Η μάντρα του αντιστασιακού Θεόκριτου Κώστογλου

Πάντοτε περνούσα από την μάντρα στο Κοκκινόνερο, κοντά στην Αγ.Μελού, όμως δεν γνώριζα ότι ανήκε σε έναν ντόπιο και σπουδαίο αγωνιστή.

Τελευταία έμαθα από ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τα πράγματα ότι πρόκειται για μάντρα με πλούσια και ξεχωριστή ιστορία. Ευτυχώς, ευαισθητοποιημένοι συμπολίτες μας έδειξαν ενδιαφέρον και σύντομα θα τοποθετηθεί πινακίδα στην τοποθεσία όπου γράφτηκε μία πολύ σημαντική σελίδα του τοπικού αντιστασιακού αγώνα. 

Εδώ οι Γερμανοί βρήκαν την βρετανική κονσέρβα από κορν μπιφ που πρόδωσε την δράση του πιστικού και αντιστασιακού Θεόκριτου Κώστογλου. Η μάντρα συναντάται πάνω σε βράχο από τραβερτίνη του Κοκκινόνερου. 

Στην «Ιστορία της Νήσου Κω» του Β.Χατζηβασιλείου αναφέρεται ότι: «απόγευμα 27/2/1945, Γερμανοί στρατιώτες ντυμένοι ως λιποτάκτες φτάνουν στο Κρυόνερο [λίγο πιο πάνω από το Κοκκινόνερο] τυχαία συναντούν το γιό του Θεόκριτου και τον ρωτούν πως μπορούν να αποδράσουν από το νησί. Χωρίς δεύτερη σκέψη, τους απαντάει «να ρωτήσω τον Έλληνα αξιωματικό και σε μισή ώρα θα έρθω να σας πω». Ο νεαρός Βασίλης αναφέρει το περιστατικό στον Υπολοχαγό Τσιτσιλώνη, και αυτός αμέσως αντιλήφθηκε τον κίνδυνο.Ειδοποιεί τους αντιστασιακούς και τον Θεόκριτο, στον οποίο παραδίδει έγγραφα, τρόφιμα και στρατιωτικό υλικό να τα μεταφέρει στην χαράδρα.Το βράδυ, γερμανική δύναμη από περίπου 30 άνδρες έκαμε έφοδο στην περιοχή του Χαβάρου και συνέλαβε τους βοσκούς Θ&Β.Κώστογλου, Γ.Καλυμιαναρή, Α&Κ.Τρουμούχη, Αν.Πατάκου[έγκυο], τον Γ.Μυλωνά με την κατηγορία ότι φυγάδευσε τους Ιταλούς και τις αδελφές Περή διότι τροφοδοτούσαν τους Άγγλους. Από τους συλληφθέντες, μετά από δίκη, θα οδηγηθούν στην αγχόνη στην Πλατεία Πλατάνου ο Θεόκριτος Κώστογλου, η Ανεζούλα Πατάκου και η Σταματία Περρή.Μετά την σύλληψη τους, μία αντιπροσωπεία από συμπολίτες μας [Αρχ. Φιλήμωνας, δικηγόρος Γ.Κουτσουράδης και άλλοι] επισκέφθηκε τον στρατιωτική διοικητή  Heinemeier και του ζήτησε να φανεί επιεικής και να χαρίσει την ζωή στους καταδικασθέντες».

Σύμφωνα με πληροφορίες μου, η  επιτροπή που ζήτησε από τον γερμανό διοικητή χάρη για τους  συλληφθεντες είχε ως πρόεδρο τον αρχιμανδρίτη Φιλήμονα και μελη τις  κυρίες Περσεφόνη Κουτσουράδη,Καίτη Κόντη και Βάσω Θυμανάκη. Δεν έλαβαν μέρος στην επιτροπή και άνδρες,για τον κίνδυνο συλληψης τους,ως  υπόπτους.

Στο δυστυχώς αδημοσίευτο ιστορικό κείμενο της εκθέσεως πεπραγμένων [1924-1947], που υπέβαλε ο αρχιμανδρίτης Φιλήμων στον πρώτο  μητροπολίτη Εμμανουήλ και που βρίσκεται σήμερα σε φωτοτυπία σε χέρια  Φιλιστόρων,γράφει επί λέξει:

«Την 16η Απριλίου απηγχονήσθησαν εις την πλατείαν Πλατάνου τρεις

Κωοι, 1 ανήρ και 2 γυναίκες. Ο Θεόκριτος Κωστογλου, η Ανεζούλα Πατάκου  και η Σταματία Θωμά Περή. Την παραμονήν του απαγχονισμού τους  εξομολόγησα και τους εκοινωνησα ,με θρήνους και κλάματα.Τους  

επαρηγόρησα...αλλά ήσαν απαρηγόρητοι. Πάντα λίθον εκίνησα,εν συνεργασία  μετ' άλλων πατριωτών,όπως τους σώσω και κατόρθωσα να σωσωμεν εκ των 6  καταδικασθέντων μόνον τους 3. Τον Βασίλειον,υιόν του ως ανω  Θεόκριτου,τον Γεώργιον Μυλωνάν,γαμβρόν της της ως άνω Ανεζούλας και  την αδελφήν της ως ως άνω Σταματίας».

Σημείωση-Ο Φιλήμων,παρέλαβε τα νεκρά σώματα των 3 απαγχονισθέντων και τα  έθαψε στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας, όπως είχε πράξει και στη περίπτωση του Ηλία Καράλιαμη-Καπήρη. Στη νεκρώσιμη ακολουθία που τέλεσε είχε ως βοηθό τον Ευάγγελο Μουζουράκη, γιό του παπά Θεόφιλου Μουζουράκη [Παπά Πετρουμιανό]. Αλλοι μάλλον δεν παρευρέθησαν στη τελετή  λόγω φόβου.

Γεωδίφης

Το σημείο όπου απαγχονίστηκαν στην Πλατεία Πλατάνου ο Θεόκριτος Κώστογλου, η Ανεζούλα Πατάκου και η Σταματία Περρή.

Στην Αγία Μαρίνα βρίσκεται ο τάφος του Η.Καπίρη και των άλλων 3 απαγχονισθέντων[Κώστογλου, Πατάκου και Περρή];