«Σελαντίν Κουρσουλού»

Την οθωμανική περίοδο στην Κω υπήρχαν 17 μουσουλμανικά τεμένη και  2 τεκέδες δερβίσηδων, σύμφωνα με το Οθωμανικό Ημερολόγιο της Νομαρχίας  του Αρχιπελάγους.

Από αυτά σήμερα έχουν απομείνει 6 οικοδομήματα. Το Αττίκ της Πλατείας Εθνάρχου Μακαρίου, το Εσκί της Πλατείας Διαγόρα, το Τζαμί της Λότζιας, το Ανατολικό Τζαμί του Πλατανίου, το Μορούκ στην Παλιά Πόλη και το Ντεφτερντάρ.

Ένα από τα τζαμιά που ποτέ δεν γνωρίσαμε ήταν το Σελαντίν, ένα τέμενος που βρισκόταν στην Ακρόπολη της Κω ή των Σεραγιών ή καλύτερα μόλις 100 μέτρα δυτικά από το Εσκί.

Το τέμενος ήταν του 16ου αιώνα, είχε αρχιτεκτονική παρόμοια με το τζαμί του Defterdar της Πλατείας Ελευθερίας. Είχε ένα μεγάλο θόλο και 5 μικρότερους τριγύρω με έναν πολύ ψηλό μιναρέ. Το τζαμί μου είπανε ότι καταστράφηκε από ένα μεγάλο άγνωστο σεισμό. Η καταστροφή του ίσως έγινε από το σεισμικό συμβάν του 1863 που προήλθε από το Ρήγμα της Χάλκης. Ο σεισμός προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε θρησκευτικά μνημεία  των χριστιανών όσο και των μουσουλμάνων του νησιού.

Το Σελαντίν  δηλαδή το αυτοκρατορικό τζαμί ήταν ένα πολύ σημαντικό τέμενος για την μουσουλμανική κοινότητα της πόλης. Το ακριβές του όνομα ήταν Σελαντίν Κουρσουλού Τζαμί δηλαδή που σημαίνει στα τούρκικα «μολυβδοσκέπαστο».

Μέχρι τον βαλκανικό πόλεμο του 1890 όλα τα τζαμιά ήταν μολυβδοσκέπαστα στην Κω και με το μπράσο [μπρούντζο] γυάλιζαν από μακριά .Το αποτέλεσμα ήταν να φαίνονται όλα σαν χρυσά. Ομως τον 19ο αιώνα η οθωμανική αυτοκρατορία αντιμετώπιζε μεγάλα οικονομικά προβλήματα. Έχοντας έλλειψη σε πρώτες ύλες ,το 1878 αφαίρεσαν το κρατέρωμα από το τζαμί για να το κάνουν σφαίρες οι Οθωμανοί.

Οταν καταστράφηκε το τζαμί από τον σεισμό και επειδή οι μουσουλμάνοι το είχαν ανάγκη τότε φτιάξανε ένα άλλο στη θέση του ένα τετράγωνο κτίσμα με κεραμίδια.Ομως, αυτή την φορά ήταν πιο λιτό και λιγότερο μεγαλοπρεπές.

Το νέο τζαμί ονομάστηκε Γενί Καπί επειδή βρισκόταν στην Συνοικία Νέα ή Καινούργια Πόρτα[Nova Porta]. Στην φωτογραφία φαίνεται το Γενί Καπί και το οδοντωτό κτίριο, το Καζίνο του Κεφάλα. Η φωτογραφία είναι πριν από τον μεγάλο  σεισμό του 1933.

Μετά τον σεισμό δεν έπεσε το τζαμί ούτε ο μιναρές αλλά στο πλαίσιο των ανασκαφών και της ανάπλασης της πόλης, το γκρέμισαν οι Ιταλοί μηχανικοί.

Το τζαμί βρισκόταν εκεί όπου σήμερα είναι τα δέντρα στο αλσύλιο πάνω από την οικία με το ψηφιδωτό της Αρπαγής της Ευρώπης. Δίπλα του υπήρχε φούρνος που δούλευε μέχρι πριν από κάποια χρόνια.Τα σκαλάκια προς  την Οδό Αγ.Θεολόγου τα έφτιαξαν οι Ιταλοί. 

Γεωδίφης

Πηγές:

1. Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023

2. Παιδί της Ρέας, τριλογία

3. Παλιές φωτογραφίες της Κω/ΦΒ

4.Μαρτυρίες συμπατριωτών μας μουσουλμάνων

5. Αρχείο Morricone/saia

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Νοέμβριος 1940, συνοικία Νέα Πόρτα-Γενί Καπί φαίνεται το τζαμί Σελαντίν, κοντά στο αρχαίο στάδιο με τα γυμνάσια και τις παλαίστρες, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει στην μυκηναϊκή Ακρόπολη της Κω. Άποψη από τα νοτιοανατολικά του decumanus με τους πήλινους αγωγούς ύδρευσης, του δρόμου που οδηγούσε προς την Αρχαία Αγορά της πόλης Κω.Μπροστά από την Οικία με το ψηφιδωτό της Αρπαγής της Ευρώπης, μετά από τις ανασκαφές των Ιταλών.

Συνοικία Καινούργια Πόρτα, με το Γενί Καπί Τζαμί επί ιταλοκρατίας μετά από τον σεισμό λίγο πριν από το 1937.

Γενί Καπί Τζαμί  πριν από τον σεισμό του 1933.

Άποψη από την ανατολική πλευρά της περιοχής της Οικίας της Αρπαγής της Ευρώπης πριν από την ανασκαφή. Στο βάθος, η σημερινή λεωφόρος Γρηγορίου Ε΄ή Circonvallazione των Ιταλών.