Όταν τα ηφαίστεια θυμώνουν!

 

Δείτε το παραπάνω βίντεο του National Geographic.

Αυτό είναι ένα βίντεο κλιπ που τραβήχτηκε στο ηφαίστειο Unzen στην Ιαπωνία, κατά τη διάρκεια της έκρηξης του 1991. 

Τον Ιούνιο του 1991, ένα ζευγάρι από παθιασμένους ηφαιστειολόγους, η Katia και ο Maurice Krafft έκαναν γυρίσματα από τις εκρήξεις στο Όρος Unzen. Οι  Krafft ήταν ηφαιστειολόγοι και ήταν γνωστοί και  πρωτοπόροι σε μαγνητοσκόπησεις, φωτογράφισεις και ηχογράφησεις ηφαιστείων, ενώ συχνά διέσχιζαν με  τα πόδια τις ροές από  λάβα. Ο Maurice ήταν διάσημος για αυτό που δήλωσε κάποτε συμπτωματικά μια ημέρα πριν από τον χαμό του:«Ποτέ δεν φοβάμαι γιατί έχω δει τόσες πολλές εκρήξεις σε 23 χρόνια που ακόμη και αν πεθάνω αύριο, δεν με νοιάζει». Πέθαναν μαζί, όταν τους «αγκάλιασαν» οι πυροκλαστικές ροές του όρους Unzen, στην Ιαπωνία, στις 3 Ιουνίου του 1991. 

Οι Krafft  δέχθηκαν την ορμή των πυροκλαστικών  ροών καθώς βιντεοσκοπούσαν. Από την κορυφογραμμή του Unzen ξεχύθηκαν τα ηφαιστειακά υλικά που στέκονταν ακριβώς από πάνω τους. Μαζί τους σκοτώθηκαν ακαριαία, 41 δημοσιογράφοι που κάλυπταν επίσης τις εκρήξεις.

Όμως, τι είναι η πυροκλαστική ροή; Είναι υλικό  που σχηματίζεται από τις ηφαιστειακές εκρήξεις και εξέρχεται βίαια από τον ηφαιστειακό κώνο. Συνήθως παρουσιάζεται ως πυροκλαστικό ρεύμα δηλαδή ένα ρευστοποιημένο μίγμα από στερεά υλικά και από θερμά αέρια που κατέρχεται την πλαγιά ενός ηφαιστειακού οικοδομήματος. Αυτά τα τρομακτικά νέφη είναι φοβερά καυτά, με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Είναι βαρύτερα από τον αέρα, περιέχουν τοξικά αέρια και κινούνται με ταχύτητες που συχνά ξεπερνούν τα 100 χιλιόμετρα την ώρα. Είναι τα πιο καταστροφικά από όλα τα ηφαιστειακά φαινόμενα.

Η εξαιρετική ταχύτητα αυτών των ροών οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν κυρίως ιδιότητες όμοιες με αυτές ενός υγρού, παρά με αυτές μίας κινούμενης μάζας απο στερεά υλικά. Έτσι, μπορεί να ταξιδεύσουν σε μεγάλες αποστάσεις. Τέτοια υλικά ένωσαν και το ανατολικό τμήμα του νησιού με το δυτικό τμήμα του (Κέφαλος)κατά το τρομερό συμβάν που έγινε πριν από 161.000 χρόνια και για το οποίο ήδη σας έχω μιλήσει. Η πυροκλαστική ροή του υποθαλάσσιου ηφαιστείου της Αβύσσου διάνυσε μια τεράστια απόσταση εκ των οποίων τουλάχιστον τα 20 χιλιόμετρα ήταν πάνω από το νερό. Άλλο παράδειγμα είναι τα πυροκλαστικά υλικά  της έκρηξης του ηφαιστείου Κρακατάου στην Ινδονησία το 1883,  τα οποία διάνυσαν απόσταση 40 χιλιόμετρα πάνω από τη θάλασσα του πορθμού Σούντα, ενώ διατήρησαν τη θερμότητά τους ώστε να κάψουν και τις παράκτιες περιοχές.

Η κινητικότητα των πυροκλαστικών ροών οφείλεται στην έλλειψη εσωτερικής τριβής μεταξύ των σωματιδίων. Υπάρχουν δύο τύποι πυροκλαστικών ροών: τα πυρακτωμένα νέφη που περιέχουν συμπαγή κομμάτια λάβας που προέρχονται από την κατάρρευση θόλου λάβας και τα ρεύματα κίσσηρης τα οποία περιέχουν κομμάτια ελαφριάς ελαφρόπετρας που προέρχονται από την κατάρρευση μιας εκρηκτικής στήλης. Οι αποθέσεις που προκύπτουν από τα ρεύματα κίσσηρης ονομάζονται ιγκνιμβρίτες. Από αυτό το υλικό «κτίστηκε» και το οροπέδιο της Αντιμάχειας.

Αυτά τα υλικά δεν αφήνουν τίποτα και καταστρέφουν σχεδόν τα πάντα στο πέρασμά τους. Μεταφέροντας οτιδήποτε βρουν, διασχίζουν το έδαφος με ψηλές ταχύτητες ενώ οι μεγάλες θερμοκρασίες των (200⁰-700⁰ Κελσίου), κατακαίνε τα πάντα. Οι πυροκλαστικές ροές που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη από 5-10 χιλιόμετρα καταστρέφουν σπίτια, δέντρα και αγροτικές καλλιέργειες. Ωστόσο ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργούν τα δηλητηριώδη αέρια που εξέρχονται από τον κώνο. Αυτά δηλητηριάζουν και δημιουργούν εγκαύματα σε οποιοδήποτε οργανισμό. 

Καμιά φορά αναρωτιέμαι πως πρέπει να αισθάνθηκαν οι νεαντερτάλιοι και τα ζώα της Κω και των γύρω περιοχών όταν κάποια ημέρα έτσι ξαφνικά είδαν αυτά τα υλικά να εξέρχονται απο τη θάλασσα και να τους ακολουθούν…

Γεωδίφης

Ο μύθος των Κώων για το ακρωτήριο Χελώνη