Η επιχείρηση EISBAR για την κατάληψη της Κω
Στρατιωτικό τζιπ κατά την διάρκεια κατάληψης της Κω ανάμεσα σε ηφαιστειακούς τόφφους της πυροκλαστικής ακολουθίας της Κεφάλου, ηλικίας 530 χιλ. ετών.Ο ανθρώπινος ακραίος παραλογισμός απέναντι στην βιαιότητα των δυνάμεων της φύσης[Φωτογραφία-Κ.Κογιόπουλος].
Η επίθεση για την κατάληψη της Κω από τους Γερμανούς, τις πρώτες πρωινές ώρες της 3ης Οκτωβρίου 1943, έγινε σε 3 σημεία απόβασης. Οι καιρικές συνθήκες άν και αρχές Οκτώβρη ήταν κακές και ίσως γνωστές από πριν.
Η πρώτη και κύρια αποβατική ομάδα έφτασε στο Μαρμάρι, η δεύτερη στον Αγ.Ζαχαρία για να εξουδετερώσει το ιταλικό πυροβολικό και η τρίτη με τους αμφίβιους καταδρομείς αποβιβάστηκε ανατολικά από το Ακρωτήριο Τηγάνι.
Στην Κέφαλο η ομάδα του Τηγανιού έπρεπε να προστατέψει την ασφαλή ρίψη αλεξιπτωτιστών ενώ στην συνέχεια θα επιχειρούσε να καταλάβει το αεροδρόμιο της Αντιμάχειας. Η τοποθεσία του Καμαριού προτιμήθηκε επειδή περιβάλλεται από τους λόφους από ιγκνιμβρίτη και το Ζηνί.
Η λειτουργία του αλεξίπτωτου βασίζεται στην εκμετάλλευση της αντίστασης του αέρα. Με αυτό τον τρόπο οι Γερμανοί γνώριζαν ότι περιόριζαν στο έπακρο τις αιολικές δυνάμεις. Περιόρισαν την ταχύτητα πτώσης τους με την κατάλληλη επιλογή του χώρου. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε και σχεδίασε το αλεξίπτωτο το 1514 [Ατλαντικός Κώδικας].Το ηφαιστειακό Τηγάνι με την λαβή από ιγκνιμβριτες, ηλικίας 10,4 εκ.ετών, ενήργησε ως αμυντικό τείχος κατά την απόβαση.
Στο Μαρμάρι με τα αμμώδη και τα ρηχά νερά η επιχείρηση απέβλεπε στην απόβαση βαρέων όπλων και ταγμάτων πεζικού με μεταγωγικά σκάφη που είχαν αγκυροβολήσει μεταξύ Ψερίμου και νησίδας Πλάτης. Τα αποβατικά μετέφεραν σε ήπια και χωρίς κλιση στεριά εφόδια και στρατεύματα. Το Μαρμάρι βρίσκεται σχεδόν στη μέση μεταξύ Αντιμάχειας και πρωτεύουσας του νησιού και κοντά στο αεροδρόμιο της Αλυκής των Αγγλων. Σκοπός των γερμανικών αρχών ήταν η απόβαση να γίνει κοντά τόσο στην πόλη όσο και την Αντιμάχεια για να αιφνιδιάσει τους αντιπάλους και το πέτυχε.
Το γερμανικό τάγμα πεζικού χρησιμοποίησε για την αποβίβαση τις χαλικώδεις και άγριες ακτές σε νοτιάδες του Αγ.Ζαχαρία. Οι πεζικάριοι ήταν πιο ευέλικτοι στην αποβίβαση από ότι οι μονάδες με βαρύ εξοπλισμό και μάλλον για αυτό τον λόγο προτιμήθηκαν από τους Γερμανούς εισβολείς.
Η κατάληψη της Κω είχε καταστροφικές συνέπειες για τις βρετανικές επιχειρήσεις στα Δωδεκάνησα. Έχοντας στερηθεί την αεροπορική κάλυψη, οι Σύμμαχοι δεν μπορούσαν μακροπρόθεσμα να κρατήσουν τα υπόλοιπα νησιά, ενώ οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Λέρο ένα μήνα αργότερα, ολοκληρώνοντας την κατάκτηση των Δωδεκανήσων στα τέλη Νοεμβρίου.
Στην επιχείρηση EISBAR [Πολική Αρκτος] των Γερμανών έλαβαν μέρος στρατιωτικοί γεωλόγοι. Η στρατιωτική γεωλογία ήταν μια καινοτομία του Παγκοσμίου Πολέμου 1914-18 και ο Μεγάλος Πόλεμος ήταν η πρώτη σύγκρουση στην οποία οι γεωλόγοι έπρεπε να υπηρετούν με στολή. Ωστόσο, η «στρατιωτική γεωλογία» έχει ιστορία μεγαλύτερη από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους.
Ο Ναπολέων Βοναπάρτης ήταν από τους πρώτους γνωστούς στρατηγούς που πήρε γεωλόγους σε μια στρατιωτική εκστρατεία: κατά τη γαλλική εισβολή στην Αίγυπτο το 1798. Κατά το μεγαλύτερο μέρος του 19ου αιώνα, η γεωλογία ήταν μία από τις «στρατιωτικές επιστήμες».
Η γερμανική προετοιμασία και το σχέδιο εισβολής έλαβε υπόψη τα γεωλογικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες του εδάφους και των αιγιαλών της Κω. Η τεχνική γεωλογία σχετίζεται με την κατασκευή τάφρων, εξόρυξη πετρωμάτων για την ενίσχυση ή την επισκευή δρόμων και σιδηροδρόμων που συμβάλλει αποφασιστικά στην υποδομή η οποία είναι απαραίτητη για μεταφορά και κυκλοφορία ανδρών, αποθεμάτων και πυρομαχικών στον επιχειρησιακό τομέα.
Πριν την εισβολή Γερμανοί δύτες διακινδύνευσαν τη ζωή τους για τη συλλογή δειγμάτων από επιλεγμένες τοποθεσίες ενώ γεωλόγοι [ή κατάσκοποι με επαρκείς γεωλογικές γνώσεις] έπρεπε να καθορίσουν αν οι αμμώδεις ακτές μπορούσαν στην πραγματικότητα να στηρίξουν το βαρύ εξοπλισμό και τα άρματα μάχης που απαιτούνταν για την επέλαση τους απέναντι στις αντίπαλες παράκτιες οχυρώσεις.
Η αποβίβαση του πεζικού κατά την ημέρα της εισβολής συνοδεύτηκε από έναν βομβαρδισμό για να δημιουργήσει ένα ρήγμα στο παράκτιο πυροβολικό του εχθρού.
Μετά την επιτυχή εισβολή, οι στρατιωτικοί γεωλόγοι έπρεπε να εντοπίσουν τα κατάλληλα υλικά για στρατόπεδα, κτίρια και τα πρώτα τεχνικά έργα. Νέες γεωτρήσεις ανοίχτηκαν από τους τοπικούς υδροφόρους ορίζοντες για να υδροδοτηθούν οι στρατιώτες με αρκετό πόσιμο νερό και να τροφοδοτηθούν με αναγκαία και ακίνδυνα τρόφιμα.
Η γεωλογία δεν παίζει σπουδαίο ρόλο μόνο στην ιστορία του νησιού και τα γεωσυστήματα του.
Τα μικροσκοπικά μεταλλικά και γυάλινα σωματίδια στην άμμο και οι κρατήρες από βόμβες στο έδαφος θα υπάρχουν ακόμη μετά πολλά χρόνια.
Ίσως επιβιώσουν μερικούς αιώνες ή χιλιετίες πριν εξαφανιστούν - τα θραύσματα θα φθαρούν από τις αδιάκοπες κινήσεις των φερτών υλικών,των κυμάτων και των παλιρροιών, ενώ οι κρατήρες γεμάτοι με νέα ιζήματα μπορεί να γίνουν μέρος του απέραντου γεωλογικού αρχείου. Όμως τα βράχια θα παραμείνουν ως σιωπηλοί μάρτυρες ενός παράλογου και φρικιαστικού πολέμου...
Γεωδίφης
Πηγές:
1.Παιδί της Ρέας, τριλογία
2. Ιστοσελίδα, wlb-stuttgart.de
3.Κως 1912-1948 από την κατοχή στην ενσωμάτωση -Κ.Κογιόπουλος
4.Geological Society of London
5.Bundesarchiv_Bild.
6. Ιστορία της Νήσου Κω-Β.Χατζηβασιλείου
7. Αχιλλέας Κουτσουράδης, καθηγητής ΑΠΘ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Ο βομβαρδισμός του αεροδρομίου της Κω από τους Γερμανούς, το 1943.
3 Οκτωβρίου 1943, το νησί της Κω καταλαμβάνεται από τα ναζιστικά γερμανικά στρατεύματα,μία νέα περίοδος βαρβαρότητας και τρομοκρατίας αρχίζει.Φωτογραφία από τον προαύλιο χώρο του ναού της Αγίας Παρασκευής, εκεί όπου βρέθηκε το διάσημο ψηφιδωτό με τον ερχομό του Ασκληπιού στην Κω.
Κως, Γερμανοί στρατιώτες σε πλοίο απόβασης, 3 Οκτωβρίου 1943.
Bundesarchiv, Bild 101I-524-2267-11 (Photographer Bauer, Robert A. E.)
(Griechenland), Insel Kos.- Landung deutscher Truppen / "Operation Eisbär".(3. Oktober 1943)
«Η κατάληψη της Κω από τους Γερμανούς το 1943.Το σκαρίφημα της επιχείρησης κατάληψης του νησιού,περιέχεται στην εκ 44 σελίδων, αναφορά,μετά την μάχη του Γερμανού υποστρατήγου Muller, διοικητή της 22ης Μεραρχίας,που είχε την ευθύνη σχεδιασμού και εκτέλεσης της επιχείρησης.Στο πρόσφατα(2017) εκδοθέν βιβλίο του Harald Gilbert γράφει στη σελ.97,ότι στη αναφορά του Γερμανού υποστρατήγου δεν περιέχεται ούτε καν μνεία για την ομαδική εκτέλεση,των αιχμαλώτων Ιταλών αξιωματικών. Συνεχίζει δε,γράφοντας ότι αυτή έγινε σε εκτέλεση ειδικής διαταγής του Χίτλερ και αφορούσε 90 αξιωματικούς,οι οποίοι στη αρχή φυλακίστηκαν στον Λινοπότι και στη συνέχεια οδηγήθηκαν στον τόπο της εκτέλεσης τους (όπου αρμόζει να στηθεί ένα λιτό μνημείο),όπου τους ανάγκασαν να σκάψουν οι ίδιοι πρώτα τους τάφους τους».Αχιλλέας Κουτσουράδης, καθηγητής ΑΠΘ.
Γερμανικά βομβαρδιστικά αεροσκάφη (Junkers Ju 88) περνούν δίπλα από το νησί της Αστυπάλαιας, προς το νησί της Κω. Πηγή-Bundesarchiv_Bild.
Βόμβες μεγάλου διαμετρήματος , για αεροπλάνα, στο αεροδρόμιο Γαδουρά της Ρόδου, δεκαετία ΄40...Για την προετοιμασία της τελικής εισβολής στην Ελλάδα, ήταν απαραίτητη η κατάληψη του νησιού της Ρόδου με τα μαχητικά αεροδρόμια. Το φθινόπωρο του 1943 όμως οι δυνάμεις που ήταν διαθέσιμες για το σκοπό αυτό ήταν πολύ λίγες και οι Γερμανοί ενίσχυσαν τη φρουρά τους. Αποφασίστηκε να γίνει προσπάθεια κατάληψης των νησιών Κω και Σάμου, πολύ λιγότερο βαριά αμυνόμενα. Από τα δύο νησιά η Κως, με το αεροδρόμιο της, ήταν κατά πολύ το πιο σημαντικό. Το να το καταλάβει και να το κρατήσει θα έκανε τελικά τη Ρόδο αδύνατη από τον εχθρό. Την επίθεση άνοιξε η A Company, 11 PARA. Στις 14 Σεπτεμβρίου οι τρεις διμοιρίες έπεσαν στην Κω και έγιναν δεκτοί από την ιταλική φρουρά
Γερμανικά στρατεύματα αποβιβάζονται στην Κω, πιθανώς στο Μαρμάρι. Πρόκειται για το δεύτερο αποβατικό κύμα στις 10.00 το πρωί της 3 Οκτώβρη 1943 όταν το πρώτο κύμα είχε φθάσει κοντά στο Ζιπάρι [Γ.Ανδρουλάκης]. Φωτογραφία από ebay.
Το Ακρωτήριο Τηγάνι στον όρμο Αλμυρου, 2013.
Γερμανοί αλεξιπτωτιστές πέφτουν κοντά στο Τηγάνι-Κεφάλου κατά την διάρκεια της σύντομης Μάχης Κω [3-4/10/1943] μεταξύ βρετανικών, ιταλικών και γερμανικών δυνάμεων για τον έλεγχο του νησιού,στα τότε ιταλικά νησιά της Δωδεκανήσου. Το μακρόστενο Τηγάνι, στην καλδέρα κατ΄ευφημισμό Παράδεισος, αποτελείται από ιγκνιμβρίτες που χρησιμοποιήθηκαν σε αρκετά κτίρια του νησιού. Δημιουργήθηκαν από την τρομερή έκρηξη του Γενάρχη κοντά στην Νίσυρο, πριν από 10,4 εκ.χρόνια η οποία απελευθέρωσε τοξικές πυροκλαστικές ροές.
Σε χάρτη η κατάληψη της Κω από τους Γερμανούς, 3 Οκτώβρη 1943. Πηγή-Osprey Publishing.
Γερμανοί στην Κω,1943.
3 Οκτωβρίου 1943, στις 4 το πρωί άρχισε η απόβαση των Γερμανών, στο πλαίσιο κατάληψης του νησιού της Κω, με επικεφαλής τον Generalleutnant Friedrich-Wilhelm Müller. Μια λέμβος καθοδηγούσε την απόβαση στο Μαρμάρι με φωτεινά σήματα. Την όλη επιχείρηση παρακολουθούσε το πλοίο BULGARIA της φωτογραφίας.