Από που προέρχεται ο χρυσός της Βεργίνας;

 

Σε φωτογραφία ο σαρκοφάγος της Βεργίνας.

H Βεργίνα  βρίσκεται σε απόσταση 80 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη, και θεωρείται ως μία από τις πιο σημαντικές αρχαιολογικές τοποθεσίες της Ελλάδας. Όταν πλησιάζεις την περιοχή, παρατηρείς την ύπαρξη πολλών μικρών λόφων  ύψους περίπου 5 μέτρων. Οι ανασκαφές έδειξαν ότι οι λόφοι αυτοί ήταν μέρος ενός μεγάλου κοιμητηρίου του 4ου π.Χ αιώνα και καθένας από αυτούς περιείχε διάφορους τάφους.  

Η Βεργίνα ήταν μία από τις πιο σημαντικές πόλεις του βασιλείου της  Μακεδονίας. Ανάμεσα στα διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, ανακαλύφθηκαν εκεί και οι περίφημοι «βασιλικοί τάφοι» κατά τη διάρκεια ανασκαφών το 1977-1978, ενώ τις εργασίες επέβλεπε ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος. Λέγεται ότι ο Ανδρόνικος για να βρεί τους βασιλικούς τάφους κάλεσε κάποιον γεωφυσικό αμερικανό,ο οποίος με ειδικό σαρωτή εδάφους του υπέδειξε την πιο κατάλληλη τοποθεσία για ανασκαφή.

Τα αντικείμενα που βρέθηκαν στο Μεγάλο Τύμβο της Βεργίνας ανήκουν σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα αντικειμένων περιλαμβάνει 47 σπασμένες επιτύμβιες πλάκες και η  δεύτερη ομάδα αντικειμένων ανήκει σε δύο τάφους που βρέθηκαν μέσα στο Μεγάλο Τύμβο. Ο μεγαλύτερος από αυτούς θεωρείται ότι είναι ο τάφος του βασιλιά Φίλιππου ΙΙ της Μακεδονίας.Ο άλλος τάφος ονομάζεται ο περίφημος «τάφος του πρίγκιπα» καθώς περιείχε τις στάχτες ενός νέου άνδρα.  Ο τάφος του βασιλιά Φίλιππου είναι ένα κατασκεύασμα που αποτελούνταν από δύο χώρους με ύψος 5,30 μέτρα. Είναι ο μεγαλύτερος και υψηλότερος μακεδονικός τάφος που γνωρίζουμε.

Τα πολύτιμα οστά του νεκρού βασιλιά βρέθηκαν τυλιγμένα σε ένα χρυσό ύφασμα. Φυλάσσονταν σε μία μεγάλη χρυσή λάρνακα, ένα μοναδικό έργο τέχνης με ένα εντυπωσιακό ανάγλυφο αστέρι στο καπάκι της, το μακεδονικό αστέρι με τις 12 ακτίνες. Η λάρνακα βρισκόταν μέσα σε μία μεγάλη μαρμάρινη σαρκοφάγο. Ο τάφος επίσης περιείχε τα όπλα του βασιλιά, το σιδερένιο του θώρακα με χρυσή ανάγλυφη διακόσμηση, το κράνος και το ξίφος του. Επίσης, τη χρυσή φαρέτρα και 3 ζευγάρια χάλκινες περικνημίδες. Μέσα στον τάφο υπήρχε ακόμη η ασπίδα του που είναι φτιαγμένη από χρυσό και ελεφαντόδοντο. Ένα από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα του τύμβου είναι το χρυσό στεφάνι που βρέθηκε στην κορυφή των αποτεφρωμένων οστών του νεκρού βασιλιά. Είναι το βαρύτερο και πιο εντυπωσιακό χρυσό στεφάνι που διασώθηκε από την αρχαιότητα. Πρόκειται για ένα χρυσό στεφάνι που αποτελείται από 313 φύλλα βελανιδιάς και 68 βελανίδια. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι όλα αυτά τα πολύτιμα αντικείμενα ήταν θαμμένα και διατηρήθηκαν για 23 αιώνες! 

Υπήρχε κι ένας δεύτερος νεκρός στον προθάλαμο του τάφου με τα οστά μιας γυναίκας. Τα οστά της επίσης φυλάσσονταν σε μία χρυσή λάρνακα η οποία επίσης βρισκόταν μέσα σε μία μαρμάρινη σαρκοφάγο. Μέσα στη λάρνακα υπήρχε και εδώ ένα υπέροχο στεφάνι μυρτιάς και ένα κομψό γυναικείο διάδημα, το πιο όμορφο κόσμημα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Τα περισσότερα από αυτά τα σπάνια αντικείμενα αποτελούν αληθινά έργα τέχνης και είναι έξοχα παραδείγματα της ελληνικής γλυπτικής του 4ου αιώνα π.Χ. Οι δύο χρυσές λάρνακες και το μεγάλο στεφάνι βελανιδιάς είναι τα πιο λαμπρά παραδείγματα ελληνικής τέχνης που βρέθηκαν ποτέ σε ελληνικό έδαφος.

Ο δεύτερος ασύλητος τάφος, ο περίφημος «τάφος του πρίγκιπα» περιείχε ένα ασημένιο αγγείο με τις στάχτες ενός νεαρού άνδρα όχι πάνω από 16 ετών. Η μοναδική φύση των αντικειμένων του τάφου αυτού και η εξαιρετικά υψηλή τους ποιότητα ωθούν τους επιστήμονες να πιστεύουν ότι πρόκειται για τον τάφο ενός μέλους της βασιλικής οικογένειας.    

Όμως από πού αντλήθηκε ο χρυσός και το ασήμι των βασιλικών τάφων; Με χρυσό από τον Αλιάκμονα και ασήμι από το Λαύριο και τη Χαλκιδική φιλοτεχνήθηκαν οι περίφημοι θησαυροί των βασιλικών τάφων της Βεργίνας, ενώ στο χρυσό στεφάνι βελανιδιάς για να γίνει πιο ανθεκτικό και σκληρό προστέθηκε χαλκός σε ποσοστό λίγο πάνω από το 5%.  Σε ορισμένα μάλιστα χρυσά αντικείμενα έγινε απομάκρυνση του αργύρου για να αποτελούνται από σχεδόν καθαρό χρυσό (99,70%), μια τεχνική που οι αρχαίοι γνώριζαν καλά και τη χρησιμοποιούσαν όταν ήταν απαραίτητο.

Δείγματα από χρυσά και αργυρά αντικείμενα από τον τάφο του Φιλίππου Β` μελέτησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο καθηγητής Κοιτασματολογίας Μιχάλης Βαβελίδης, όταν του τα έδωσε ο ίδιος ο Μανόλης Ανδρόνικος, με στόχο να διερευνήσει αν ο χρυσός και το ασήμι προέρχονταν από κοιτάσματα του ελληνικού χώρου ή από την Ανατολή (Αίγυπτο, Περσία, κ.ά.), όπως συχνά αναφέρεται στη βιβλιογραφία. 

Τα αποτελέσματα της έρευνάς του έδειξαν ότι η πρώτη ύλη των αντικειμένων είναι ελληνική, ενώ τα μεταλλεία της Χαλκιδικής και του Λαυρίου αποτελούν τα δύο μεγαλύτερα μεταλλευτικά κέντρα της αρχαίας Ελλάδας. Το μεν πρώτο για την εκμετάλλευση χρυσού και αργύρου, το δε δεύτερο για άργυρο και μόλυβδο.

Γεωδίφης

Πηγή-ΑΠΘ,Εθνος