Πορφυρίς

Σοκάκι της Νισύρου, τα πρώτα χρόνια της ιταλοκρατίας, πριν από τον σεισμό του 1933.

Το ηφαιστειακό νησί έχει μακραίωνη ιστορία με ίχνη νεολιθικής κατοίκισης από την 5η χιλιετία π.Χ.

Το όνομα του νησιού ίσως προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «νέω» (κολυμπώ) και «σύρω», συσχετίζοντας το όνομα του νησιού με το γνωστό γεωμύθο του Πολυβώτη. 

Μια άλλη εκδοχή, το θεωρεί ως παραφθορά του «νέα Σάρος», όνομα που μπορεί να της δόθηκε από τους Κάρες (προ-Έλληνες Κρήτες) που κατοίκησαν τόσο τη Σάρο (νησί βόρεια της Καρπάθου) όσο και τη Νίσυρο. 

Κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστή ως «Πορφυρίς» λόγω της παραγωγής πορφύρας από τα κοχύλια μούρεξ (τρίτωνες) ή λόγω της παραγωγής μυλόπετρων από «πορφυρίτη» λίθο (λάβες).

Οι Οθωμανοί την έλεγαν Ιντσιρλί (νησί των σύκων).Η Νίσυρος έχει έκταση 41,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μέγιστο ύψος 698μ. Περιτριγυρίζεται από άλλα 5 νησάκια, το μεγαλύτερο από τα οποία είναι το Γυαλί, ενώ ακολουθούν η Πυργούσα (ή Περγούσα), η Παχιά, η Στρογγυλή και η Κανδελέουσα (ή Φανάρι).

Ο πραγματικός πληθυσμός της όπως έχει απογραφεί το 2001 είναι 948 κάτοικοι. Η πλειοψηφία (708) βρίσκεται στο Μαντράκι, 167 κατοικούν στο λιμανάκι των Πάλλων, 25 στον Εμπορειό και 48 στα Νικιά.

 Ο συνοικισμός του Αυλακιού έχει πλέον εγκαταλειφθεί. Στο Γυαλί μένουν μόνιμα  περίπου 15 εργαζόμενοι που δουλεύουν στα ορυχεία ελαφρόπετρας.

Γεωδίφης