Η μεγάλη αβραμιθιά του θεάτρου

Αυτή η αβραμιθιά στέκει ψηλά, περήφανη με λεβεντιά εδώ και δεκάδες χρόνια σε μια μοναδική τοποθεσία. Πάνω από το μεγαλειώδες και ξακουστό θέατρο του Αμπάβρη που όλοι ενδιαφέρονται αλλά κανείς δεν κάνει κάτι.

Πριν από χρόνια όταν έψαχνα τις απαντήσεις για αυτό το μυστηριώδες θέατρο πίστευα ότι θα έπρεπε με κάθε θυσία να αναδειχθεί.Τώρα άν με ρωτήσετε θα σας έλεγα:  «Το ψέμα έχει πολλά φτερά. Αφήστε το ως έχει, μην το πειράζετε, για μια άλλη μελλοντική γενιά ίσως πιο κατάλληλη που θα αγαπήσει ειλικρινά τον τόπο της- τότε όλα θα είναι πιο εύκολα».

Ο αβράμιθας είναι ένα από τα προστατευόμενα δέντρα της τοπικής χλωρίδας. Κηκίδια κοκορεβιθιάς από pistacia terebinthus έδιναν το κίτρινο χρώμα και με αυτό έβαφαν αρκετές φορές τα περίφημα μεταξωτά τους υφάσματα οι αρχαίοι Κώοι.

Ο ιστορικός ειδικός σε μυκηναικά θέματα John Chadwick πιστεύει ότι ο τερεβίνθος είναι το φυτό που ονομάζεται ki-ta-no σε ορισμένες από τις ταμπλέτες της Γραμμικής Β΄.

Ο αβράμιθας αναφέρεται στον Μέγα Αλέξανδρο: «Όταν ένας Πέρσης βασιλιάς ανέλαβε τον θρόνο, πήγε στις Πασαργάδες, όπου βρισκόταν ο τάφος του βασιλιά Κύρου, και ντυμένος με μια τραχιά δερμάτινη στολή για να φάει ένα τελετουργικό γεύμα με σύκα, ξινόγαλα και φύλλα τερεβίνθου».

Πατρίδα της φιστικιάς θεωρείται η κεντρική Ασία, ενώ στην ανατολική Μεσόγειο αυτοφυή είναι δυο δέντρα της ίδιας οικογένειας, η αγριοφιστικιά ή τσιτσιρεβιά ή τριμιθιά [τα βλαστάρια της γίνονται τουρσί], δηλαδή η τερέβινθος ή τέρμινθος των αρχαίων, και ο σχίνος, που μια ποικιλία του είναι και το μαστιχόδεντρο της Χίου. 

Σχίνους έχει πολλούς η Κέφαλος, στον περίφημο ομώνυμο όρμο της.Στον Όρμο του Σχίνου συναντάται το πρώτο ηφαίστειο της Κεφάλου.Οι αρχαίοι Κεφαλιανοί και οι πρώτοι Ασκληπιάδες εκμεταλεύονταν αυτό το  δέντρο σε θεραπευτικές συνταγές. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν το ρετσίνι του για αρωματική ύλη,χρησίμευε για τα καλλυντικά μέχρι πριν από κάποια χρόνια.

Σήμερα λαμβάνεται εσωτερικά για τη θεραπεία χρόνιων βρογχικών λοιμώξεων, ουρολοιμώξεων και νεφρικών λοιμώξεων, αιμορραγίας, χολόλιθων, ταινίας και ρευματισμών. Εξωτερικά, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της αρθρίτιδας, της ουρικής αρθρίτιδας, της ισχιαλγίας, της ψώρας και των ψειρών. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία του καρκίνου.

Στην Κέφαλο το λένε αρτάμιθθα, στην Κάλυμνο,Ψέριμο και την Κάσο είναι ο  αγράμιτθας. Στην Νίσυρο λένε ο «σαρακηνός αγράμιθας που κάμνει μαύρους καρπούς»[Μ.Σκανδαλίδης]. Από ζουμό, το περίφημο αβραμιθοζούμι, κοπανισμένου αβράμιθα έπιναν το πρωινό τους ρόφημα οι ζευγάδες [Α.Καραναστάσης].

Το δέντρο προτιμά τις υγρές ζώνες σε ασβεστολιθικά εδάφη αν και αναπτύσσεται και σε πιο όξινα εδάφη ,σε ρωγμές και ηλιόλουστες βραχώδεις περιοχές.  Ζει από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 1500 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Τα φιστίκια οι αρχαίοι τα έμαθαν στην ελληνιστική εποχή αλλά στην Κω είναι παλιά υπόθεση,η παλαιογεωγραφία της Κω τουλάχιστον αυτό μαρτυράει.  Ο μεγάλος Θεόφραστος, ο οποίος πρώτος μιλάει για ένα δέντρο της Ασίας, χωρίς να το κατονομάζει, όμοιο με την τέρμινθο αλλά με διαφορετικό καρπό, περίπου σαν το αμύγδαλο αλλά νοστιμότερο· ασφαλώς μιλάει για τη φιστικιά. Πρώτος που κατονομάζει τον εξωτικό καρπό είναι ο Νίκανδρος, τον 2ο αιώνα π.Χ., ο οποίος στα «Θηριακά» του γράφει ότι τα πιστάκια μοιάζουν με τα αμύγδαλα. 

Για τον Διοσκορίδη τα πιστάκια της Συρίας είναι ευστόμαχα, αλλά, παρόλο που υπάρχουν μαρτυρίες ότι η φιστικιά εισήχθη στην Ιταλία επί Ρωμαίων, στην άλλη Ελλάδα δεν φαίνεται να ευδοκίμησε η καλλιέργειά της και, μέχρι τον 19ο αιώνα, τα φιστίκια γίνονταν εισαγωγή από το Χαλέπι της Συρίας. Στην Αττική άρχισαν να καλλιεργούνται από το 1860.

Γεωδίφης

Μαρμάρινο μέλος ντόπιο πιθανώς από το Αρχαίο Θέατρο του Αμπάβρη.