Το μεσαιωνικό Υδραγωγείο της πόλης Κω

Οι Οθωμανοί έφτασαν καταχείμωνo στο νησί, στις 5 Ιανουαρίου 1523. Την ιπποτική περίοδο στην Κω κατοικούσαν μουσουλμάνοι προερχόμενοι κυρίως από την Χερσόνησο της Αλικαρνασσού. 

Οι νέοι «ένοικοι» της κωακής γης έφτιαξαν κατοικίες, ιδρύματα, μουσουλμανικούς  ναούς, κρήνες και συντήρησαν ή κατασκεύασαν αναγκαίες υποδομές  του νησιού. 

Στις προτεραιότητες τους άν όχι η βασικότερη ήταν η υδροδότηση της πόλης.Ένα από τα σημαντικά τεχνικά έργα τους ήταν η επισκευή του Υδραγωγείου. Από ότι φαίνεται προχώρησαν περισσότερο, επεκτείνοντας τμήμα του προς το λιμάνι της πόλης. 

Η προέκταση του προ το λιμάνι ακολούθησε το δυτικό τμήμα από το μεσαιωνικό τείχος των Ιπποτών. Αρα μπορούμε να υποθέσουμε ότι το τμήμα της Βασ. Παύλου κατασκευάστηκε μετά τον Καπουναμέ, σκληρό φοροεισπραχτικό κώδικα, στα τέλη του 16ου αιώνα ή αρχές του επόμενου.

Σύμφωνα με χάρτη των Sapper-Plieninger [1920] το τεχνικό έργο υδατομεταφοράς στο σύνολο του είχε μήκος 4,86 χλμ. Σε τμήμα του με μήκος περίπου 1,1χλμ. γινόταν τοξωτό και έφτανε σε ύψη από 8-10μ. 

Το Υδραγωγείο είναι κατασκευασμένο εξ'ολοκλήρου, από  πετρώματα της κωακής γης.

Το νερό οι Οθωμανοί έφεραν από τα υψώματα της Βουρίνας, από μία αρχαία διαδρομή που επαναχρησιμοποίησαν. Αλλωστε η Βουρίνα τροφοδοτούσε με νερό την ελληνιστική και την ρωμαϊκή πόλη της Κω.

Οι σεισμοί του 1493, 1863, 1926 και του 1933 επέδρασαν αρνητικά σε μέρη της κατασκευής.  Το αποτέλεσμα ήταν να επισκευαστεί αρκετές φορές κατά την διάρκεια της ιστορίας του. Τελευταία, μεγάλες ζημιές έπαθε από το ισχυρό σεισμικό συμβάν του 2017.

Στον Αμπάβρη που η κατασκευή δείχνει ακόμη τοξωτή, εκεί χρησιμοποίησαν παλιά τμήματα του ιπποτικού υδραγωγείου δηλαδή ότι δεν είχε καταστραφεί από τον μέγιστο σεισμό του 1493. Μετέπειτα επισκεύασαν τμήματα του που είχαν πάθει ζημιές από τον σεισμό του 1863.

Το Υδραγωγείο περνούσε από τον προμαχώνα της Πλατείας Ελευθερίας και κατέβαινε από την τωρινή Β.Παύλου προς το εσωτερικό λιμάνι στην Πλατεία Μανδρακίου. 

Απέναντι από το Defterdar υπήρχαν οι μαρμάρινες κρήνες του τεμένους. Στην φωτογραφία που πιθανόν είναι από τέλη της δεκαετίας του ΄20, διακρίνεται τμήμα του που περνούσε ακριβώς πάνω από την πλατεία με το Συντριβάνι, απέναντι από το Δημαρχείο, στην συμβολή της Ακτής Κουντουριώτη και της Β.Παύλου. 

Το συγκεκριμένο τμήμα μάλλον έπαθε ζημιές το 1926 από σεισμό που εκδηλώθηκε νότια της Τήλου. Ακολουθεί ο σεισμός του 1933 από τον οποίο επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο η κατάσταση του. Αργότερα το ετοιμόρροπο πλέον πέτρινο κτίσμα ισοπεδώθηκε από τους Ιταλούς στο πλαίσιο ανάπλασης και  τεχνικών παρεμβάσεων που έκαναν στην πόλη.

Γεωδίφης

Πηγές:

1. Κώια-Ιακ.Ζαρράφτης

2. Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023

3.Ιστορία της νήσου Κω- Β.Χατζηβασιλείου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Η πλατεία με το Συντριβάνι με το πέτρινο υδραγωγείο αριστερά της φωτογραφίας,απέναντι από το Δημαρχείο πριν από το 1930.

                     

Η διαδρομή του μεσαιωνικού υδραγωγείου της Κω,σύμφωνα με χάρτη των Sapper-Plieninger, 1920.

Πρόκειται για τμήμα από την σημερινή Βασ.Παύλου κοντά στο Λιμάνι πριν το 1926, η Via del Mercato [Οδός της Αγοράς] των Ιταλών όπου διακρίνεται ίχνος από το Οθωμανικό Υδραγωγείο.

Χάρτης του R.Herzog του 1932 με το Υδραγωγείο της πόλης.

Σήμερα το τοξωτό τμήμα του υδραγωγείου στον Αμπάβρη, δεξιά της φωτογραφίας είναι το αρχαίο Θέατρο της πόλης.

Τμήμα από το ρωμαϊκό υδραγωγείο 2ου-3ου αιώνα μ.Χ, δυτικά του Ωδείου Κω.