«Τον Οκτώβρη του 1943»

Στην φωτογραφία η πρώτη επιτύμβια πλάκα, που συνέταξε και τοποθέτησε ο F.Polizio με αφορμή το έγκλημα πολέμου, που διαπράχθηκε στο νησί της Κω και για τα γεγονότα του 1943 (3-5 Οκτωβρίου). Σε ελεύθερη μετάφραση: «Με ευλάβεια αφαιρέθηκαν στους λάκκους του Λινοπότη. Εδώ κείνται τα πτώματα 66 από περισσότερους από 100 Ιταλούς αξιωματικούς που σφαγιάστηκαν κρυφά από την γερμανική μιτράλια τον Οκτώβριο του 1943».
Μία συγκλονιστική γραπτή μαρτυρία για την φρικτή και αποτρόπαια πράξη των Γερμανών. Την μετέφρασε από τα Ιταλικά ο αείμνηστος φίλος Παναγιώτης Σαμαράς.

«Είμαι πάντα πεπεισμένη ότι κάθε έθνος διηγείται με αξιοσημείωτη ευρύτητα πνεύματος τις ιδιαίτερες συνθήκες των πολέμων που βίωσε, είτε σε αυτούς έχασε είτε κέρδισε, παραθέτοντας τα γεγονότα, που έλαβαν χώρα.Ένα από αυτά τα γεγονότα είναι το αδιαμφισβήτητο ιστορικό συμβάν της τραγικής και επώδυνης εκτέλεσης των 103 ιταλών αξιωματικών, που τουφεκίστηκαν από τους Γερμανούς στη νήσο Κω, ακριβώς τον Οκτώβριο του 1943.Ήταν ένα πραγματικό γεγονός, που απωθήθηκε στη συλλογική ιστορική μνήμη, όμως θα πρέπει να διατηρηθεί η ορθή ενθύμησή, αυτού του επώδυνου επεισοδίου ,που προκάλεσε μεγάλο ψυχικό πόνο τόσο στους συγγενείς των θυμάτων, όσο και σε όλους που γνώριζαν πρόσωπα και πράγματα. Οι τοπικές αρχές και πνευματικοί όμιλοι της νήσου Κω εξέφρασαν την επιθυμία ,αυτό το γεγονός να καταγράφεται, με την πρέπουσα σημασία που του αξίζει. Δυστυχώς ο αρχικός ενθουσιασμός και η συγκίνηση είχαν μικρή διάρκεια και μέχρι τώρα δεν υπήρξε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Είμαι επίσης της γνώμης ότι συχνά η ιστορία και ιδιαίτερα εκείνα τα επεισόδια τοπικού ενδιαφέροντος καταγράφονται εν πολλοίς σύμφωνα με προσωπικά συμφέροντα και απόψεις, αφού συχνά δεν υπάρχουν έγκυρες και τεκμηριωμένες  μαρτυρίες και ο καθένας μπορεί να αναγορεύσει τον εαυτό του σε ήρωα ,ανάλογα με τα συμφέροντα του. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης φέτος 70 ετών από το τραγικό συμβάν θα ήθελα να εκφράσω τις συγκινητικές μου μνήμες εκείνων των ημερών. Θυμάμαι ακριβώς τι συνέβη στο σπίτι μας όταν έφτασε η τραγική είδηση της εκτέλεσης. Υπήρξε μια ατμόσφαιρα συνεχούς εντάσεως και ένα συνεχές «πήγαινε-έλα» διαφόρων προσώπων. Ο πατέρας μου  Francesco Polizio είχε οριστεί εντολοδόχος-αντιπρόσωπος για την προστασία των διαμενόντων ακόμη στη Κω ιταλών. Την επομένη της είδησης ,ο πατέρας μου με ένα αυτοκίνητο της εποχής (καμιονέττα) πήγε στον Λινοπότη συνοδευόμενος από τον αρχαιολόγο Τ.Lazzaro(σύζυγο της Ανθούλας  Ζαράφτη, θυγατέρας του Ιάκωβου Ζαράφτη, που σκοτώθηκε στον σεισμό του 1933).Ο πατέρας μου γύρισε στο σπίτι αργά το βράδυ με λερωμένα ρούχα και αναστατωμένος για όσα είδε. Οι σοροί των εκτελεσθέντων αξιωματικών μεταφερθήκαν στο νεκρικό θάλαμο του καθολικού κοιμητηρίου για αναγνώριση και υπήρξαν φοβερές στιγμές, για όσους τις παρακολούθησαν. Ο πατέρας μου ήταν αναστατωμένος και συντετριμμένος από τον πόνο και την λύπη. Χωρίς να υπολογίσει τον κίνδυνο που διέτρεχε, ζήτησε εξηγήσεις από την γερμανική διοίκηση για το τι ακριβώς συνέβη. Πράγματι μεταξύ των νεκρών ιταλών αξιωματικών υπήρχαν οικογενειακοί φίλοι,οι οποίοι συχνά επισκέπτονταν το σπίτι μας, ήσαν σε μας πολύ αγαπητοί και συμπαθείς και έπαιζαν με μένα και την αδελφή μου Rose-Marie.Μετά την αναγνώριση των σορών των 66 αξιωματικών κατασκευάστηκε ένας κοινός τάφος με ένα μεγάλο σταυρό ,διακοσμημένος ανάλογα με πολλά άνθη και αντίστοιχη επιγραφή, το κείμενο της οποίας συνέταξε ο πατέρας μου. Μέχρις ότου η ιταλική κοινότητα τερμάτισε την παρουσία της στο νησί, δηλαδή μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950,ήσαν συχνές οι τελετές και τα μνημόσυνα ,που τελούνταν από τον ιερέα ,πατέρα Leonardo Massimi, παρευρισκομένης ολόκληρης της ιταλικής κοινότητας. Κατά την πρώτη επέτειο του τραγικού γεγονότος θυμάμαι μια συγκινητική τελετή κατά την οποία ο δήμαρχος τότε Γεώργιος Κουτσουράδης  εναπόθεσε στον τάφο ένα μεγάλο στεφάνι με λουλούδια, ενώ παρόντες ήταν και εκπρόσωποι του ερυθρού σταυρού.

Θεωρώ ότι η Κως είναι η δεύτερη πατρίδα μου και κάθε φορά που επιστρέφω σε αυτήν,μου έρχονται στη μνήμη εκείνες οι φοβερές στιγμές. Θυμάμαι τους βομβαρδισμούς, τις παρατάξεις μπροστά στα σχολεία, τους πάνοπλους γερμανούς στρατιώτες τα πρόσωπα που υπέφεραν, τις σφαγές που επακολούθησαν και τους φίλους εβραίους που δεν επέστρεψαν ποτέ. Μου έρχονται επίσης στο νου, η γλυκιά ανάμνηση των παραμυθιών, που μας διηγούνταν ο Μπάρμπα-Γιάννης, κάτω από το δέντρο της αυλής της Αγίας Τριάδας, όπου οι οικογένειες Βουκουβαλίδη και Σταματιάδη, έβρισκαν καταφύγιο στη διάρκεια των βομβαρδισμών. Εκφράζω την ειλικρινή και βαθιά μου ευγνωμοσύνη προς τους φίλους Αχιλλέα και Τιμο Κουτσουράδη καθώς και τον Κώστα Κογιόπουλο, που με μεγάλο ενδιαφέρον και υπευθυνότητα, απασχολούνται με τα παραπάνω θέματα, ώστε αυτή η πλευρά της ιστορίας της Κω να γίνει γνωστή στις επερχόμενες γενεές».

Nelli Prodizio-Αύγουστος 2013

[Η συμπατριώτισσα μας κ.Nelly Polizio-Prodigio, είναι γνωστή στη Ιταλία για το βιβλίο της La Grecia in tavola.]

Περισσότερα για την εκτέλεση των Ιταλών αξιωματικών μπορείτε να διαβάσετε στα ΚΩΑΚΑ 5(1995)-Ιταλική ανακωχή, εκτέλεση Ιταλών αξιωματικών, δίκη ΜΙΛΛΕΡ-Κώστας Κογιόπουλος.

Σημαία του 10ου συντάγματος της Μεραρχίας Regina.Αποτελεί εθνικό ιστορικό σύμβολο για τους Ιταλούς και διασώθηκε χάριν σε μια Ελληνίδα.[Από το αρχείο της οικογένειας Κουτσουράδη].

«Τους νεκρούς τους σεβόμαστε και τους τιμούμε ακόμη και αν είναι εχθροί μας» από την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Μία μεγάλη και ιστορική στιγμή για όλους τους Κώους.Η πρώτη επίσημη μεταθανάτια απόδοση τιμών για την εκτέλεση των τουλάχιστον 100 Ιταλών αξιωματικών στο Λινοπότι από τους Γερμανούς, τον Οκτώβριο του 1943. Από τον πρώτο Δήμαρχο της ελεύθερης Κω,Γεώργιο Κουτσουράδη.Η κατάθεση του στεφανιού πρέπει να έγινε τον χειμώνα του 1945-1946.[Από το αρχείο της Π.Κουτσουράδη].

Francesco Polizio,ο πατέρας της Nelly Polizio-Prodigio.Εχουν περάσει 76 χρόνια από τότε!Πρέπει άμεσα να ανεγερθεί ένα μνημείο άμεσα in situ για τους εκτελεσθέντες ,τουλάχιστον 103 Ιταλούς αξιωματικούς, από τους Γερμανούς στο Τιγκάκι. Ο Δήμος μας οφείλει να τιμήσει έμπρακτα τους αξιωματικούς που σφαγιάστηκαν κρυφά από την γερμανική μιτράλια τον Οκτώβριο του 1943!

Αφιξη Ιταλού στρατηγού στην Κω, Μάιος 1954-Πηγή:Εφημερίδα,Τουριστική Κως.