Καστελλόριζο: Ο σεισμός του 1926 και η μαζική φυγή
Οι ζημιές στο λιμάνι του Καστελλόριζου από τον σεισμό του 1926.
Το 1912, οι Ιταλοί ανέλαβαν τα Δωδεκάνησα, εκτός από το Καστελόριζο. Αρχές Μάρτη του 1913, οι κάτοικοι επαναστατούν εναντίον των Τούρκων με μόνη βοήθεια μια ομάδα Κρητών. Η κυβέρνηση της χώρας δεν βοήθησε την προσπάθεια τους. Η διακοπή των ζωτικών εμπορικών σχέσεων με τους γείτονες είχε το τίμημα της, καθώς το νησί απέχει από τις τουρκικές ακτές μόλις 2 ναυτικά μίλια.
Ο σεισμός προήλθε από μία δευτερεύουσα τεκτονική δομή της ζώνης διάρρηξης της Μεγίστης/Φοινίκης. Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του νησιού. Συναντάται δίπλα σε όριο σύγκρουσης πλακών, εκεί όπου βυθίζεται η Αφρικανική πλάκα κάτω από την Ευρασιατική. Λίγο πιο βόρεια από το νησί το 1303 γεννήθηκε ο 2ος μεγαλύτερος σεισμός της Μεσογείου που κατ΄εκτίμηση ήταν 8 βαθμούς.
Τον Γενάρη του 2005 μία ισχυρή σεισμική δόνηση της τάξης των 6,1 βαθμών, στο εξωτερικό τμήμα του ελληνικού τόξου, προήλθε από τον θαλάσσιο χώρο 25 χλμ. νότια από τις ακτές του Καστελόριζου. Το επίκεντρο του εντοπίστηκε σε απόσταση 150 χλμ. ΝΑ της Ρόδου.
Το 1926 ήταν μια χρονιά με έντονη σεισμική δραστηριότητα στα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα. Στις 26 Ιούνη ένας σεισμός μεταξύ Κω-Ρόδου της τάξης των 7,6 βαθμών σκοτώνει δεκάδες και καταστρέφει περίπου 3000 σπίτια κατά μήκος των ανατολικών ακτών της Ρόδου.Από αυτό το περιστατικό σωριάστηκαν πολλά σπίτια στην Κω. Στις 8 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους χερσαίος σεισμός 5,4 βαθμών έσεισε βίαια την αντιμαχείτικη γη, σκοτώνοντας 2 κατοίκους. Από τον σεισμό της Δυτικής Κω τραυματίστηκαν 200 και γκρεμίστηκαν πολλές οικοδομές.
Ο σεισμός της 18ης Μαρτίου του 1926 προκάλεσε ρευστοποίηση των παράκτιων εδαφών στο Καστελόριζο. Στη τουρκική πόλη Fethiye [Μάκρη] η προβλήτα «έπεσε» στη θάλασσα σύμφωνα με τους Ambraseys και Adams [1998]. Μεταξύ Finike [Φοινίκη] και Fethiye, μία μεγάλη περιοχή στην απέναντι μικρασιατική ακτή έπαθε εκτεταμένες ζημιές και αναφέρθηκαν απώλειες ζωών από τον σεισμό.
Το ισχυρό συμβάν έγινε αισθητό στην Σάμο, Σαντορίνη, Κρήτη, και αντιληπτό στην Κύπρο και τη Συρία.
Η τρομερή κύρια δόνηση προκάλεσε ανατροπές στο Καστελλόριζο, σε πολλές κατοικίες και δημόσια κτίρια λόγω της συνσεισμικής ρευστοποίησης, αφήνωντας πίσω της αρκετούς θανάτους και τραυματισμούς. Μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστος ο ακριβής αριθμός των απωλειών.
Ακολούθησε πλούσια μετασεισμική ακολουθία που διήρκεσε έως τον Ιούνιο. Ο μεγαλύτερος μετασεισμός ήταν 5,6 βαθμών, συνέβη το πρωί της 24ης Μαρτίου.
Το κύριο συμβάν του Καστελλόριζου δεν ήταν προσεισµός της µεγάλης σεισµικής δόνησης της 26ης Ιουνίου 1926 που ακολούθησε μετά από 3 μήνες, αλλά φαίνεται ότι επηρέασε το τεκτονικό καθεστώς των 2/3 του νομού. Αν επιχειρούσαμε να δούμε τι έγινε μέσα από ένα σφαιρικό πλαίσιο τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι είχαμε έναν μίνι τεκτονικό παροξυσμό το 1926 στην Δωδεκανησο.
Μετά τον σεισμό ακολουθούν οι 2 παγκόσμιοι πόλεμοι όπου το νησί βομβαρδίζεται και υφίσταται ακόμη περισσότερες καταστροφές. Ο πυκνοκτισμένος αρχοντικός οικισμός μετά το αρχικό πλήγμα του από τον σεισμό του 1926, δέχεται το καταστροφικό έργο των Γερμανών και των Άγγλων συμμάχων. Επιπλέον το 1932 μια αψυχολόγητη απόφαση της ιταλικής διοίκησης για περιορισμούς και έκτακτους φόρους προκαλεί την αγανάκτηση και τις έντονες διαμαρτυρίες των Καστελλοριζιών.
Μετά από τις καταστροφές το νησί γνωρίζει μεγάλη μετανάστευση των κατοίκων του, ιδίως προς το Πέρθ της Αυστραλίας φτάνωντας τους 10.000 μετανάστες.
Το ακριτικό νησί βομβαρδίστηκε, κάηκε, λεηλατήθηκε και γενικά καταστράφηκε όμως η κύρια αιτία που ανάγκασε πολλούς να φύγουν ήταν η «φήμη πως νέος σεισμός θα χτυπούσε το νησί και αυτό θα βυθιζόταν στη Μεσόγειο»!
Ο αντίκτυπος της φυσικής καταστροφής και των συνεπειών της ήταν τόσο μεγάλος που πολλοί φοβούμενοι έναν άλλο μεγάλο σεισμό έσπευσαν γρήγορα να το εγκαταλείψουν αναζητώντας μία νέα τύχη σε μία πιο ασφαλή και απομακρυσμένη γη.
Ο πληθυσμός του νησιού μετά τον σεισμό μειωνόταν σταθερά με αποτέλεσμα το νησί το 1940 να έχει μόλις 1.400 κατοίκους.
Τελικά η απομόνωση από τις ακτές της Μικράς Ασίας, η γαλλική και η ιταλική κυριαρχία, αλλά πάνω από όλα ο σεισμός του 1926 ήταν παράγοντες που ευνόησαν τη μετανάστευση.
Αργότερα οι βομβαρδισμοί και η πυρκαγιά του 1943, κατέστρεψαν εξ΄ ολοκλήρου τις παλαιότερες γειτονιές και άλλαξαν τελείως την εικόνα του οικισμού. Πλέον, σύμφωνα με την απογραφή του 2011,ο πληθυσμός του ακριτικού νησιού ανέρχεται σε 498 κατοίκους.
Το νησί έχει πλούσια ιστορία, κατοικήθηκε αρχικά από προελληνικά φύλα, στη συνέχεια από Μινωίτες, Αχαιούς και τελικά τους Δωριείς. Ναυτική ακμή του μαρτυρείται στα μεσαιωνικά χρόνια. Το 1948 ενώθηκε με την Ελλάδα.
Φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του Σταύρου Γεωργαλλίδη. Στάθηκε το «κεντρί» να ξεδιπλώσω πτυχές από αυτήν την άγνωστη,θλιβερή και ξεχασμένη ιστορία σε πολλούς, που συνέβη στο νότιο άκρο της Δωδεκανήσου στα μέσα της δεκαετίας του ΄30.
Πηγές
1. Σεισμοί της Ελλάδας-Β.Παπαζάχος
2.Βικιπαίδεια
3.panhellenicpost.com
4.orthodoxianewsagency.gr
Οι ζημιές από τον σεισμό του 1926 στο Καστελλόριζο.
Οι καταστροφές από τον σεισμό του 1926 στο Καστελλόριζο.
Ο πόνος του ακρίτα!
Ο καταυλισμός των Καστελλοριζίων μετά τον σεισμό 6.9 βαθμών της 18ης Ιουνίου 1926. Παρατηρείστε τις τοπικές ενδυμασίες των γυναικών! Αρχές του προηγούμενου αιώνα κατοικούσαν 12.000-14.000 κάτοικοι στο νησί. Εξεγέρθηκαν μόνοι τους απέναντι στους Τούρκους.Μετά έφτασαν οι Γάλλοι, αργότερα οι Ιταλοί. Γίνεται ο τρομερός σεισμός και τους βάζουν περιορισμούς και έξτρα φόρους οι Ιταλοί. Αγανάκτησαν και 10.000 μετανάστευσαν στην Αυστραλία. Από το 1948 περιμένουν τη δικαίωση τους οι Καστελλοριζιοί μετανάστες.Μέχρι τώρα ακόμη δεν έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες επιστροφής και διαβίωσης τους στην πάτρια και λατρεμένη γη.Σήμερα ελάχιστοι ακρίτες ζουν στο νησί.