Τοξωτό πέτρινο γεφύρι στο Πλατάνι;

Στις αρχές της δεκαετίας του 20ου αιώνα στα περίχωρα της πόλης η φύση ήταν άγρια και όμορφη. Κατέβαιναν ποτάμια πλούσια σε νερό, υπήρχαν γεφύρια πέτρινα, ντουλαποπήγαδα, βαθιά  πηγάδια, και δεξαμενές.  Σήμερα τίποτα δεν θυμίζει το φυσικό τοπίο εκείνης της εποχής.

Το ανατολικό τμήμα του τωρινού Πλατανίου έχει κατοικηθεί από πανάρχαια χρόνια.  Έλληνες, Ρωμαίοι και Βυζαντινοί έζησαν σύμφωνα με τα διαθέσιμα αρχαιολογικά ευρήματα.

Την πρωτοβυζαντινή περίοδο οι Κώοι είχαν εξαπλωθεί στην ευρύτερη περιοχή. Μετά την πτώση του Βυζαντίου φτάνουν οι μουσουλμάνοι. Φτιάχνουν ναούς και λατρευτικούς χώρους. Ένας από αυτούς είναι ο Ανατολικός Μιναρές στον Κερμετέ. Το τζαμί Ολούμπασου Μαχαλεσί ακόμη υπάρχει. Έπαθε ζημιές από τον σεισμό του 2017 ωστόσο βρίσκεται σε καθεστώς αποκατάστασης.

Χτίστηκε από τον Πασά Γαζή Χασάν γύρω στο 1786. Υπέστη μετατροπές επί Ιταλοκρατίας και αποτελεί σήμερα τόπο λατρείας των συμπολιτών μας μουσουλμάνων. Μάλλον έπαθε μικρές βλάβες από τον σεισμό του 1863 από το Ρήγμα Χάλκη. 

Στην τουρκική γλώσσα «Ολούμπασου» σημαίνει είσοδος του ποταμού. Πήρε το όνομα επειδή περνούσε ποτάμι από κοντά του, το Σουτζού [σημαίνει νερουλάς]. 

Απέναντι από το Τζαμί συναντάται μία κρήνη, ακριβώς πάνω στον δρόμο. Η κρήνη είναι από μάρμαρα ντόπια, έχει σκαλιά για να κατεβαίνουν οι πιστοί και να πλένονται.Ανήκε στο τζαμί μαζί με συντριβάνι, μου είπαν.

Η ασφαλτοστρωμένη σήμερα Οδός Κεράμου πριν από την δεκαετία του 70΄ δεν υπήρχε. Το νερό κατέβαινε από ψηλότερα ακολουθώντας την διαδρομή του ποταμού. Εκεί υπήρχε ένα γεφύρι από την κρήνη που έφτανε στο τζαμί. Μήπως ήταν υδραγωγείο που κατέβαζε και νερό;

Μάλλον όχι, ήταν ένα πέτρινο τοξωτό γεφύρι που συνέδεε την πάνω γειτονιά με την κάτω. Τότε ο οικισμός ήταν χωριό και χωριζόταν σε δύο μέρη. Πάνω έμεναν οι πλούσιοι, η γειτονιά των αγάδων [Αμ Μαχαλίσι]. Παλιά υπήρχαν στο πάνω χωριό πύργοι μεγάλοι πέτρινοι και ψηλοί και για αυτό το έλεγαν Αλ Τζαμίσι. Στο τζαμί της πλατείας [Δυτικό Μιναρέ] πήγαιναν οι φτωχοί, που ήταν της κάτω γειτονιάς.Το Ανατολικό Τζαμί ήταν κεραμοσκέπαστο με εντυπωσιακές εξωτερικές κολώνες δωρικές που ακόμη υπάρχουν σήμερα, και είχε μεγάλη αυλή.

Οι κολώνες στην είσοδο του τεμένους είναι από ντόπιο μάρμαρο, προέρχονται από αρχαίο κτίριο αλλά δεν είμαι βέβαιος αν έχουν σχέση με το Ασκληπιείο. Τα μαρμάρινα μέλη στον προαύλιο χώρο είναι από ελληνιστικά κτίρια της περιοχής. Ισως σε αυτήν την τοποθεσία που ήταν πλούσια σε νερά και όχι μακριά από το Ασκληπιείο, λόγω του ποταμιού υπήρχε αρχαίος άγνωστος ναός και πηγή. 

Το τοξωτό γεφύρι οθωμανικής περιόδου υπήρχε μέχρι το 1926. Ομως, καταστράφηκε από τον σεισμό που ρήμαξε την Αρχάγγελο της Ρόδου. Πρόκειται για ένα σημαντικό σεισμικό γεγονός 7.6 βαθμών ενδιάμεσου βάθους [100χλμ.] που εκδηλώθηκε στις 26 Ιουνίου 1926, ώρα 19.46 κοντά στην Τήλο. Ο σεισμός ήταν φονικός στην Αρχάγγελο [4 άτομα έχασαν την ζωή τους], προκάλεσε μεγάλες ζημιές στην Ρόδο, Κάρπαθο,Καστελόριζο, Μ.Ασία κά. Στην Κω προκάλεσε ζημιές σε ιστορικά πέτρινα κτίσματα και μνημεία όπως στον Μιναρέ της Λότζιας.

Γεωδίφης

Πηγή-Ιστορία των σεισμών της Κω

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Εδώ βρισκόταν το τοξωτό γεφύρι του Πλατανίου που καταστράφηκε το 1926 από τον σεισμό της Τήλου.

Η μαρμάρινη κρήνη επί της Οδού Κεράμου.

Τετράγωνοι κίονες[πεσσοί] από ντόπιο μαρμάρινο υλικό ίσως στήριζαν θόλο από αρχαίο ναό, Ανατολικό Τζαμί στο Πλατάνι.

Το ρέμα Σουτζού[Νερουλάς] μετά την διευθέτηση της κοίτης του και των τεχν.παρεμβάσεων του Δήμου.

Τζαμί στο Πλατάνι μετά τον σεισμό του 1933; Έμαθα ότι τον Αύγουστο του 1928 ξαφνικά μία πυρκαγιά ξέσπασε και έκαψε μέρος από το τζαμί. Σχισμές από τεκτονική καταπόνηση δεν φαίνονται. Μάλλον μετά την πυρκαγιά είχε αποκατασταθεί για αυτό δεν έπαθε σοβαρές ζημιές από το σεισμικό συμβάν του 1933.