Η Παναγιά του Στάλιγκραντ
Ένα αδιαμφισβήτητα διαχρονικά έντονο αντιπολεμικό μήνυμα, που καλεί παράλληλα σε συμφιλίωση τους λαούς, εκπέμπει διαρκώς η εικόνα της βρεφοκρατούσας Παναγίας, όπως απεικονίζεται στη, δυστυχώς όχι ιδιαίτερα γνωστή σε μας, «Παναγία του Στάλινγκραντ» (Madonna von Stalingrad), όπως αποκαλείται .
Τον Δεκέμβριο του 1942 η 6η γερμανική στρατιά και συμμαχικά ρουμανικά στρατεύματα βρίσκονταν εγκλωβισμένα στον θύλακο του Στάλινγκραντ. Τα Χριστούγεννα εκείνης της Χρονιάς γιορτάστηκαν από τους αποκλεισμένους γερμανούς στρατιώτες στα ερείπια της βομβαρδισμένης πόλης, σε συνθήκες πολικού ψύχους ,με ελλείψεις κάθε είδους και υπό την συνεχή πίεση των σοβιετικών στρατευμάτων, σε ρόλο πολιορκητή . Ο γερμανός στρατιωτικός γιατρός και προτεστάντης ιερέας Δρ.Kurt Reuber θέλοντας να συμβάλει στη δημιουργία χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας στους συμπολεμιστές του, όντας ο ίδιος ερασιτέχνης ζωγράφος, χρησιμοποιώντας ξυλοκάρβουνο και την οπίσθια πλευρά ενός ρωσικού στρατιωτικού χάρτη, ζωγράφισε την Παναγία κρατώντας στη αγκαλιά της το θείο Βρέφος. Περιμετρικά ο καλλιτέχνης προσέθεσε τις φράσεις ,από τα αριστερά,: Χριστούγεννα 1942 στον Θύλακο. Φρούριο Στάλινγκραντ. Στη δεξιά πλευρά του σκίτσου του συνόδεψε την εικόνα με τις λέξεις: Φως, Ζωή, Αγάπη, παρμένες από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο .
Σε μια από τις τελευταίες πτήσεις της γερμανικής Αεροπορίας, με τις οποίες ανεφοδιάζονταν από αέρος οι περικυκλωμένοι Γερμανοί, φυγαδεύτηκε η εικόνα και έτσι διασώθηκε κατά την παράδοση στους Ρώσους των υπολειμμάτων της 6ης Στρατιάς στις Αρχές του 1943. Σήμερα η εικόνα βρίσκεται στη περίφημη εκκλησία-σύμβολο του Βερολίνου, Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche.
Στο πλαίσιο ενός έντονου συμβολισμού συμφιλίωσης, στην παραπάνω εκκλησία του Βερολίνου βρίσκεται και μια βυζαντινής-ρωσικής τεχνοτροπίας εικόνα της Παναγίας, δώρο των κατοίκων του σημερινού Βολγκογκράντ (Στάλινγκραντ), ενώ αντίστοιχα αντίγραφο της Παναγίας του Στάλινγκραντ, εκτίθεται στον ορθόδοξο καθεδρικό ναό της πόλης, όπως και στον καθεδρικό ναό του Coventry στην Αγγλία ,που βομβαρδίστηκε ανελέητα από τους Γερμανούς .
Ο Kurt Reuber, συνελήφει αιχμάλωτος από τους Ρώσους και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο αιχμαλώτων Jelabuga στη Σιβηρία. Πέθανε από Τύφο στις αρχές του 1944,προλαβαίνοντας όμως να φιλοτεχνήσει άλλη μια εικόνα της Παναγίας, για τα Χριστούγεννα του 1943, που ονομάστηκε «Παναγία των Αιχμαλώτων»(Gefangenenmadonna).Και η εικόνα αυτή διασώθηκε και παραδόθηκε στη οικογένεια του καλλιτέχνη ,από συγκρατούμενο του, που απελευθερώθηκε το 1946 .
Αχιλλέας Κουτσουράδης
Καθηγητής, ΑΠΘ
