Από τα Κρόνια στα Χριστούγεννα

«Θα ήθελα έναν Δεκέμβριο με χριστουγεννιάτικα φώτα σβηστά και τα φώτα των ανθρώπων αναμμένα», Charles Bukowski.

Η αρχαία παγανιστική προέλευση της γιορτής των Χριστουγέννων.

Αρχαία ελληνική ζωγραφική υπογεγραμμένη από τον «Αλέξανδρο της Αθήνας», ανακαλύφθηκε στο Ηρακουλάνιο, δείχνει 5 γυναίκες να παίζουν ένα παιχνίδι κατά τη διάρκεια των Κρόνιων.

Τα Χριστούγεννα στον σύγχρονο κόσμο είναι γιορτή φαγητού και υπερβολικής κατανάλωσης ποτών, δώρων, τραγουδώντας κάλαντα και πολλά άλλα. Όμως, από που προήλθε η γιορτή;

«Κρόνια» ήταν μια αρχαία ελληνική αγροτική γιορτή προς τιμή του Κρόνου. Σύμφωνα με τον Δημοσθένη γινόταν τη νύκτα της 12ης μέρας του Εκατομβαιώνος. Γιορτάζονταν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Στην Κω ίσως γινόταν κοντά στο Ναό του Δία, στο αρχαίο στάδιο της πόλης. Με τον καιρό τα Κρόνια έγιναν γιορτή γλεντιού και ακολασίας ιδιαίτερα μετά την υιοθέτηση τους από τους Ρωμαίους ως Σατουρνάλια, προς τιμήν του θεού Σατούρνους.

Το πανηγύρι ή φεστιβάλ των Saturnalia ή καλύτερα των Κρόνιων πιστεύεται ότι υπήρξε πρόδρομος των Χριστουγέννων που γνωρίζουμε και γιορτάζουμε σήμερα δίνοντάς μας πολλά έθιμα και παραδόσεις τις οποίες χρησιμοποιούμε και απολαμβάνουμε.

Αυτό το φεστιβάλ γινόταν προς τιμήν του Saturn, Κρόνου για τους Ρωμαίους μια θεότητα των αγροτών που βασίλευε κατά τη Χρυσή Εποχή. Έναν όρο που εισήγαγε ο φιλόσοφος Ησίοδος στα «Έργα και τις Ημέρες» του, αναφερόμενος στον «Χρυσό Αγώνα» του ανθρώπου. 

Ήταν μια εποχή ειρήνης, όταν όλα ήταν άφθονα και οι άνθρωποι ευημερούσαν και οι ανάγκες των ανθρώπων ικανοποιούνταν χωρίς να πρέπει να εργαστούν και όλοι ζούσαν σε κατάσταση κοινωνικής ισότητας μεταξύ τους. 

Κάποιες αναφορές από αρχαίες πηγές αναφέρουν ότι οι σκλάβοι και οι δάσκαλοι έτρωγαν μαζί στο ίδιο τραπέζι. Άλλες λένε ότι οι σκλάβοι έτρωγαν πρώτα και οι δάσκαλοι τους σέρβιραν το φαγητό τους. Ωστόσο, η ανατροπή ρόλων ήταν προσωρινή, διαρκούσε μόνο στη γιορτή, οπότε οι σκλάβοι έπρεπε ακόμη να είναι προσεκτικοί να μην αναστατώσουν πάρα πολύ τον αφέντη τους.

Το φεστιβάλ ξεκινούσε στις 17 Δεκεμβρίου έως τις 23 Δεκεμβρίου. Τα Saturnalia γιορτάζονταν οπουδήποτε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και όχι μόνο στη Ρώμη. Ήταν μια περίοδος χαράς και γλεντιού με άφθονη ποσότητα ποτού και υπερβολικό φαγητό.

Οι άνθρωποι έβγαιναν στους δρόμους τραγουδώντας από πόρτα σε πόρτα. Ήταν μια στιγμή που αντάλλασσαν δώρα. Το γλέντι έπρεπε να αντικατοπτρίζει τις συνθήκες της Χρυσής Εποχής.

Ο τζόγος και η ρίψη ζαριών γίνονταν αποδεκτά τόσο για τους αφέντες όσο και για τους σκλάβους κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ.

Τα δημόσια κτίρια και οι πλατείες στολίζονταν με λουλούδια και φωτίζονταν με κεριά που έπρεπε να αντιπροσωπεύουν την αναζήτηση της αλήθειας και της γνώσης, καθώς και την επιστροφή του ήλιου μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο. 

Αργότερα την 25η Δεκεμβρίου κατά την διάρκεια του Ιουλιανού ημερολογίου, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τον Dies Natalis του Σολ Invictus, ή τα «Γενέθλια του Ακατάκτητου Ηλίου» και τον εορτασμό των γενεθλίων του Μίθρα που ήταν διαδεδομένα σε όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. 

Η επιλογή αυτής της γιορτής ως ημέρας γέννησης του Χριστού είχε να κάνει με την προσπάθεια αντικατάστασης των παγανιστικών γιορτών που τηρούνταν εκείνον τον καιρό, όπως τα Σατουρνάλια ή Κρόνια. 

Τα πρώτα βήματα που οδήγησαν στον εορτασμό των Χριστουγέννων έγιναν μέσα στον 3ο αιώνα μ.Χ.

Γεωδίφης

Πηγή-Παιδί της Ρέας, τριλογία

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Τα Χριστούγεννα είναι η συνέχεια των αρχαίων εορτών των Saturnalia, της γέννησης του Sol Invictus. Στα Saturnalia, τιμούσαν τον Μεγάλο Κρόνο, ο οποίος προήδρευσε στη Χρυσή Εποχή όταν ο κόσμος ζούσε ειρηνικά, απαλλαγμένος από κάθε έγκλημα και κακία. Τα Saturnalia γιορτάζονταν από τις 17 έως τις 23 Δεκεμβρίου, σηματοδοτώντας το χειμερινό ηλιοστάσιο και τη σταδιακή επιστροφή των μεγαλύτερων ημερών.

Χριστούγεννα τον 19ο αιώνα.Πίνακας: Glade Jul του Viggo Johansen, 1891.