Ο «χαμένος» πύργος της Κω
Πριν από καιρό ο φίλος Κώστας Κωστογλάκης μου έδειξε έναν ιστορικό χάρτη του 1696 μ.Χ της Κω.
Ο συγκεκριμένος χάρτης παρατίθεται παραπάνω και φέρει την υπογραφή του Vincenzo Coronelli. Ο Coronelli αποτυπώνει σε χαλκογραφία το κάστρο της Νερατζιάς και το βορειοανατολικό μέρος του νησιού. Έχουν περάσει 314 χρόνια από τότε, παρατηρώντας σήμερα αυτή την μοναδική χαλκογραφία μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι το άκρο της ακτής Αμμουδιάς είναι πολύ διαφορετικό, ιδιαίτερα μακρύ και λεπτό ενώ το τμήμα αυτό χαρακτηρίζεται από την παρουσία δύο μύλων και ενός πύργου(=Torre). Μήπως έκανε κάποιο λάθος ο Coronelli ή μήπως η χαρακτική του περιέχει σωστά δεδομένα που έχουν αποτυπωθεί με κάπως ανορθόδοξο τρόπο.
Για την παρουσία των μύλων στην Λάμπη έχουν γράψει αρκετοί ιστορικοί ωστόσο το ερωτηματικό παραμένει σχετικά με την ύπαρξη ή όχι του πύργου. Οι πύργοι είναι υψηλά συνήθως κτίρια στα οποία το ύψος υπερβαίνει το πλάτος. Μπορούν να σταθούν μόνα τους ή να αποτελούν μέρους ενός άλλου κτιρίου. Τι να έκανε όμως ένας πύργος σε εκείνη την περιοχή;
Εξετάζοντας προσεκτικά την γεωμορφολογία της περιοχής μπορούμε να δώσουμε απαντήσεις σχετικά τόσο για το οίκημα όσο και την χαρτογραφική αποτύπωση του Coronelli με αμμώη βραχίονα. Ο πύργος βρίσκεται σε μια παράκτια ζώνη, δηλαδή μια ενδιάμεση περιοχή μεταξύ ξηράς και θάλασσας, ενώ η μορφολογία και η κλίση της περιοχής, θεωρούνται ως οι βασικότεροι παράγοντες για τον προσδιορισμό της. Οι διαστάσεις κάθε ακτής μεταβάλλονται από περιοχή σε περιοχή ανάλογα με την αλληλεπίδραση των θαλάσσιων και χερσαίων διεργασιών. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από ήπιες κλίσεις και για τον λόγο αυτό πρέπει να θεωρείται ως μια ακτή υψηλής παράκτιας τρωτότητας λόγω ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Σας έχω ήδη μιλήσει για τον αυξανόμενο ρυθμό θέρμανσης του πλανήτη μας κατά τον 20ο αιώνα που δεν οφείλεται μόνο σε φυσικά αίτια αλλά και στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας της Γης έχει αυξηθεί από 0,3 °C -0,6 °C από τα τέλη του 19ου αιώνα και από 0,2 °C -0,3 °C τα τελευταία 40 χρόνια.
Οι επιπτώσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας σε ένα φυσικό παράκτιο σύστημα εξαρτώνται από την «ευαισθησία» του στις επιπτώσεις αυτές και την προσαρμοστικότητα καθώς και την αντοχή του.
Η Λάμπη του Σκανδάριου είναι μία παράκτια περιοχή ήπιων κλίσεων και χαμηλών υψομέτρων μικρότερης αντοχής. Το συγκεκριμένο σημείο συγκριτικά με άλλα παράκτια μέρη είναι ίσως το πιο τρωτό του νησιού μας στις αρνητικές συνέπειες της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Η Λάμπη στο σύνολο της αλλά ιδιαίτερα το τμήμα της Αμμουδιάς είναι ένα οικοσύστημα ιδιαίτερα επιρρεπές σε μεταβολές. Η αντοχή της δηλαδή η δυνατότητα του οικοσυστήματος να αντισταθεί στη διαταραχή είναι πολύ μικρή με αποτέλεσμα να αυξάνεται η φυσική επικινδυνότητα του οικοσυστήματος στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Η επιταχυνόμενη άνοδος της στάθμης της θάλασσας έχει δημιουργήσει στην περιοχή την μεταβολή της ακτογραμμής ως φυσική αντίδραση. Για τον λόγο αυτό η αποτύπωση του Coronelli δεν πρέπει να μας παραξενεύει. Ωστόσο, η κατανόηση του τρόπου διαμόρφωσης της ακτογραμμής και οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας είναι χρήσιμες και μπορούν να μας οδηγήσουν στην πιθανή θέση που μπορεί να βρίσκονται σήμερα τα ερείπια του πύργου.
Από μελέτες έχει υπολογιστεί ότι η ιστορική αλλαγή σε μήκος ακτογραμμής 250 μέτρων στην Λάμπη ήταν 0,8 μέτρα/χρόνο.Αν κρίνουμε ότι ο πύργος βρίσκεται περίπου στο μέσο της γλώσσας της χαρακτικής του Coronelli εκτιμώ ότι η θέση του πύργου ίσως βρίσκεται σε απόσταση 125-130 μέτρα από την σημερινή ακτή.
Το οίκημα θα μπορούσε να ήταν ένας φάρος αφού η περιοχή μελετώντας το υψόμετρο της χαρακτηρίζεται εκτός από ήπιες κλίσεις και από ξέρες. Ένας φάρος σε εκείνη την περιοχή θα εξυπηρετούσε την ασφαλή ναυσιπλοΐα. Συνήθως οι φάροι είναι κτίσματα που οικοδομούνται σε διάφορα σημεία των ηπειρωτικών ή νησιωτικών ακτών ή και επί βραχονησίδων. Η βαθυμετρία της περιοχής μας επιτρέπει να κάνουμε μια τέτοια υπόθεση.
Τα ερείπια του οικήματος θα μπορούσαν να εντοπιστούν και να αναδειχθεί η περιοχή σαν ένα υποθαλάσσιο καταδυτικό πάρκο. Συμβολικά θα μπορούσε να αξιοποιηθεί σαν ένα πολιτιστικό μνημείο με το οποίο να ευαισθητοποιηθούν οι μελλοντικές γενιές για τις παγκόσμιες επιπτώσεις εξαιτίας του φαινομένου της ανόδου της θαλάσσιας στάθμης λόγω των κλιματικών αλλαγών.
Γεωδίφης
Πηγή:Παιδί της Ρέας, τριλογία
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Για την παγκόσμια ημέρα της Γης [22 Απριλίου 2024] μια μοναδική ιδιοτροπία του πλανήτη μας στο αχανές σύμπαν,συχνά απρόβλεπτη για τον πολιτισμό μας. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας στον αμμώδη βραχίονα της Λάμπης του Σκανδάριου, της Κω και ο χαμένος σήμερα Πύργος του Vincenzo Coronelli του 1696 μ.Χ, σιγοψιθυρίζουν: Εκτιμήστε τον χρόνο σας περισσότερο από τα υπάρχοντά σας...
Από το Κάστρο οι Μύλοι της Λάμπης, τα Κρητικά και ο αμμώδης βραχίονας του Κούμπουρνου στο Σκανδάριο του Στράβωνα, την δεκαετία ΄20. Στο βάθος οι νησίδες Τσατάλια.
