Λέβιθα, Πάτμο, Καστελλόριζο και άλλα μικρότερα νησιά. 

Ο κυβερνήτης που είχε την ευθύνη για όλα αυτά ήταν από τον Αύγουστο του 1941 ο ναύαρχος Ινίγκο Καμπιόνι με έδρα τη Ρόδο, ο οποίος κατείχε και την Ανώτατη Διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων [Egeomil]. Τις πενιχρές δυνάμεις της Regia Aeronautica διεύθυνε ο Ταξίαρχος Alberto Briganti, ενώ η οργάνωση της Regia Marina ήταν πιο αρθρωμένη για προφανείς γεωγραφικούς λόγους, καθώς η περιοχή αποτελείται εξ ολοκλήρου από νησιά και θάλασσα  [Αιγαίο]. 

Η έλλειψη πληροφοριών και εντολών που ελήφθησαν μετά τις 8 Σεπτεμβρίου 1943 έφεραν τον Ινίγκο Καμπιόνι, κυβερνήτη Δωδεκανήσου, Κυκλάδων και Βορείων Σποράδων, σε δύσκολη θέση όταν η Βέρμαχτ του ζήτησε να συνεργαστεί. Ελπίζοντας στη βρετανική βοήθεια που δεν έφτασε ποτέ, ο Campioni αποφάσισε να αντισταθεί στους Γερμανούς, αλλά, παρά την αριθμητική υπεροχή των Ιταλών, στις 11 Σεπτεμβρίου έπρεπε να υψώσει τη λευκή σημαία και να παραδώσει το νησί στον πρώην σύμμαχό του. Τα υπόλοιπα στρατεύματα αφοπλίστηκαν και στάλθηκαν σε ομάδες σε στρατόπεδα φυλακών στη Γερμανία, ενώ ο Campioni, ο οποίος είχε αρνηθεί να διατάξει την παράδοση των άλλων νησιών που εξαρτώνταν από αυτόν, μεταφέρθηκε στη Γερμανία και στη συνέχεια στην Πάρμα, όπου δικάστηκε από δικαστήριο της Κοινωνικής Δημοκρατίας της Ιταλίας[Repubblica Sociale Italiana] και πυροβολήθηκε στις 24 Μαΐου 1944.

Η εκστρατεία κατά της Δωδεκανήσου ήταν μία σειρά πολεμικών γεγονότων που αναπτύχθηκαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και οδήγησαν τα ιταλο-αγγλοελληνικά στρατεύματα που στάθμευαν στα Δωδεκάνησα, στη συνέχεια στην ιταλική επικράτεια, και στο κοντινό νησί της Σάμου να παραδοθούν στα γερμανικά στρατεύματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις έγιναν σκληρές μάχες, όπως στη Λέρο, τη Ρόδο και την Κω.

Η Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1943 βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή, αλλά, όπως συνέβη με τους Πολωνούς και τους Γάλλους, ορισμένες μαχητικές μονάδες που διέφυγαν τη σύλληψη κατάφεραν να συνεχίσουν τη σύγκρουση μαζί με τους Αγγλοαμερικανούς σε επιχειρήσεις, μερικές από αυτές ενσωματώθηκαν επίσης στη βρετανική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών.

Η 50η Μεραρχία Πεζικού Regina

Οι απαρχές της ιταλικής μεραρχίας ανάγονται στην Ταξιαρχία «Regina» του Στρατού της Σαρδηνίας, που ιδρύθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1831, σε δύο συντάγματα, το 1ο και το 2ο Σύνταγμα Πεζικού. Με το διάταγμα της 11ης Μαρτίου 1926, που εισήγαγε τις τριμερείς ταξιαρχίες, συγκροτήθηκε η XXIII Ταξιαρχία Πεζικού στο 9ο και 10ο Σύνταγμα Πεζικού «Regina» με τρίτο καθεστώς το 47ο Σύνταγμα «Ferrara» της διαλυμένης Ταξιαρχίας «Ferrara». Η ταξιαρχία, με το 14ο Σύνταγμα Πυροβολικού, συνέχισε στη συνέχεια σχηματίζοντας την Μεραρχία του Μπάρι (23η). Το 1934 αυτή η μεγάλη μονάδα αναδιαμορφώθηκε ως Μεραρχία Πεζικού Murge, τίτλος που επεκτάθηκε και στην ταξιαρχία της. Το 1938 η Ταξιαρχία Murge έδωσε το 9ο και 10ο Σύνταγμα Πεζικού «Regina» στη Διοίκηση Στρατού του Βασιλικού Στρατού των Ιταλικών Νήσων Αιγαίου, η οποία έγινε κληρονόμος των παραδόσεων της Ταξιαρχίας «Regina». 

Στα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα από το 1924 η διοίκηση του συντάγματος συνέπεσε με τη διοίκηση στρατευμάτων. Από τον Οκτώβριο του 1935, με την έναρξη του πολέμου στην Αιθιοπία, η διοίκηση στρατευμάτων ανυψώθηκε σε επίπεδο ταξιαρχίας, στο 9ο, 34ο Σύνταγμα Πεζικού «Λιβόρνο» και 28ο Σύνταγμα Πυροβολικού. Την 1η Μαρτίου 1939, η Διοίκηση Στρατού ανέβηκε περαιτέρω στο επίπεδο της 50ης Μεραρχίας Πεζικού «Regina», με το 9ο και 10ο Σύνταγμα Πεζικού «Regina» και το 50ο Σύνταγμα Μεραρχίας Πυροβολικού. Επίσης ανέθεσε την 201η «Λεγεώνα της Πολιτοφυλακής Αιγαίου» και το Τάγμα αρμάτων CCCXII. 

Η μεραρχία χρησίμευε ως μόνιμη φρουρά για όλα τα ιταλικά Δωδεκάνησα. Εκτός από τη Ρόδο, τα κύρια αποσπάσματα βρίσκονταν στο Λέρο, στην Κω, στην Κάρπαθο, στην Κάσο, στην Κάλυμνο, στο Καστελλόριζο, στην Αστυπάλαια, στην Πάτμο και στο Αγαθονήσι. Ένα τάγμα του 9ου Συντάγματος Πεζικού που βρισκόταν σε φρουρά στην Κάρπαθο και το 10ο Σύνταγμα Πεζικού στάθμευσε αντ' αυτού στην Κω. Το σύνταγμα πυροβολικού βρισκόταν στη Ρόδο και επάνδρωσε τις θέσεις στο όρος Φιλέρημο και αλλού. Από την 1η Μαρτίου 1939 έως το 1942 παρέμεινε δυαδική διαίρεση, όπως απαιτείται από τους ισχύοντες κανονισμούς. Στη συνέχεια με την ίδρυση των τριμερών τμημάτων  το 1942/43 το 309 Σύνταγμα Πεζικού «Regina» ανατέθηκε στη Μεραρχία. Ανάμεσα στα καθήκοντα των μονάδων ήταν η φρουρά των αεροδρομίων Γαδουρά και Μαριτσά.

 Γεωδίφης

1.Φωτογραφίες audiovis.nac.gov.pl

https://audiovis.nac.gov.pl/search/deae50f3368d21ca1eabb74a7799a95d:6/

2.Η επιχείρηση EISBAR για την κατάληψη της Κω

  https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/03/eisbar.html

3. Τον Οκτώβρη του 1943

https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/10/1943.html

4.Παλιές φωτογραφίες της Κω/FB

5.http://www.regioesercito.it/reparti/fanteria/rediv50.htm

Η «επιχείρηση Eisbär» [πολική αρκούδα] για την κατάληψη της Κω από τους Γερμανούς τον Οκτώβρη του 1943.

Γερμανοί στην Πλατεία Ελευθερίας στο νησί της Κω μετά την κατάληψη του από τα γερμανικά στρατεύματα. Ορατό το τζαμί του Φόρου.

Απόβαση γερμανικών στρατευμάτων στο Μαρμάρι Κω. Μεταγωγικό δένει στην ακτή και στρατιωτικές μονάδες το εγκαταλείπουν.

Αλσύλιο της εκκλησίας Αγ.Παρασκευής, Γερμανός στρατιώτης με φωτοβολίδα ενημερώνει ότι η «επιχείρηση Eisbär» ολοκληρώθηκε και ότι η Κως έχει καταληφθεί από τους Γερμανούς.

Το βυθισμένο γερμανικό πλοίο από το 1943 στο Μαρμάρι της Κω σε βίντεο.Σε αυτό μπορείτε να δείτε το F 131 που βυθίστηκε στις 20.10.1943 στην ακτή του Μαρμαρίου από το βρετανικό τορπιλοβόλο MTB 307. Το μέρος έχει γίνει δημοφιλής τοποθεσία για τους τουρίστες, έτσι πολλοί άνθρωποι έρχονται εδώ κάθε έτος. Το ναυάγιο έχει σχεδόν φτάσει στην παραλία, και τώρα διαβρωμένο ,βυθίζεται όλο και περισσότερο στην άμμο από χρόνο σε χρόνο. Επί 70 χρόνια διηγείται την ιστορία του στους λουόμενους, μια ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου για την ημέρα που οι Γερμανοί αποβιβάστηκαν στην Κω και πώς βυθίστηκε 17 μέρες αργότερα.

Εθνόσημο του 10ου Συντάγματος Πεζικού "Regina", 1939. Η μάχη της Κω ήταν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα, μαζί με τη μάχη της Ρόδου και της Λέρου, της εκστρατείας των Δωδεκανήσων. Οι Ιταλοί, που μετά την ανακωχή του Cassibile είχαν αποφασίσει να παραμείνουν πιστοί στον βασιλιά Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ', έλαβαν βρετανική βοήθεια για να απωθήσουν τις δυνάμεις της Βέρμαχτ που ήθελαν να καταλάβουν το νησί, στρατηγικής σημασίας επειδή υπήρχε ένα αεροδρόμιο. Ωστόσο, η αντίσταση που προσφέρθηκε ήταν ελάχιστη και σε δύο ημέρες οι Γερμανοί ολοκλήρωσαν την κατάκτηση της Κω. Οι Ιταλοί, είχαν στο νησί:το 10ο Σύνταγμα Πεζικού της 50ης Μεραρχίας «Regina», μείον έναν ή δύο λόχους, και άλλα τμήματα πυροβολικού, για συνολικά περίπου 4.000 άνδρες με διοικητή τον συνταγματάρχη Felice Leggio. Τρεις σταθμοί επιφυλακής του ναυτικού. 4 αποτελεσματικά αεροσκάφη (δύο M.C.202, ένα G.50 και ένα C.R.42) και δύο πιλότοι της Regia Aeronautica, που αναπτύχθηκαν στο αεροδρόμιο Αντιμάχειας και αποτελούσαν  τμήμα αποσπασμένου τμήματος της 396ης μοίρας μαχητικών, που σταθμεύει στη Ρόδο.Δεν υπήρχε αντιαεροπορική άμυνα. Κατά τις πρώτες επιδρομές στην Αντιμάχεια τα μαχητικά, που έμειναν στο ύπαιθρο, καταστράφηκαν στο έδαφος, στερώντας από το νησί τη μοναδική διαθέσιμη αντιαεροπορική άμυνα. Η αντίσταση ήταν σκληρή αλλά άχρηστη. Μέλη του SBS επιβίβασαν στρατιώτες μέχρι και μια εβδομάδα μετά την παράδοση, αλλά οι περισσότεροι Βρετανοί [900 στρατιώτες για την ακρίβεια] αιχμαλωτίστηκαν. Η μοίρα των 2.100 Ιταλών αιχμαλώτων, από την άλλη, ήταν αρκετά διαφορετική: θεωρήθηκαν προδότες και οι αξιωματικοί τους, μεταξύ των οποίων και ο Felice Leggio, πυροβολήθηκαν στους βάλτους του Λινοπότη.

Σήμα της 50ης Μεραρχίας Πεζικού Regina, Βασιλικός Στρατός, Ιταλία, Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Σημαία του 10ου συντάγματος της ιταλικής Μεραρχίας Regina.Αποτελεί εθνικό ιστορικό σύμβολο για τους Ιταλούς και διασώθηκε χάριν σε μια Ελληνίδα συμπατριώτισσα μας. [Από το αρχείο της οικογένειας Κουτσουράδη και την Nelly Polizio]