Κυκλώπειοι βράχοι
«Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου», Κωνσταντίνος Καβάφης [1863-1933] -Ιθάκη.
Είναι ίσως ένας από τους πιο διάσημους θρύλους της Αίτνας. Σύμφωνα με την Οδύσσεια, ένας από τους σταθμούς του Οδυσσέα ήταν η Σικελία, ακριβώς στους πρόποδες της Αίτνας. Εκεί ο Οδυσσέας συνάντησε τον Πολύφημο και μπήκε στη σπηλιά του. Οι Κύκλωπες, άρχισαν να αποδεκατίζουν τους άνδρες του Οδυσσέα και υποσχέθηκαν να τον σκοτώσουν κι αυτόν αλλά τελευταίο, τότε είπε ότι το όνομά του ήταν «Κανένας». Ο πανούργος Οδυσσέας, όμως, μέθυσε τον Κύκλωπα και τον τύφλωσε κατά τη διάρκεια της νύχτας με ένα ξύλινο ραβδί. Εκνευρισμένος και τυφλωμένος, ο Πολύφημος βγήκε από τη σπηλιά φωνάζοντας ότι τον τύφλωσε ο Κανένας. Με μανία, άρχισε να εκτοξεύει γιγάντιους ηφαιστειακούς βράχους προς τη θάλασσα. Αυτοί οι γιγάντιοι βράχοι χαρακτηρίζουν σήμερα την ακτή ενός ψαροχωριού κοντά στην Κατάνια.
Σε απόσταση 1,6χλμ. ΝΔ από το «Άργεννο Άκρο» των αρχαίων Ελλήνων, απέναντι από την Αίτνα, υπάρχει ένα μικρό αρχιπέλαγος που σχηματίζεται από 3 νησίδια. Την Λαχαία[Lachea], Φαραλιόνε [Faraglione] Μεγάλη και Μικρή και από τέσσερις μεγάλους βράχους διατεταγμένους σε αψίδα σε σχέση με την ακτή.
Ονομάζονται «Κυκλώπιοι» κατά το μύθο, λέγεται ότι είναι οι βράχοι που πέταξε ο Πολύφημος στον Οδυσσέα κατά τη διάρκεια της απόδρασής του.
Οι λατίνοι συγγραφείς τους λένε Ciclopum Scopuli και αναφέρουν ότι οι Κύκλωπες ζούσαν κάτω από την Αίτνα.
Τα τερατόμορφα όντα με οφθαλμό στην μέση του μετώπου, ήταν γιοι του Ποσειδώνα.Την τύφλωση του γιου του Πολύφημου εκδικήθηκε ο Τρίαινας με τις τρικυμίες που επεφύλαξε στον Οδυσσέα και τους άνδρες του κατά τις επόμενες περιπλανήσεις τους. Τελικά τους Κύκλωπες σκότωσε ο Απόλλων για να εκδικηθεί τον Δία για τον θάνατο του Ασκληπιού.
Οι βράχοι στο Άργεννο Άκρο σχηματίστηκαν ως αποτέλεσμα της έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας πριν από περίπου μισό εκατομμύριο χρόνια. Υπάρχει πιθανότητα να ήταν αρχικά συνδεδεμένοι με τις ακτές της Σικελίας. Προήλθαν κατά την πρώτη από τις 4 φάσεις της εξέλιξης της Αίτνας.
Πριν από περίπου 500000 χρόνια, μετά τη σύγκρουση μεταξύ της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής πλάκας, ξεκίνησε μια μακρά περίοδος υποθαλάσσιας δραστηριότητας με την εκπομπή βασικών λάβων, που οδήγησε στη δημιουργία της Λαχαίας και του Φαραλιόνε.
Οι βράχοι ή στοίβες των Κυκλώπων στην κορυφή τους έχουν λευκό υλικό από αρχαία άργιλο που παραμορφώθηκε και σκληρύνθηκε από τη θερμότητα του μάγματος.
Οι τύποι των ηφαιστειακών πετρωμάτων που βρίσκονται εδώ είναι 4 τύπων: στήλες από βασάλτες, λεπτά πρίσματα, υαλοκλαστίτες και μαξιλαροειδείς λάβες όπως αυτές που συναντάμε στην Νίσυρο.
Τα βάθη αυτού του αρχιπελάγους είναι κυρίως βραχώδη και κατά συνέπεια δημιουργούν μια ιδιαίτερα οδοντωτή ακτή γεμάτη χαράδρες και μικρά φαράγγια. Στη βάση του γκρεμού όμως ο βυθός γίνεται αμμώδης. Αυτή η μεγάλη ποικιλία περιβαλλόντων αντικατοπτρίζεται από πλούσια θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα όπως η Posidonia oceanica, η οποία, σε αυτήν την περιοχή, ευδοκιμεί επίσης στα βράχια.
Πριν από το σχηματισμό της Αίτνας πιστεύεται ότι στη θέση της υπήρχε ένας μεγάλος κόλπος στο σημείο επαφής μεταξύ της Ευρασιατικής πλάκας στα βόρεια και της Αφρικανικής πλάκας στο νότο. Η τριβή μεταξύ των δύο πλακών οδήγησε στις πρώτες υποθαλάσσιες εκρήξεις, με την εκπομπή πολύ ρευστής βασαλτικής λάβας, και στη γέννηση των πρώτων ηφαιστειακών κώνων στο κέντρο του αρχέγονου κόλπου που ονομάζεται προ-Αίτνα. Στη συνέχεια, η τεκτονική ανέλαβε δράση μαζί με τη συσσώρευση εκρηκτικών προϊόντων, καθόρισαν την ανάδυση της περιοχής και το σχηματισμό ενός ηφαιστειακού οικοδομήματος που αποτελεί τη σημερινή βάση.
Είναι η πρώτη φορά που οι Κύκλωπες συνδέονται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Συχνά ο θρύλος των Κυκλώπων παραπέμπει σε απολιθώματα προβοσκιδωτών ή νάνων ελεφάντων, που ζούσαν στη παλαιολιθική Σικελία. Η ιδιαιτερότητα των κρανίων τους είναι ότι έχουν μια μεγάλη τρύπα στο κέντρο, που δεν είναι άλλη από τη μύτη/προβοσκίδα του ελέφαντα. Ακόμη και ο φιλόσοφος Εμπεδοκλής δηλώνει ότι «σε πολλά σπήλαια της Σικελίας βρέθηκαν απολιθώματα μιας σειράς γιγάντων ανδρών που έχουν εξαφανιστεί σήμερα».
Μία ακόμη εκδοχή προτείνει ότι οι Κύκλωπες ήταν αρχαίοι σιδηρουργοί που μετανάστευσαν από τα ανατολικά προς τα Νησιά του Αιόλου, όπου βρέθηκαν ίχνη μεταλλοτεχνίας κατά τη διάρκεια 4ης χιλιετίας π.Χ.Η παρουσία μόνο ενός ματιού ίσως συνδέεται με το έθιμο να καλύπτεται το αριστερό μάτι των αρχαίων τεχνιτών με έναν επίδεσμο για προστασία από τους σπινθήρες.
Γεωδίφης
Πηγή-Ο μύθος των Κώων για το ακρωτήριο Χελώνη
Αίτνα,η αρχαία Αἴτνη των Ελλήνων από το αἴϑω[καίγομαι, φλέγομαι], ο νοτιοανατολικός κρατήρας Sorvolo Etna στις 9/3/2023.Φωτογραφία G.Distefano / Etna Walk.