Puteale της Πλατείας Πλατάνου
Πλατεία Πλατάνου Κω, με μεταλλικό πλαίσιο από μηχανισμό άντλησης νερού πάνω από το περιστόμιο, το 1937. Τοποθετήθηκε μετά από τον σεισμό του ΄33 κατά την διάρκεια της ανάπλασης της πόλης από τους Ιταλούς, ως διακοσμητικό στοιχείο .
Κάτω το ίδιο περιστόμιο φρέατος ή puteale [λατινικό. puteal -alis, der. στο Puteus «Πηγάδι»]. Πρόκειται για ελληνική λέξη ,pôtius fit [πώμα φρέατος] +alis[ἅλις] ,δηλαδή «ποτιάλις».
Το τοποθετούσαν για να προστατεύουν το στόμιο ενός πηγαδιού. Στο ρωμαϊκό κόσμο ήταν επίσης περίφραξη μιας πηγής ή πιο σπάνια ενός ιερού χώρου. Χρησιμοποιείται, από τους ιστορικούς της τέχνης, κυρίως για να δείξει το κιγκλίδωμα. Με την εξάπλωση των φρεατίων στις αυλές, παλάτια και μοναστήρια, παίρνει όλο και πιο κομψά και πολύπλοκα σχήματα, με διακοσμητικά και αρχιτεκτονικά μοτίβα σκαλισμένα ανάγλυφα, μέχρι τον 16ο αιώνα, όταν η χρήση του εγκαταλείπεται εξαιτίας της επικράτησης των κρηνών[fontana].
Στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, το puteale εισάγεται στο κέντρο των πλατειών.
Το περιστόμιο της Πλατείας Πλατάνου είναι λιτό, στρογγυλό από ντόπιο μάρμαρο.Το πηγάδι βρισκόταν έξω από το αρχαίο τείχος αλλά μέσα στα όρια της περιτειχισμένης πόλης. Προφανώς χρησιμοποιήθηκε ως πηγή νερού κατά την ιπποτική περίοδο. Το νερό δεν ήταν υφάλμυρο .
Τον 17ο αιώνα, η πλούσια ροή των ποταμών οφειλόταν στις εντονότερες βροχοπτώσεις λόγω της Μικρής Παγετώδους Εποχής. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχουν αρκετά πηγάδια στο λιμάνι της Κω. Σήμερα έχουμε διαταράξει την ισορροπία βασικών φυσικών λειτουργιών που εντείνουν την επιφανειακή απορροή του νερού παρεμβαίνοντας εν μέρει στον υδρογεωλογικό κύκλο.
Με τα σύγχρονα αρδευτικά, τα αντιπλημμυρικά έργα ,τους δρόμους, τις κατοικίες και κυρίως με την αστικοποίηση εμποδίζουμε την διήθηση του νερού στα υποκείμενα πετρώματα.
Γεωδίφης
Περισσότερα,
Γιατί τα «ποτάμια» μας έχουν σήμερα λιγότερο νερό;
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
To Puteus «Πηγάδι» της Πλατείας Πλατάνου, τέλη δεκαετίας ΄30.
Πλατεία Πλατάνου,1900.
Πλατεία Πλατάνου, γύρω στα 1960, Πέτρος Μπρούσαλης.
Πηγάδι στο Φόδελε, Κρήτη. Πριν ληφθεί η απόφαση για το άνοιγμα ενός πηγαδιού έπρεπε από πριν να σιγουρευτούν για την ύπαρξη φλέβας νερού κάτω από το μέρος αυτό. Αυτοφυή υδρόφιλα φυτά, όπως το βούρλο, πιο κοινά τα βούρλα, που και οι αρχαίοι τα έλεγαν «ο σχοίνος» [σχοίνος το βούρλον, ν 103 Οδύσσεια], ήταν μια κάποια απόδειξη ύπαρξης νερού για τους μαστόρους που κατασκεύαζαν τα πηγάδια. Στην περιοχή υπήρχαν και ραβδοσκόποι οι οποίοι «όταν πατούσαν πάνω στο μέρος που είχε φλέγα, ένοιωθαν σαν ένα ελαφρύ ηλεκτρικό ρεύμα σ’ όλο τους το σώμα να κουνεί το ραβδί που βαστούσαν στη χέρα τους.
.jpg)
Το μεταλλικό πλαίσιο από μηχανισμό άντλησης νερού πάνω από το περιστόμιο, κάπου στην Κω[2022].