Ζέφυρος και Μπάτης στους Δύο Μύλους

Ένα από τα δύο συγκροτήματα κατοικιών των Ιταλών αξιωματικών στην τοποθεσία Δύο Μύλοι , το 1930.

Για τους νοσταλγούς της παλιάς Κω, λυπάμαι για τον κατήφορο που ξεκίνησε πριν από μισό αιώνα και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. 

Εδώ είναι δύο ακόμη αριστουργήματα που δεν χάθηκαν από σεισμούς ή φυσικές διαδικασίες αλλά από την ανεξέλεχτη δόμηση και χωρίς σχεδιασμό ανάπτυξη που ακολούθησε από την δεκαετία ΄70 και μετά.

Αμάθεια, απληστία πολιτών, αδιαφορία των διοικούντων ή μήπως φταίμε όλοι για το σημερινό χάλι μας; Όπως και να χουν τα πράγματα μέχρι αυτή την ώρα ελάχιστα έχουν αλλάξει στην νοοτροπία μας. 

Τις κατοικίες αξιωματικών INCIS - πιο γνωστές σε μας Ζέφυρος και Μπάτης εμπνεύστηκε και εκπόνησε ο Ιταλός αρχιτέκτονας Rodolfo Petracco.Σήμερα τίποτα δεν έχει απομείνει από αυτές.

Παλιοί μου είχαν πει ότι τα συγκεκριμένα κτίρια θεωρούντο κατασκευαστικά άρτια και άτρωτα σε σεισμούς από τους εργολάβους της εποχής.

Είχαν θεμελιωθεί πάνω σε παράκτιες αποθέσεις των τελευταίων 5000 χρόνων, σε μία περιοχή που υπήρχε ένας βραχίονα από αμμοχαλικώδη υλικά ο οποίος προεξείχε από την στεριά και αποτελούσε ένα διακριτό χαρακτηριστικό του όρμου της Κω. 

Τον 5ο αιώνα π.Χ από αυτή την περιοχή περνούσε η αντιπροσωπεία των αρχαίων Κώων που συμμετείχε στην Δωρική Εξάπολη και στους αγώνες προς τιμή του Απόλλωνα στο Τριόπιο της Χερσονήσου της Δωρίδας. 

Πριν από την δεκαετία του ΄20  ήταν εξοχή της πόλης Κω και ελάχιστα κτίσματα υπήρχαν.

Το 1929 ο γραμματέας του INCIS συμφώνησε με την Ιταλική Κυβέρνηση των Νήσων του Αιγαίου για την ανέγερση 8 κατοικιών αξιωματικών, εκ των οποίων έξι στη Ρόδο και δύο στην Κω: το Ινστιτούτο διέθεσε τo απαραίτητο κεφάλαιο. Η κυβέρνηση αναλαμβάνει την κατασκευή και αναθέτει τη μελέτη  και τη διεύθυνση των έργων στον αρχιτέκτονα Rodolfo Petracco. 

Μεταξύ 1929 και 1930, τα δύο σπίτια που σχεδιάστηκαν στην Κω, στην παραλία, ανεγέρθηκαν από την εταιρεία De Martis & Sardelll στην τοποθεσία Δύο Μύλοι «al due Mulini», σε αντιστοιχία με την Piazza Belvedere δηλαδή την Πλατεία Ωραία Θέα.

Στην τοποθεσία προυπήρχαν δύο μεσαιωνικοί μύλοι από τους οποίους ονομαστηκε και γκρεμίστηκαν μετά από τον Μεγάλο Σεισμό του ΄33.

Η συνεργασία μεταξύ της Ιταλικής κυβέρνησης και της INCIS δημιουργεί παρεξηγήσεις: τα κτίρια είναι αρχικά καταχωρημένα στο όνομα της κυβέρνησης και αργότερα διεκδικούνται από την INCIS, η οποία λαμβάνει εγγραφή στο όνομά της το 1934. 

Για τα δύο σπίτια στην Κω αφορούν: το «σπίτι με 4 καταλύματα τύπου Γ» και το «σπίτι με 4 καταλύματα για εργένηδες». Και τα δύο κτίρια είναι κατασκευασμένα από τοιχοποιία και σκυρόδεμα, έχουν δύο ορόφους και είναι εξοπλισμένα με κλειστούς κήπους. 

Το κύριο μέτωπο του πρώτου έχει ένα κεντρικό  σώμα που δεσπόζει σε ολόκληρη την πρόσοψη, στο κεντρικό τμήμα του οποίου, συγκεντρώνεται ολόκληρη η διακόσμηση. Η επιλεγμένη στυλιστική γλώσσα, με μια σαφή μήτρα deco, μεταγράφει μπαρόκ οικόπεδα στην επιφάνεια, με αποκορύφωμα της Κω, ένα σπίτι για αξιωματικούς [INCIS], το τότε ξενοδοχείο Ζέφυρος, την κύρια πρόσοψη σε κυλινδρικό αέτωμα. 

Τα τέσσερα καταλύματα-αποδεσμευμένα από μια κεντρική σκάλα- κατανέμονται συμμετρικά σε δύο ορόφους και το καθένα περιλαμβάνει τέσσερα δωμάτια, κουζίνα και μπάνιο. 

Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως ξενοδοχείο Ζέφυρος, για να κατεδαφιστεί αργότερα και να αντικατασταθεί από ένα νέο ξενοδοχείο που φαίνεται να είναι μόνο το όνομα του προηγούμενου κτιρίου.

Το διπλανό κτήριο, ο Μπάτης, μικρότερων διαστάσεων που προορίζεται για άγαμους αξιωματικούς, αποκαλύπτει μια πρόσοψη παρόμοιου ρυθμού με δύο ελαφρώς προεξέχοντα πλευρικά σώματα και το κεντρικό τμήμα στεφανώνεται από ένα διπλό αέτωμα που τονίζεται από δύο σφαίρες. Στην πίσω πρόσοψη, μια εξωτερική σκάλα με τρεις ράμπες και δύο βραχίονες επιτρέπει την πρόσβαση στα δύο επάνω διαμερίσματα. Το συγκρότημα έχει την ίδια μοίρα με το διπλανό: γίνεται χώρος του ξενοδοχείου Μπάτης, το οποίο αργότερα καταστράφηκε για να ανοίξει ο δρόμος για ένα νέο ξενοδοχείο,  το οποίο θα ονομαστεί αυτή την φορά «Κως» και το οποίο διατηρεί μέχρι τις μέρες μας, από τον Ε.Ο.Τ.

Γιατί ονομάστηκαν Ζέφυρος και Μπάτης;

Οι Κώοι μετά την Ενσωμάτωση τα ονόμασαν από τους ανέμους που πνέουν στην περιοχή. 

Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, ο δυτικός άνεμος ονομάζεται Ζέφυρος ή και μπουνέντες, πονέντης. Ο δε Μπάτης έλαβε το όνομα του από την αρχαία ελληνική λέξη-ἐμβάτης δηλαδή αυτός που εισέρχεται από τη θάλασσα στην ξηρά δηλαδή την θαλάσσια αύρα.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Ιστορία των Σεισμών της Κω, 2018-2023

2.Παιδί της Ρέας, τριλογία

3.Architettura coloniale italiana nel Dodecaneso ,1912-1943

4.Παλιές φωτογραφίες της Κω/FB

5. Το Διμύλι της Κω

https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/12/blog-post_7.html

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Η γεωγραφία του Ζέφυρου και Μπάτη σε δορυφορικό χάρτη του 2005.

Προσεισμική φωτογραφία, από το Κυβερνείο του Fausto στο βάθος οι Δύο Μύλοι και τα δύο συγκροτήματα κατοικιών: των αξιωματικών [Ζέφυρος] και των εργένηδων [Μπάτης], INCIS του Petracco, το 1930.

Το ξενοδοχείο Ζέφυρος την δεκαετία 50/60.

«Τουριστικά ξενοδοχεία Ζέφυρος και Μπάτης», από ένα σπανιότατο δωδεκανησιακό λεύκωμα του 1956. Από την Βιβλιοθήκη του Γιώργου και Περσεφόνης Κουτσουράδη.

Χθες και σήμερα ,το Ζέφυρος.

Τέλη δεκαετίας ΄60, η Πλατεία 7ης Μαρτίου με το Ζέφυρος και δεξιά στη θέση του Μπάτη το ξενοδοχείο Κως.

Tο γλυπτό "Ταξιδευτής" τής Γλύπτριας Αγγέλικας Κοροβέση, στην τοποθεσία Δύο Μύλοι, στην σημερινή Πλατεία 7ης Μαρτίου.

Παρασκευή και Μιχάλης Ιερομνήμων, οι γονείς μου την δεκαετία του '60 στους Δύο Μύλους, στη θέση του Ταξιδευτή. Δεξιά διακρίνεται η περίφραξη του Ζέφυρου.

«Κυρίως είναι η απώλεια που μας διδάσκει για την αξία των πραγμάτων» Arthur Schopenhauer[1788-1860].