Το «παράδοξο του δολομίτη» της Ψερίμου
Χάρτης της Ψερίμου του Kiepert, Richard[1915 ].
Μόλις 3,20 χιλιόμετρα χωρίζουν το Τιγκάκι της Κω από το νησί της Ψερίμου. Για όσους δεν γνωρίζουν την περιοχή, η Ψέριμος των 130 κατοίκων βρίσκεται βόρεια της Κω και νοτιοανατολικά της Καλύμνου. Η επιφάνεια του νησιού είναι μόλις 15 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο από τα νησιά που ανήκουν διοικητικά στον δήμο Καλύμνου. Το νησί έχει πολλούς χαμηλούς λόφους και μικρές κοιλάδες με άφθονα ελαιόδεντρα ενώ θεωρείται ο παράδεισος για όσους απεχθάνονται τους δρόμους και τα αυτοκίνητα. Οι ακρογιαλιές του νησιού είναι πανέμορφες ενώ περιτριγυρίζονται από κρυστάλλινα, καταγάλανα και καθαρά νερά.
Κάποτε ο φίλος μου καθηγητής Γιώργος Μάρκου τότε πρόξενος του ιταλικού κράτους στην Κω επιχείρησε να δημιουργήσει στο νησί ένα περιβαλλοντικό πάρκο με 5-10 κατοικίες για VIP. Ένα πάρκο για πολύ σημαντικές διεθνείς προσωπικότητες, προσπάθησε πολύ για αυτό όμως βρήκε απέναντι του ένα υδροκέφαλο κράτος που αδυνατεί να κατανοήσει πως μπορείς να αναδείξεις και να διεθνοποιήσεις έναν μικρό και όμορφο τόπο.
Η Ψέριμος είναι ένας από τους πολλούς παράδεισους της βιοποικιλότητας του Αιγαίου. Η διαφορετική γεωλογική της ιστορία και η απομόνωση έχουν αφήσει τα ίχνη τους στην εξέλιξη των ειδών της περιοχής. Ωστόσο η πανίδα και η χλωρίδα του νησιού εδώ και τουλάχιστον 10.000 χρόνια έχει σταματήσει να «συμπεριφέρεται» ως μια ηπειρωτική-συνεχής μάζα εδάφους. Η κύρια ασχολία των κατοίκων της Ψερίμου είναι η κτηνοτροφία ενώ υπάρχουν και παλαιοχριστιανικές βασιλικές 5ου αι. μ.Χ. σε διάφορες θέσεις του νησιού.
Όμως το νησί που βρίσκεται δίπλα μας έχει την δική του φυσική ιστορία. Γεωλογικά είναι νεώτερο τόσο από το νησί της Κω όσο και της Καλύμνου. Ωστόσο η γεωιστορία και η φύση, έχουν υπάρξει ιδιαίτερα γενναιόδωρες με την περιοχή. Αποτελείται ως επι το πλείστον από τον δολομίτη, ένα χαρακτηριστικό πέτρωμα με υψηλό ποσοστό του ορυκτού δολομίτη και το οποίο είναι ανθεκτικό στην διάβρωση ενώ είναι λιγότερο διαλυτό από τον ασβεστόλιθο σε όξινα υπόγεια ύδατα. Ο δολομίτης είναι ένας ιζηματώδες ανθρακικό πέτρωμα που μοιάζει με τον ασβεστόλιθο, ενώ το ορυκτό από το οποίο αποτελείται, οφείλει το όνομά του στον Γάλλο φυσιοδίφη και γεωλόγο Ντεοντά Ντολομιέ (1750–1801), ο οποίος ήταν από τους πρώτους που το περιέγραψε.
Όμως, οι δολομίτες έχουν κάτι το «εξωπραγματικό» που δεν το συναντάς συχνά. Στις Άλπεις οι Ιταλοί την μοναδικότητά τους, την έχουν αξιοποιήσει, και τους έχουν καταστήσει σαν έναν από τους καλύτερους προορισμούς διακοπών παντός μέσου και καιρού. Οι δολομίτες των Άλπεων είναι μια ορεινή περιοχή με πολλές και ψηλές κορφές που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι του βορειοανατολικού τμήματος της Ιταλίας, κάτω ακριβώς από την Αυστρία. Εκτός από την Ιταλία συναντάται και σε άλλες χώρες ενώ στην περιοχή Minas Gerais στη Βραζιλία σχετίζεται και με αυτοφυή χρυσό.
Ωστόσο το βασικότερο πέτρωμα από το οποίο αποτελείται η Ψέριμος κρύβει ένα παράδοξο και το οποίο αποκαλείται ως «πρόβλημα του δολομίτη»: Ενώ η σήμερα Γη εξακολουθεί να δημιουργεί πετρώματα όπως τους ασβεστολίθους ,ψαμμίτες και σχιστολίθους, οι δολομίτες δεν σχηματίζονται πλέον. Όταν τους συναντάμε ξέρουμε πια ότι αφορούν αποθέσεις προηγουμένων γεωλογικών περιόδων. Αυτό που βλέπουμε στην Ψέριμο είναι πέτρωμα που μέσω της διαγένεσης, μετατράπηκε σε δολομίτες και το οποίο σταμάτησε ο πλανήτης μας να σχηματίζει.
Πως μπορούμε να ξεχωρίσουμε τον ασβεστόλιθο από τον δολομίτη; Χρησιμοποιώντας λίγο υδροχλωρικό οξύ (HCl), ο ασβεστίτης του ασβεστόλιθου εμφανίζει έντονο αναβρασμό, ενώ ο δολομίτης ασθενέστατο ή καθόλου. Η ύπαρξη του ορυκτού δολομίτη συχνά συνδέεται, με μικτά θειούχα, φθορίτη, βαρύτη, χαλαζία, ορυκτά υδροθερμικής προέλευσης, σιδηρίτη, γύψο και διάφορα άλλα.
Από πού προήλθε ο ασβεστόλιθος που μας έδωσε τον δολομίτη της Ψερίμου; Στο Αιγαίο πριν από 200-100 εκ υπήρχε μια ζώνη που ονομάσαμε «Γαβρόβου– Τρίπολης» και η οποία αποτελούσε μια τεράστια υποθαλάσσια οροσειρά-ράχη ανάμεσα σε δύο θαλάσσιες αύλακες, την Ιόνια και εκείνη της Πίνδου (μέχρι 55 εκ.χρόνια πριν). Μέσα σε αυτό το θαλάσσιο περιβάλλον δημιουργούνταν οι ασβεστόλιθοι οι οποίοι με την σειρά τους θα μας έδιναν τους δολομίτες της Ψερίμου.
Που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο δολομίτης; Χρησιμοποιείται σε λιπάσματα αφού διαλυτοποιείται με βραδύ ρυθμό, ιδιαίτερα στα αλκαλικά εδάφη, χωρίς όμως να μειώνει στο παραμικρό τη θρεπτική ικανότητα και αξία του λιπάσματος. Επιπρόσθετα ο δολομίτης είναι φορέας των θρεπτικών στοιχείων ασβεστίου και μαγνησίου, ιδιαίτερα αναγκαίων στα όξινα εδάφη. Στα αλκαλικά εδάφη (π.χ. ορυζώνες) ο δολομίτης δεν αυξάνει το pΗ. Επιπλέον, ο δολομίτης χρησιμοποιείται ευρύτατα ως πυρίμαχο τούβλο για την επένδυση καμίνων, στην παρασκευή φυσικού τσιμέντου και ως δομικό υλικό, στα κτήρια ως διακοσμητική πέτρα, και σε πολλές άλλες εφαρμογές.
Γεωδίφης
Αναρτήσεις
